english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Jedną z przyczyn zwężenia cewki moczowej u mężczyzn może być balanitis xerotica obliterans (BXO). Jest to jednostka chorobowa, o której zapomina się niejednokrotnie w praktyce urologicznej. W 1928 r. Stiimer (10) użył po raz pierwszy terminu balanitis xerotica obliterans dla skle-rotyczno-zanikowych zmian na żołędzi, występujących w różnym czasie po obrzezaniu. Uważał, że czynnikiem koniecznym do ujawnienia się choroby jest obrzezanie, a przyczynami pośrednimi — wysychanie żo­łędzi, mechaniczne podrażnienie i miejscowe zakażenie. Delbanco 20 łat wcześniej (3) podobne zmiany na żołędzi i napletku, lecz występujące samoistnie, nazwał przez analogię z kraurozą pochwy — kraurozą prącia. Griitz (wg 5) uważał, że przyczyną BXO są nawrotowe zapalania żołędzi i napletka. Fischer (wg 5) rozróżnił 3 postacie BXO: samoistną (Del­banco), pooperacyjną (Stiimer) oraz pozapalną (Griitz).

Uważa się obecnie, że obrzezanie nie jest koniecznym warunkiem dla wystąpienia BXO, lecz tylko ujawnia przewlekły dotychczas proces. Niektórzy identyfikują BXO z lichen scleroticus atrophicans lub uwa­żają ją za postać sklerodermii.

BXO występuje rzadko. Jedyny przypadek w polskim piśmiennictwie opisał w „Przeglądzie Dermatologii i Wenerologii" St. Powłowski w 1955 r. (8). Etiopatogeneza BXO nie jest ostatecznie wyjaśniona. Wia­domo, że stulejka, obrzezanie i cukrzyca usposabiają do tej choroby.

Początek jest zwykle skąpoobjawowy. Choroba rozpoczyna się w wieku dojrzałym, chociaż stwierdzono również BXO u chłopców (4, 6, 11). Zmiany chorobowe stopniowo obejmują napletek, żołądź, ujście zewnę­trzne cewki moczowej i przednią część cewki. Napletek jest zgrubiały, twardy, bliznowate pozaciągany, w zrostach z żołędzią. Żołądź jest za­nikowa, z rozlanymi lub plamkwatymi białawo-żółtymi wykwitami. Wy­kwity w postaci nieregularnych blaszek obejmują okrężnie ujście cewki moczowej. Zmiany te i przebarwienia nadają żołędzi wygląd centkowany, pstry. Postęp choroby powoduje stopniowe zwężenie się ujścia zewnętrz­nego cewki moczowej, a następnie dalszych jej odcinków (1, 9). Prze­wlekłe zwężenia prowadzą do trudności w opróżnieniu pęcherza z zaleganiem moczu oraz sprzyjają rozwojowi zakażenia w drogach moczo­wych.

Badanie mikroskopowe wycinków pobranych z żołędzi wykazuje zanik nabłonka wielowarstwowego płaskiego, bezstrukturalny kolagen, zanik włókien sprężystych i ogniska naciekania z komórek limfocytarnych i plazmatycznych. Małe naczynia mogą ulegać zarostowemu zapaleniu.

Leczenie zachowawcze zmian skórnych w BXO prowadzone jest zwy­kle przez dermatologów i polega głównie na miejscowym stosowaniu kor-tykoidów (2, 8).

W latach 1970—1974 w Oddz. Urologicznym Wojew. Szpitala Spec. w Zgierzu leczyliśmy 3 chorych, u których przyczyną trudności w mo­czeniu i zakażenia moczowgo były zmiany kliniczne i histopatologiczne typowe dla BXO.

