Porównawcze badania aktywności aminopeptydazy leucynowej (LAP) w moczach separowanych w przypadkach złośliwych nowotworów nerek Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1980/33/1.
autorzy
-
Lucjan Otręba
- Klinika Urologiczna Instytutu Chirurgii AM we Wrocławiu
Kierownik Kliniki: doc. dr hab. J. Stolarczyk
W piśmiennictwie istnieje wiele doniesień na temat zachowania się aktywności enzymatycznej moczu w chorobach nowotworowych nerek oraz dróg moczowych. Prace te wykazały istotny wzrost wydalania z moczem dehydrogenazy kwasu mlekowego (LHD), fosfatazy zasadowej (ALF), dehydrogenazy kwasu jabłkowego (MDH), dehydrogenazy kwasu izocyt-rynowego (ICDH) oraz gamma-glutamylo-transpeptydazy (GGTP) (1, 5, 6, 7, 8, 12, 17, 18).
W roku 1962 Wacker, Dorfman i Boston (18) u 18 spośród 19 badanych przypadków nowotworów złośliwych narządu moczowego wykazali w moczu podwyższoną aktywność LDH. Podobne spostrzeżenia poczynili Ma-calalag i Prout (8), którzy donieśli w 1964 roku o wzmożonej aktywności dehydrogenazy kwasu mlekowego u 8 chorych dotkniętych rakiem nerki. Autorzy ci, podobnie jak i wyżej cytowani, nie spostrzegli zwiększenia aktywności omawianego enzymu w przypadkach łagodnych guzów. Sprzeczne z tymi doniesieniami są obserwacje Rigginsa i Kisera (12), którzy opierając się na materiale 135 chorych z różnymi postaciami nowotworów narządu moczowego wyrażają pogląd, że LDH nie posiada żadnych wartości w różnicowaniu między guzem złośliwym a łagodnym. W roku 1963 Amador, Zimmerman i Wacker (1) ogłosili pracę na temat jednoczesnego oznaczania w 'moczu aktywności LDH i ALF. Autorzy obserwując 31 chorych z nowotworami złośliwymi nerek i pęcherza moczowego stwierdzili u 30 z nich wzmożone wydalanie z moczem dehydrogenazy kwasu mlekowego. Nieco inaczej zachowywała się fosfataza zasadowa, która zwiększoną aktywność wykazywała jedynie w nowotworach złośliwych nerek, natomiast w przypadkach raka pęcherza jej wartości nie odbiegały od normy. Opierając się na tych wynikach autorzy wyciągają wniosek, że jednoczesne oznaczanie LDH i ALF w moczu może posłużyć jako test różnicujący raka nerek od raka pęcherza. Z kolei Hautman i wsp. (6) badając równocześnie aktywność kilku enzymów w moczach separowanych wykazywali u chorych z nowotworami złośliwymi nerek istotny wzrost wydalania przez chorą nerkę dehydrogenazy kwasu mlekowego, dehydrogenazy kwasu jabłkowego, dehydrogenazy kwasu izo-cytrynowego oraz fosfatazy zasadowej. Ponadto autorzy stwierdzili, że enzymy te zachowują się w pewien stały charakterystyczny sposób dla poszczególnych schorzeń pozwalający na różnicowanie między łagodną a złośliwą postacią guza nerki. Na wzrost aktywności gamma-glutamylo--transpeptydazzy w moczu w przypadkach raka pęcherza zwraca uwagę Jacyszyn (7).
Badania nad zachowaniem się aktywności aminopeptydazy leucynowej w moczu w procesach nowotworowych są nieliczne i dotyczą głównie schorzeń pozanerkowych. Prace te zostały zapoczątkowane w 1958 roku przez Rutenburga, Goldbarga i Pinedę (15), a następnie kontynuowane przez Smitha (16), Svackmana (17), Harknessa (5) i innych. Autorzy ci wykazali wzmożoną aktywność LAP w surowicy krwi oraz w moczu w przypadkach złośliwych nowotworów trzustki, wątroby i jelit. Zdaniem Rashella, Philipsi oraz Manildiego (13) wzrost wydalania LAP z moczem jest bardzo znamienny dla różnych rozsianych postaci nowotworów złośliwych. W piśmiennictwie polskim o zwiększonej aktywności LAP w moczu w przebiegu złośliwych nowotworów narządu rodnego oraz nadnercza z przerzutami donoszą Ruchlewicz i wsp. (14) oraz Jacyszyn (7).
W uprzednio przeprowadzonych badaniach własnych autor stwierdził znamienny wzrost aktywności aminopeptydazy leucynowej w dobowej ilości moczu u 90% chorych z rakiem nerki (9, 10, 11). Wyniki te przyczyniły się do dalszych badań, których celem były obserwacje zachowania się aktywności LAP w moczach selektywnie pobranych z nerki zdrowej oraz nerki nowotworowej u tego samego osobnika.
