PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

OCENA PORÓWNAWCZA SKUTECZNOŚCI LECZENIA PREPARATAMI BCG I ADRIBLASTYNĄ W GRUPIE CHORYCH Z POWIERZCHOWNYMI GUZAMI PĘCHERZA MOCZOWEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1997/50/2.

autorzy

Piotr Kaczmarek, Eugeniusz Miękoś
Klinika Urologii Instytutu Chirurgii WAM w Łodzi
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. E. Miękoś

słowa kluczowe

pęcherz moczowy rak pęcherza moczowego ? BCG-terapia

streszczenie

Cel pracy. Autorzy dokonali oceny skuteczności dopęcherzowych wlewek
BCG i Adriblastyny w leczeniu chorych z powierzchownymi nowotworami
pęcherza moczowego.
Materiał i metoda. U 65 chorych wykonano przezcewkową elektroresekcję
z powodu powierzchownego nowotworu pęcherza moczowego. Po elektro-
resekcji u 22 (34%) chorych zastosowano wlewki dopęcherzowe zawiesiny
BCG, u 26 (40%) zastosowano wlewki z Adriblastyny, natomiast 19 (22%)
chorych nie otrzymało żadnego preparatu (z przyczyn niezależnych od ba-
dających). Okres obserwacji wynosił 2 lata.
Wyniki. Obserwacja chorych wykazała, że w grupie I - BCG, 13 (59%) cho-
rych było wolnych od guza, w grupie II - ADR, 11 (42%) chorych było wol-
nych od guza, natomiast w grupie III - tylko TUR, u 4 (21%) chorych nie
stwierdzono wznowy nowotworu.
Wnioski. W badanej grupie chorych najskuteczniejszą formą leczenia po-
wierzchownych nowotworów pęcherza moczowego po przezcewkowej elek-
troresekcji okazało się stosowanie dopęcherzowych wlewek zawiesiny BCG.

Najczęściej występującym nowotworem pęcherza moczowego jest rak wywo-

dzący się z nabłonka przejściowego, wyściełającego błonę śluzową pęcherza.


Według statystyki Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w roku 1991 nowo- twory te stanowią około 70% wszystkich nowotworów dotyczących układu mo- czowego.


Najczęstszym umiejscowieniem tego typu nowotworu są okolice ujść moczo- wodów (45-50%).


Do grupy powierzchownych guzów pęcherza moczowego zaliczamy guzy Tis, T? T,. zgodnie z klasyfikacją wg skali TNM [14].


Schematem postępowania w tego rodzaju chorobach jest przede wszystkim przezcewkowa elekroresekcją guza (TUR), a następnie kontynuacja leczenia z i pomocą wlewek dopęcherzowych preparatów mających na celu przeciwdziała- nie wznowie guza lub też przedłużenie okresu remisji nowotworu. W ostatnie i latach nastąpił istotny postęp w leczeniu farmakologicznym niektórych nowotwo- rów. Złożyło się na to kilka faktów: wprowadzenie nowoczesnej techniki umożli- wiające wczesne wykrywanie nowotworów, rozwinięcie precyzyjnych metod dia- gnostyki histologicznej, odkrycie i zastosowanie nowych leków przeciwnowc- tworowych oraz opracowanie nowych programów chemioterapii. Leki przeciw- nowotworowe należą do grupy środków farmakologicznych, które charakteryzu- ją się małym wskaźnikiem terapeutycznym. Ich zastosowanie wymaga bardzo dobrej znajomości mechanizmów działania cytostatycznego i objawów ubocz- nych. Dotyczy to również preparatów, które nie są zaliczane do leków przeciwno- wotworowych, ale ich stosowanie wydłuża okres remisji guza. Do takich prepa- ratów zaliczyć możemy zawiesinę prątków Calmette-Guerin, którą stosuje się od 1976 r. w powierzchownych guzach pęcherza moczowego. Działanie tego prepa- ratu opiera się na stymulacji układu immunologicznego chorego [2].


MATERIAŁ I METODA


W latach 1988-1990 z powodu powierzchownego guza pęcherza moczowego leczonych było w Klinice Urologii WAM 67 chorych (15 kobiet, 52 mężczyzn) w wieku od 24 do 84 lat. Średnia wieku wynosiła 62,8 lat. Chorych podzielono na dwie grupy w zależności od preparatu stosowanego w kontynuacji leczenia po uprzednio wykonanej przecewkowej elektroresekcji (TUR) guza pęcherza mo- czowego.