I chory, lat 53 (St. G., nr. hist. chor. 12630) zgłosił się z powodu krwiomoczu i trudności w mikcji oraz zakażenia moczowego gronkowcem hemolitycznym. Badanie kliniczne i histopatologiczne wykazało typowe dla BX.O zmiany w obrębie żołędzi. Przyczyną trudności w oddawaniu moczu było zwężenie ujścia zewnętrznego cewki i jej części przedniej na niewielkim odcinku. Wyrazem długotrwałości choroby był uchyłek pęcherza.

II chory, lat 49 (M. Sz., nr. hist. chor. 9089) zgłosił się z podobnymi dolegliwościami. Przyczyną zakażenia była pałeczka okrężnicy. Przed 20 laty wykonano mu obrzezanie napletka. Dominującymi objawami klinicznymi były trudności w oddawaniu moczu i Odmiedniczkowe zapalenie nerek. Zdjęcia kontrastowe cewki moczowej wykazały zwężenie ok. 8 cm odcinka części przedniej cewki, zaś badanie histologiczne wycinka z żołędzi wykazało BXO.

III chory, lat 52 (St. S., nr hist. chor. 3311) został przyjęty z całkowitym zatrzymaniem moczu i objawami ostrego zakażenia moczowego wywołanego przez Klebsiella pneumoniae. W wywiadzie podawał, że już dwukrotnie miał nacięcie ujścia zewnętrznego cewki z powodu zwężenia. Badanie histologiczne potwierdziło BXO. Kontrastowe zdjęcia cewki moczowej wykonane przez wytworzoną przetokę nadłonową wykazały — poza rozległym zwężeniem 2/3 przedniej cewki ■— odpływ pęcherzowo-nerkowy po stronie prawej.

U naszych 3 chorych wykonaliśmy operację plastyczną cewki moczo­wej sposobem „żaluzjowym" Michałowskiego, z dobrymi wynikami koń­cowymi. Chorzy są nadal w obserwacji ambulatoryjnej. U wszystkich tych chorych po operacji zakażenie narządu moczowego ustąpiło.

Wnioski

1. Długotrwały proces przewlekłego rogowaciejącego zapalenia żołędzi (BXO) prowadzi do zwężeń przedniej części cewki moczowej i jego następstw.

2. Operacja plastyczna zwężenia przedniej części cewki moczowej sposobem „żaluzjowym" Michałowskiego w przebiegu BXO jest godna polecenia.

1. Bainbrinde D. BXO and urinary obstruction. Brit. J. Urol. 1971. 43, 487—491.
2. Catterall R.: Treatment of BXO with hydrocortisone injections. Brit. J. Urol. 1962, 38, 75—77.
3. Delbanco E.: Kraurosis glandis et praeputii penis. Munch. Med. Wschr. 1909, 56, 314.
4. Gotz H.: Erstmalige Beobachtung am Genitale eines Knaben. Hautarzt 1977, 28, 235—238.
5. Łomyskin A.: Leukokeratoz i krauroz połowogo czlena, suchoj obliterirujuszczij bałanit (obzor literatury). Wiest. Derm. Wener. 1973, 2, 72—77.
6. Mikat D.: BXO raport of case in 11-y old and review of the literaturę. Pediatrics. 1973, 52, 25—28.
7. Pawłowski St.: W sprawie balanopostitis atrophicans chr. (typus spontaneus Delbanco) Przegl. Derm. Wener. 1955, 5, 197—203.
8. Poynter J.: BXO: effective teatment with topical and sublesional corticosteroids. Brit. J. Urol. 1967, 39, 420—425.
9. Staff W.: Urethral involvement in BXO. Brit. J. Urol. 1970, 42, 234—239.
10. Stiimer A.: BXO (post operationem) und ihre Beziehungen zur "kraurosis glandis et praeputii penis". Arch. Derm. Syph. 1928, 156, 613—623.
11. Weitzner S.: Postitis xerotica obl. in 12-y old boy. Am. J. Dis. Chid. 1972, 123, 68—69.

Szpital im. M. Sklodowskiej-Curie Oddział Urologiczny
ul. Parzęczewska 35
95-100 Zgierz