KOD: 7.3 - Ocena jakości życia po prostatektomii radykalnej
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Bartłomiej Gliniewicz

Katedra i Klinika Urologii PAM w Szczecinie

streszczenie

Wprowadzenie. Prostatektomia radykalna (PR) należy do standardów postępowania terapeutycznego w leczeniu chorych na raka gruczołu krokowego ograniczonego do narządu. Obok charakteru onkologicznego jest także zabiegiem rekonstrukcyjnym, umożliwiającym zachowanie prawidłowego funkcjonowania czynnościowego dolnych dróg moczowych i aktywności seksualnej. W ostatnich latach wzrasta zainteresowanie tematem jakości życia, także wśród chorych na raka gruczołu krokowego.

Cel pracy. Ocena jakości życia związanej ze stanem zdrowia, dokonana przy użyciu kwestionariuszy EORTC QLQ-C30 i PR-25, u chorych na raka stercza klinicznie ograniczonego do narządu, leczonych metodą prostatektomii radykalnej załonowej, pozostających w rocznej obserwacji po zabiegu, ze szczególnym uwzględnieniem proporcji osób uzyskujących po roku od operacji poziom jakości życia co najmniej równy poziomowi przedoperacyjnemu.

Materiał i metody. Oceniono prospektywnie jakość życia przedoperacyjną i jeden rok po zabiegu u czterdziestu pięciu kolejnych pacjentów, leczonych metodą radykalnej prostatektomii załonowej, u których nie stosowano leczenia neoadjuwantowego lub adjuwantowego. Każdorazowo oceniano jakość życia uwarunkowaną stanem zdrowia ogólną oraz specyficzną dla raka prostaty. W badaniu posłużono się polską wersją kwestionariusza EORTC QLQ-C30 z modułem PR-25. Włączenie przedoperacyjnej oceny jakości życia pozwoliło na potraktowanie badanych chorych jako grupy kontrolnej dla samych siebie. Wyniki poddano weryfikacji statystycznej.

Wyniki. Ogólna jakość życia związana ze stanem zdrowia w rok od PR, mierzona wartościami średnimi w poszczególnych domenach kwestionariusza EORTC QLQ-C30, nie różni się istotnie w stosunku do poziomu wyjściowego sprzed operacji. Klinicznie i statystycznie istotne polepszenie dotyczy skali funkcjonowania emocjonalnego. Po dwunastu miesiącach 60-84,4% pacjentów w skalach funkcjonalnych i ogólnego stanu zdrowia, oraz 68,8-91,1% w skalach i pytaniach objawowych, osiągnęło lub przekroczyło stan wyjściowy (uzyskało korzystny wynik). Wyniki dotyczące kontroli mikcji oraz pracy jelit przed i po PR nie różnią się statystycznie istotnie. O upływie roku od czasu operacji 66,7% i 77,7% pacjentów uzyskało korzystny wynik czynnościowy w każdej z obu domen (powrót do stanu wyjściowego lub dalsza poprawa). W okresie przedoperacyjnym 25% chorych nie wykazuje aktywności seksualnej w ogóle, a kolejne 17% w stopniu znacznie obniżonym, stosownie do wieku i choroby podstawowej. Spośród pacjentów aktywnych seksualnie przed zabiegiem 41,2% wykazuje aktywność także w rok po operacji, z czego 71% zgłasza duże problemy dotyczące liczby i jakości wzwodów. Wyniki w niektórych domenach modułu PR-25, ze względu na ograniczoną rzetelność tych domen, należy rozpatrywać orientacyjnie.

Wnioski. 1. Wyjściowo obniżona zdolność pełnej kontroli mikcji oraz sprawność seksualna u pacjentów chorych na raka stercza kwalifikowanych do prostatektomii radykalnej, stanowią istotny czynnik w ocenie jakości życia związanej ze stanem zdrowia po leczeniu operacyjnym. 2. Prostatektomia radykalna nie obniża w istotny sposób ogólnej jakości życia związanej ze stanem zdrowia. Rok po zabiegu większość operowanych chorych osiąga wyjściowy poziom jakości życia we wszystkich jej dziedzinach. 3. Radykalne leczenie chirurgiczne raka prostaty pozwala zapewnić większości pacjentom w odstępie roku od zabiegu powrót do wyjściowego poziomu kontroli mikcji i pracy jelit. 4. Obniżony przed zabiegiem poziom funkcjonowania seksualnego ulega dalszemu pogorszeniu w wyniku jatrogennego efektu operacji. Ilościowa ocena skali zjawiska wymyka się jednak naukowej ocenie ze względu na niedoskonałość zastosowanego instrumentu badawczego.