Grupa I: 22 chorych, u których stosowano zawiesinę BCG w cyklu 6-tygo- dniowym w dawce 100 mg rozpuszczonych w 5 0 ml 0,9% NaCl (1 mg zawiesiny zawierał 8-10×106 jednostek koloniotwórczych) 1 raz w tygodniu.


Grupa II: 26 chorych, u których stosowano Adriblastynę w cyklu 12-miesięcz- nym w dawce 30 mg rozpuszczonych w 30 ml 0,9 NaCl 1 raz w tygodniu przez 4 tygodnie i 1 raz w miesiącu przez 11 miesięcy. Obserwacja chorych dotyczyła okresu 24 miesięcy i polegała na wykonaniu kontrolnej cystoskopii co 3 miesiące oraz pobraniu wycinków błony śluzowej pęcherza moczowego co 6 miesięcy (przy braku wznowy). Monitorowanie cho- rych polegało na badaniu klinicznym, badaniach laboratoryjnych, w tym oznacze- niu poziomu znaczników nowotworowych CEA i AFP, badaniu cytologicznym osadu moczu, badaniu USG jamy brzusznej co 3 miesiące oraz zdjęciu Rtg klatki piersiowej 1 raz w roku.


Wybór metody leczenia uzależniony był od zgody chorego, wyników badań laboratoryjnych oraz wyniku próby tuberkulinowej, w której wielkość nacieku nie mogła przekraczać średnicy 10 mm. Preparaty podawane były dopęcherzowo i utrzymywane w nich przez okres do 120 min (przy ciągłej zmianie pozycji ciała). Zawiesina prątka BCG była wyhodowana w Lubelskiej Wytwórni Szczepio- nek i Surowic, natomiast Adriblastyna ? firmy Farmitalia.


WYNIKI


Stosowanie instylacji dopęcherzowej w guzach pęcherza moczowego znacznie wydłuża okres remisji nowotworu, a w dużym odsetku chorych przekroczył okres obserwacji ujęty w badaniach.


Podczas analizy wyników przeprowadzonych badań zwrócono również uwagę na skuteczność przeprowadzonych kuracji oraz średni czas wznowy guza w po- szczególnych grupach chorych. Dane te obrazuje tabela I.


Podsumowując wyniki badań zwrócono również uwagę na ekonomiczną stro- nę zagadnienia i poddano analizie koszt preparatów zastosowanych w leczeniu chorych. Uzyskane wyniki wykazały, że całkowity koszt kuracji zawiesinąprątka BCG rodzimej produkcji wynosił 540000 zł, natomiast koszt kuracji Adriblasty- ną wynosił 11925000 zł (cena leków z IV kwartału 1992 r.).


OMÓWIENIE


Na podstawie przeprowadzonych badań możemy stwierdzić, że zastosowane leczenie powierzchownych guzów pęcherza moczowego w postaci instylacji do- pęcherzowych znacznie wydłuża okres remisji guza, zwłaszcza w grupie I?BCG.


W analizie statystycznej uzyskanych wyników według testu niezależności x2 stwierdzamy, że istnieje zależność między metodami leczenia a czasami wznowy guza pęcherza moczowego.


Wznowa guza w pierwszych 12 miesiącach leczenia preparatem ,BCG jest dwukrotnie mniejsza niż w grupie chorych leczonych ADR.


W czasie stosowania preparatów obserwowano występowanie objawów ubocz- nych związanych z podawaniem poszczególnych leków.


W grupie I stwierdzono u większości chorych skargi na objawy dyzuryczne, w postaci pieczenia w cewce moczowej podczas oddawania moczu, okresowego krwiomoczu oraz podwyższonej temperatury ciała, która jednak nie przekraczała 38°C i nie trwała dłużej niż 24 godz. Część chorych odczuwała dolegliwości w postaci bólów głowy, osłabienia i bólów mięśniowych (objawy przeziębieniowe) [4, 5, 8].


Chorzy w II grupie tego rodzaju dolegliwości nie zgłaszali.


