Nerczak zarodkowy (nephroblastoma, tumor Wilms) występuje najczęściej u dzieci (6). Rozwija się skrycie, rośnie szybko i wcześnie nacieka otoczenie. Szybki wzrost wymiarów i masy guza sprawia, że chorobowo zmieniona nerka może ulec pęknięciu samoistnemu lub pod wpływem nawet niewielkiego urazu jamy brzusznej lub okolicy lędźwiowej (1, 2, 4). Pęknięcia nerki zmienionej nowotworowo opisywano rzadko, a rokowane odnośnie przeżycia chorych, mimo natychmiast podjętego leczenia, jest z reguły złe (3, 5).
OPIS PRZYPADKU
Chory W. K., lat 6 (hist. chor. nr 1453/83), został przyjęty do I Klinik Pediatrii Śl AM w Zabrzu (Kierownik: prof. dr hab. med. B. Hager-Małecka) z powodu krwiomoczu, trwającego od dwóch dni. Przed przyjęciem do Kliniki dziecko nie zgłaszało żadnych dolegliwości. Przed czteroma dniami chłopiec spadł z płotu na trawiaste, miękkie podłoże, z wysokości około 1,5 metra, a w dwa dni później matka spostrzegła na majteczkach dziecka krople krwi. Również mocz oddany przez chłopca był podbarwiony krwią. W chwili przyjęcia stan ogólny dziecka był dobry. Badanie fizykalne: tętno 84/minutę, ciśnienie tętnicze krwi 105/70 mm Hg, brzuch miękki, okolice lędźwiowe na wstrząsanie nie bolesne. Badania pracowniane: morfologia ? Hb 74, Ht 36%, E 3 630 000, L 8000; kreatynina 96 mmol/l; OB 7/11; badanie moczu ? białko (+), pole usiane erytrocytami. Wybiórcze badanie naczyniowe prawej tętnicy nerkowej: napięcie i odkształcenie segmentowych i nadnerczowych rozgałęzień prawej tętnicy nerkowej,. Duże wynaczynienie środka cieniującego w obrębie górnego bieguna pękniętej norki (ryc. 1).
Po ustaleniu rozpoznania pęknięcia prawej nerki dziecko przeniesiono do II Kliniki Urologii S1AM w Zabrzu. Ze względu na wstępne rozpoznanie rozerwania górnego bieguna nerki, z dostępu lędźwiowego dotarto do nerki o wymiarze 25 X 12 X 10 cm. W obrębie górnego bieguna widoczny był krwawiący guz nowotworowy pęknięty w czterech miejscach, z którego wydostała się płynna treść i skrzepy krwi (ryc. 2).
W obrębie torebki nerki znajdowało się Około 250 ml skrzepłej krwi. Podwiązano szypułę naczyniową, podkłuto krwawiące, uszkodzone nadnercze i usunięto prawą nerkę. Po otwarciu otrzewnej stwierdzono krwiaki podsurowicówkowe w dwunastnicy i wstępnicy. Nie stwierdzono obecności krwi i wolnego' płynu wewnątrz jamy otrzewnej. Podczas szycia otrzewnej i powłok nastąpiło zatrzymane krążenia. Po godzinnej reanimacji uzyskano powrót czynności serca. Dziecko z własnym oddechem i ciśnieniem krwi, wynoszącym 110/70 mm Hg, przekazano do oddziału intensywnego nadzoru. Stan chłopca po operacji był bardzo ciężki; w drugiej dobie wystąpiło migotanie komór, które stało się bezpośrednią przyczyną zgonu dziecka.
Przypadek ten przedstawiono ze względu na rzadkie występowanie pourazowego pęknięcia nowotworowo zmienionej nerki, oraz bezobjawowy przebieg choroby nowotworowej, która ujawniła się dopiero po urazie okolicy lędźwiowej. Również w badaniu naczyniowym uraz maskowałobrazprocesunowotworowegonerki.
Badanie sekcyjne wykazało istnienie przerzutów nowotworowych w otoczeniu prawej nerki oraz w świetle naczyń płucnych pod postacią zatorów. Badaniem drobnowidowym (Nr 243851) wykazano nerczaka zarodkowego, a w materiale pobranym z torebki tłuszczowej okołonerkowej i z płuc (Nr 243852?53) obecność przerzutów nowotworowych.