Materiał
Badanych podzielono na dwie grupy. Do pierwszej z nich zaliczono 40 przypadków nowotworów złośliwych nerki, w tym 19 kobiet oraz 21 mężczyzn w wieku od 36 do 79 lat. W grupie tej było 33 anatomopatolo-gicznie potwierdzonych raków jasnokomórkowych oraz jeden przypadek raka przejściowokomórkowego nerki. Pozostałe 6 osób dotyczyło nieoperacyjnych guzów nerki z wieloogniskowymi przerzutami.
Do grupy drugiej zaszeregowano 14 przypadków innych schorzeń, klinicznie budzących podejrzenie nowotworu nerki. W skład tej grupy wchodziło 10 kobiet oraz 4 mężczyzn w wieku od 24 do 77 lat. Spośród tych przypadków 1 dotyczył gruczolaka nerki, 1 brodawczaka miedniczki nerkowej, 6 pojedynczych torbieli nerki, 1 zwyrodnienia torbielkowatego, 2 wodonercza, 2 jednostronnego odmiedniczkowego zapalenia nerki oraz 1 wieloogniskowego zawału nerki. Powyższe rozpoznania ustalono śródoperacyjnie, bądź na podstawie histopatologicznego badania usuniętej nerki.
Metoda badania
U wszystkich chorych aktywność aminopeptydazy leucynowej oznaczano w moczu dobowym a następnie 2 do 3 dni później w moczu zbieranym oddzielnie z każdej nerki przez okres 8 godzin. Mocz z chorobowo zmienionej nerki zbierano przez cewnik moczowodowy wprowadzony bezpośrednio do miedniczki nerkowej oraz z nerki zdrowej przez cewnik założony do pęcherza moczowego. W celu uniknięcia ewentualnego przeciekania moczu z chorej nerki do pęcherza moczowego zakładano odpowiednio grube cewniki moczowodowe o wymiarach 7—9 wg skali Char-rier. Na 2 dni przed oraz w czasie badania chorym nie podawano żadnych leków. LAP oznaczano uprzednio stosowaną metodą Gomoriego (3) w modyfikacji Greena (4) oraz Goldbarga i Rutenburga (15). Metoda ta polega na enzymatycznej hydrolizie 'buforowanego substratu — chlorowodorku L-leucylo-beta-naftylamidu w tem. 37°C, w wyniku której uwolniona betanftyloamina ulega przemianie w barwnik dwuazowy oznaczany kolorymetrycznie. Stężenie barwnika określa aktywność LAP. Za wartości prawidłowe enzymu w moczu dobowym wg tej metody uważa się 47 ± 19 jednostek u kobiet oraz 83 ± 36 j. u mężczyzn.
Wyniki badań
Grupa I — nowotwory złośliwe nerki.
Średnia aktywność aminopeptydazy leucynowej w dobowej ilości moczu w grupie tej wynosiła 362 ± 241 j. z zakresem wahań wyników od 85 do 1107 jednostek. Średnia aktywność enzymu w 8 godzinnym moczu pobranym z nerki chorej wyrażała się cyfrą 171 ±95,6 j. przy rozrzucie wyników od 12 do 468 j. Aktywność LAP w moczu nerki zdrowej wahała się w granicach 17—396 j., a jej średnia wartość wynosiła 139 ± 97,7 j.
Grupa II — Inne schorzenia nerki.
Średnia aktywność badanego enzymu w dobowej ilości moczu tej grupy chorych była pięciokrotnie niższa od średniej grupy I i wynosiła 70 ± 37,7 j. z rozrzutem wyników od 24 do 152 j. Średnia aktywność LAP w moczu zmienionej chorobowo nerki wynosiła 32 ±22 j. przy rozrzucie wyników od 9 do 84 j. Średnia aktywność aminopetydazy leucynowej w moczu nerki zdrowej wyrażała się cyfrą 42 ±27,7 j. z zakresem wahań wyników od 11 do 113 jednostek.
Uzyskane wyniki w poszczególnych grupach chorych przedstawiono w tabeli I oraz na załączonym histogramie ryc. 1,
Omówienie
W grupie I znamienny wzrost aktywności aminopeptydazy leucynowej w moczu dobowym stwierdzono u 37 chorych, co stanowiło 92,2,°/o ogółu badanych osób. W badaniach rozdzielczych wzmożenia aktywności enzymu w moczu nowotworowo zmienionej nerki przy prawidłowych jego wartościach w moczu nerki zdrowej wykazano u 4 chorych. U dalszych 35 osób wzrost aktywności LAP powyżej wartości prawidłowych obserwowano równocześnie w obu nerkach, oraz w jednym pozostałym przypadku wyłącznie w moczu nerki zdrowej. Spośród ogółu przypadków obustronnego wzmożenia wydalania LAP z moczem, 29 chorych wykazywało znamiennie większą aktywność badanego enzymu w moczu pochodzącym z nowotworowej nerki. U pozostałych 6 osób spostrzegano nieznacznie większą aktywność LAP w moczu nerki zdrowej. Analizując poszczególne wyniki badań zaobserwowano pewną zależność zachowania się aminopeptydazy leucynowej w moczach obu nerek od stopnia zaawansowania procesu nowotworowego. Mianowicie w przypadkach dużych guzów, zajmujących ponad połowę miąższu nerkowego, LAP wykazywał większą aktywność w moczu nerki zdrowej. Odwrotnie przy mniejszych guzach nie przekraczających połowy objętości nerki badany enzym przejawiał większą aktywność w moczu zmienionej nowotworowo nerki. Przypuszczalnie przyczyną tego rodzaju zachowania się aminopeptydazy leucynowej jest bardzo znaczne ograniczenie czynności wydzielniczej uszkodzonej nerki. Godnym zastanowienia się jest fakt nowoczesnego wzmożenia w przeważającej liczbie badanych przypadków aktywności LAP w obu nerkach. Wydaje się, że zjawisko to pozostaje w przyczynowym związku ze wzmożoną przemianą białkową, jaka zachodzi w przebiegu złośliwych nowotworów, kiedy to dochodzi do nieswoistego pobudzenia aktywności różnych peptydaz oraz proteaz, w tym również aminopeptydazy leucynowej.