Mimo tych powikłań wyniki przeprowadzonych badań przemawiają na korzyść stosowania zawiesiny prątków BCG. Zarówno liczba chorych wolnych od guza, średni czas wznowy nowotworu jak i koszty kuracji to potwierdzają. Poza tym, czas kuracji ma niebagatelne znaczenie dla psychiki chorego i wygody jeśli doty- czy to chorych z odległych ośrodków.


Spostrzeżenia nasze potwierdzone są przez innych autorów [6, 7, 9, 10, 11,12].


Ocena skuteczności leczenia zawiesiną prątka BCG polskiej produkcji wyka- zała, że nie odbiega ona swoimi właściwościami terapeutycznymi od preparatów innych firm, takich jak: Tice, Pasteur F, Connaught, Armand, Tokyo czy Glaxo [1, 3,7,13].

piśmiennictwo

  1. [1] Bretton, P. R., Hen, A. W., Kimmel, M.: The response of patients with supper-
  2. ficial bladder cancer to a second of intrauesical BCG. J. Urol., 1990 Apr., 143 (4),
  3. 710-712.
  4. [2] Catalowa, W. I., Ratliff, T. L.: Bacillus Calmette-Guerin and superficial blad-
  5. der cancer. Clinical experience and mechanism of action. Surg. Ann., 1990, 22,
  6. 363-378.
  7. [3] D'Ancona, C. A., Netto Junior, N. R., Claro, J. A.: Oral or intravesical
  8. bacillus Calmette-Guerin immunoprophylaxsis in bladder carcinoma. J. Urol., 1991
  9. Mar., 145 (3), 498-501.
  10. [4] Franssen, M. P. H., de Mulder, P. H. M., Doesburg, W. H.: Combination
  11. therapy with recombinat interferon - alpha and - gamma in advanced renal cell
  12. carcinoma - a phase I -II study. Immunotherapy of urological tumors, Chur-
  13. chill Livingstone, 1990,163-171.
  14. [5] Graziano, D. A., Jacobs, D., Lozano, R. G., Buck, R. O.: A case of granulo-
  15. matous hepatitis after intravesical Bacillus Calmette - Guerin administration. }.
  16. Urol., 1991,146(4), 1118-1119.
  17. [6] Khanna, O. R, Son, D. L., Macer, H., Read, )., Nugent, D.: Multicenter
  18. study of superficial bladder cancer treated with intravesical bacillus Calmette-Gu-
  19. erin or adriamycin. Urology, 1990, 35(2), 101-108.
  20. [7] Lamm, D. L.: Adriamycin vs. BCG in superficial bladder cancer. Interface 11,1989.
  21. [8] Lamm, D. L., De Haven, J. I., Shriver, J.: Prospectwe randomized Compari-
  22. son of intravesical with Percutaneous bacillus Calmette - Guerinuersus intrauesical
  23. BCG in superficial bladder cancer. J. Urol., 1991,145(4), 738-740.
  24. [9] Martinez Pineiro, J. A., Martinez Pineiro Jr., ]., Garcia Motres, J.: BCG
  25. vs. dozorubicin vs. thiotepa instilation for primary superficial bladder cancer. Immu-
  26. notherapy of Urological Tumours, Society Internationale D'Urologie, 1990,59-
  27. 68.
  28. [10] Rubben, H., Weissbach, L., Knebel, L.: Adjuyant systemic chemotherapy after
  29. complete transurethral resection of superficially invasive bladder carcinoma.
  30. (T 1 G 3-4 andT2G 2-4). Urol. Int., 1990, 45(2), 78-83.
  31. [11] Rubben, H., Graf Doberstein, C.: Prospectwe rondomized study of adjuyant
  32. therapy after complete resection of superficial bladder cancer., mitomycin C vs. BCG
  33. Connaught vs. TUR alone. Immunotherapy of urological tumors, Society In-
  34. ter-nationale D'Urologie, 1990, 27-36.
  35. [12] Steg, A., Adjiman, S., Debre, B.: BCG therapy in superficial bladder tumours
  36. complication and precautions. Eur. Urol., 1992, 21 (supp 2), 35-40.
  37. [13] Yamamoto, T., Hagiwara, M., Nakazano, M.: Intravesical bacillus Calmette -
  38. Guerin in the treatment of superficial bladder cancer. Prospectw randomized study for
  39. prophilactic effect. Nippon Hinyokika Gakkai Zsshi, 1990, 81(7), 997-1001.
  40. [14] Zieliński, J.: Onkologia urologiczna, PZWL, 1986.