POJEDYNCZY GRUCZOLAK KORY NERKI
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1984/37/3.

autorzy

Arkadiusz Mikszewicz: Z Kliniki Urologii Instytutu Chirurgii AM w Gdańsku
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. K. Adamkiewicz
Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. med. Z. Papliński

streszczenie

Przedstawiono 55-letnią chorą na łagodny, pojedynczy gruczolak kory nerki, o średnicy 2,5 cm. Na podkreślenie zasługuje śródoperacyjne rozpoznanie charakteru nowotworu, doszczętne wyłuszczenie zmiany nowotworowej i zachowanie nerki.

Gruczolaki nerek należą do guzów łagodnych, wychodzących z nabłonka kanalików nerkowych. Bardzo rzadko rozpoznaje się je za życia chorego, dlatego stwierdza się je najczęściej przy badaniu sekcyjnym lub przypadkowo na stole operacyjnym. Powodem tego jest fakt, że łagodne guzy nerek rzadko dają objawy kliniczne. Przeważnie są one guzami kilku milimetrowej średnicy, umiejscowionymi w korze nerki. Najczęściej dopiero większe guzy, zmieniające kształt nerki i przemieszczające układ kielichowo-miedniczkowy mogą powodować objawy kliniczne oraz zmiany w obrazie urograficznym i arteriograficznym (3). Objawy kliniczne nie pozwalają jednak odróżnić gruczolaka nerki od guza złośliwego.

W 180 przypadkach opisanych przez Murphy'ego i Mostofiego (7) połowę stanowiły gruczolaki rozpoznawane w pooperacyjnie usuniętych z guzami nerek. Childs i Waterfall (2) do 1953 r. opisali 33 gruczolaki nerki. Krzeski (6) opisał w polskim piśmiennictwie w 1956 r. trzech chorych z gruczolakiem nerki, co stanowiło 6,5% ogólnej liczby chorych z guzami nerek. Childs i Waterfall (2) do 1953 r. opisali 33 gruczolaki nerek z rakiem nerki i z kamicą nerkową (10), z nadciśnieniem tętniczym (4), z wodonerczem i z gruźlicą (6, 7).

Makroskopowo wyróżnia się dwa typy gruczolaków: mnogie, małe od 2 do 1 cm średnicy i pojedyncze, osiągające większe rozmiary. Małe guzy o średnicy do 2 cm traktuje się jako nowotwory łagodne, natomiast guzy powyżej 2 cm jako nowotwory złośliwe.

Zdaniem niektórych autorów gruczolaki mogą ulec zezłośliwieniu (6, 8) i dlatego traktuje się je jako stany przedrakowe. U chorych z dużym gruczolakiem (powyżej 2 om średnicy) zaleca się postępowanie radykalne, tj. usunięcie nerki, natomiast z małymi gruczolakami ogranicza się operację do wyłuszczenia guza lub częściowego wycięcia nerki (8).

Gruczolaki spotykane w nerkach występują w trzech postaciach histologicznych jako: adenoma papillare, tubulare i alveolare.. Najczęściej jednak występują w postaci mieszanej, w której jedna z powyższych form dominuje (5, 6, 7).

Gruczolaki rozwijają się z reguły w obwodowej części kory nerkowej, chociaż mogą występować także w całym miąższu. Są to żółtawe guzy, ostro odgraniczone od tkanki nerkowej, zbudowane z komórek nabłonkowych tworzących cewki i torbiele, do których wrastają nieregularne twory brodawczakowate.

Lity gruczolak składa się z pasm małych, ciemno barwiących się komórek lub też z komórek o jasnej cytoplazmie (1, 9).

OPIS PRZYPADKU

Chorą K. J., 1. 55 (nr hist. chor. 2471/384) przyjęto do Kliniki Urologicznej 9. 6 1983 r. z powodu krwiomoczu, który pojawił się nagle na początku grudnia 1982 r. i trwał kilka dni. Występowały parcia na mocz. Badanie przedmiotowe oraz badania laboratoryjne krwi, moczu oraz zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej nie ujawniały odchyleń od stanu prawidłowego. Kontrola cystoskopowa nie wykazała zmian w pęcherzu moczowym. Urografia bez zmian patologicznych. Arteriografia nerkowa prawostronna wykazała w części centralnej prawej nerki, na jej brzegu zewnętrznym, obecność okrągłego guza wielkości 2,5 X 2,5 cm, w obrębie którego naczynia wewnątrznerkowe nie miały cech unaczynienia patologicznego, charakterystycznego dla nowotworów złośliwych. Rozpoznano gruz prawej nerki i zakwalifikowano chorą do operacji. Liczono się z możliwością usunięcia nerki," w zależności od wyniku badania histopatologicznego planowanego w czasie operacji. Śródoperacyjnie stwierdzono w połowie długości prawej nerki, na jej przedniej powierzchni, guzek o średnicy 2,5 cm, wystający ponad powierzchnię nerki. Guzek Wyłuszczono w całości. Badanie histopatologiczne ?in tractu" wykazało budowę gruczolakowatą guza. Badanie wykonane po operacji przez doc. dr. J. Lehman (Zakład Anatomii Patologicznej AM, Nr 3699557) potwierdziło to rozpoznanie określając guz jako adenoma solidum renis. Przebieg pooperacyjny gładki: chorą wypisano w 12 dobie po operacji z zaleceniem dalszej kontroli w Poradni Urologicznej.

OMÓWIENIE

Gruczolak nerki jest rzadko rozpoznawanym, niezłośliwym nowotworem nerki. Nasza obserwacja pojedynczego gruczolaka nerki zasługuje szczególnie na uwagę, ponieważ mimo małych rozmiarów dawała objawy kliniczne, rozpoznano go śródoperacyjnie, dzięki czemu można go było wyłuszczyć i zachować nerkę.

piśmiennictwo