W grupie II nie stwierdzono wzmożenia aktywności LAP w żadnym z obserwowanych przypadków, zarówno w moczu dobowym jak i separowanym. W badaniach selektywnych u 8 chorych ujawniono większą aktywność aminopeptydazy leucynowej w moczu wydalanym przez nerkę zdrową. W pozostałych 6 przypadkach aktywność badanego enzymu obustronnie przedstawiała takie same wartości.
Wnioski
1. Aktywność aminopeptydazy leucynowej znamiennie wzrasta w moczu dobowym w przypadkach złośliwych nowotworów nerek.
2. Aktywność LAP jest znamiennie większa w moczu pochodzącym z nowotworowo zmienionej nerki z wyjątkiem dużych guzów, klinicznie nie stwarzających trudności diagnostycznych.
3.Aktywność LAP w innych schorzeniach nerek jest większa w moczu wydalanym przez nerkę zdrową.
piśmiennictwo
- Amador E., Zimmerman T., Wacker W.: Urinary alkaline phosphatase acti-Vjities for the diagnosis of renal adenocarcinomas. JAMA, 1963, 185, 769.
- Dubach U. C: Enzyme activity in renal disease. Pol. Arch. Med. Wewn., 1966, 36, 577.
- Gomori G.: Chromogenic substrates for aminopeptidase. Proc. Soc. Exper. Biol. Med., 1954, 87, 559.
- Green M., Tsou K„ Bressler R., Seligman A.: The colorimetric determination of leucine aminopeptidase activity with L-leucyl-Beta-naphytalamide hydrochloride. Arch. Biochem. Biophys., 1955, 57, 458.
- Harkness J., Koper B., Durant J., Miller H.: The serum leucine aminopeptidase test. An appraisal of its value in diagnosis of carcinoma of pancreas. Brit. Med. J. 1960, 11, 1787.
- Hautmann R., Schiffer A., Lymberopoulos S., Lutzeyer W.: Die Untersuchung eines "gezielten Enzymmusters" mittels selektiver Urinentnahme zur Differenfeldiagnose urologischer Erkrankungen. Der Urologe 1971, 10, 240.
- Jacyszyn K.: Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria B Nr 170 Wrocław 1972.
- Maclalag E., Prout G.: Confirmation of the source of e^yated urinary lactic dehydrogenase in patients with renal tumor. .1. Urol., 1964, 92, 416.
- Otręba L.: Aktywność aminopeptydazy leucynowej (LAP) w nowotworowych chorobach nerek. Pol. Tyg. Lek., 1968, 23, 1680.
- Otręba L.: Oznaczanie aktywności aminopeptydazy leucynowej (LAP) w surowicy krwi oraz w dobowym moczu w rozpoznaniu nowotworów złośliwych nerki. Diagn. Lab., 1969, 5, 125.
- Otręba L.: Aktywność aminopeptydazy leucynowej w surowicy krwi oraz w moczu w przypadkach nowotworów pęcherza moczowego. Pol. Tyg. Lek., 1969, 2,4, 1440.
- Riggins R., Kiser W.: A study of lactic dehydrogenase in urine and serum of patients with urinary tract disease. J. Urol., 1963, 90, 586.
- Roshell W., Phiiips N., Manildi R.: Elevation of leucine aminopeptidase in disseminated malignant diseases. Cancer 1970, 26, 1006.
- Ruchlewicz B., Malinowski A., Jacyszyn K.: Die Aktivitat der Leuzin-Arylamidase bei Tumoren der weiblichen Geschlechtsorgane. Zbl. Gynakol., 1973, 95, 1743.
- Rutenburg A., Goldberg J., Pineda E.: Leucine aminopeptidase actMty. New Engl. J. Med., 1958, 2,59, 469.
- Smith E., Spackman D., Polglase W.: The specifity of leucine aminopeptidase. J. Biol. Chem., 1952, 199, 801.
- Spackman D., Smith E., Broion D.: Leucine aminopeptidase, J. Biol. Chem., 1955, 212, 255.
- Wacker W., Dorfman L., Bosten M.: Urinary lactic dehydrogenase activity. Screening method for detection of cancer of kidneys and bladder. JAMA, 1962, 181, 972.
adres autorów
Wrocław
plac 1 Maja 8
Klinika Urologiczna AM
|