STUDIA NAD ZMIANAMI MORFOLOGICZNYMI
GRUCZOŁU ŚRÓDMIĄŻSZOWEGO W JĄDRZE SZCZURA
PO ODNERWIENIU
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1995/48/4.
autorzy
-
Bolesław Otulakowski
- Z Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej Akademii Medycznej im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Kierownik Katedry i Zakładu: Prof. dr hab. Witold Woźniak
streszczenie
- Badania przeprowadzono na 25 szczurach hodowli wsobnej. Zwierzała podzielo-
- no na 3 grupy doświadczalne, w tym pierwszą stanowiły zwierzęta kontrolne. W jednej
- grupie doświadczalnej wykonano odnerwienie jądra polegające na wycięciu na długo-
- ści około 5 mm gałązek splotu jądrowego biegnących wzdłuż tętnicy jądrowej, oraz
- przecięciu nerwu biodrowo-pachwinowego i płciowo-udowego. W drugiej grupie do-
- świadczalnej zabieg wykonano obustronnie. W badaniach wykazano, że komórki gru-
- czołu śródmiąższowego ulegają przerostowi i powiększają swoją objętość. W tkance
- łącznej okołokanalikowej następuje rozplem oraz zwiększa się liczba fibroblastów i
- fibrocytów. Po odnerwieniu obustronnym zmiany te nasilają się.
Wielu autorów podaje, że wskutek zaburzenia w ukrwieniu lub też w wyniku odnerwienia
dochodzi do zwyrodnienia struktur komórkowych jądra, a następnie do zwłóknienia całej gona- dy (3,6,7,8,9,11,12). Autorzy podają, że degeneracja dotyczy przede wszystkim elementów plemnikotwórczych. Stosunek włókien nerwowych do komórek gruczołu śródmiąższowego nie został dotąd należycie poznany. W latach czterdziestych obecnego stulecia Okkels i Sand (7) sugerowali obecność połączeń synaptycznych między komórkami nerwowymi a komórkami gruczołu śródmiąższowego. Baumgarten i Holstein (1) oraz Wein (11) podają, że obserwowali ścisłe powiązania komórek Leydiga z włóknami nerwowymi przy pomocy tak zwanych połą- czeń neuroendokrynowych. Badaniami immunohistochemicznymi wykazano w nich obecność neurotransmiterów, np. substancji P. Łukaszyk (5) i inni (10, 12, 13) podają, że do czynników modulujących komórki Leydiga zaliczane sąkatecholaminy, niektóre neurotransmitery, Prolaktyna, indoloinhibina, neuropep- tydy i peptydy wydzielane przez same komórki Leydiga. Pines i Maimann (9) opisali nerwy kończące się w komórkach Leydiga. Doniesienie to po- twierdziło później wielu autorów (2,4, 11, 12). Włókna nerwowe dochodzące do jądra, a bie- gnące w składzie powrózka nasiennego, mogą zostać uszkodzone podczas wykonywania zabie- gów chirurgicznych w obrębie kanału pachwinowego i moszny. Uszkodzenia te mogą prowa- dzić do zaniku jądra i zaburzeń w obrębie gruczołu śródmiąższowego. Obecne badania podjęto w celu wykazania wpływu uszkodzenia splotu jądrowego na ko- mórki gruczołu śródmiąższowego wjądrze szczura.
MATERIAŁ I METODY
Badania przeprowadzono na 25 szczurach, dojrzałych płciowo samcach pochodzących z
hodowli wsobnej. Zwierzęta podzielono na 3 grupy, w tym pierwsza z nich złożona z 5 szczu- rów stanowiła kontrolę. W drugiej grupie doświadczalnej (10 szczurów) wycinano zwierzętom jednostronnie na odcinku 5 mm splot jądrowy oraz przecinano nerw biodrowo-pachwinowy i płciowo-udowy.
W grupie trzeciej powyższy zabieg wykonano obustronnie. Po trzydziestu dniach od zabiegu
zwierzęta zabijano. Do badań histologicznych pobierano wycinki jąder, które utrwalano w pły- nie Camoy’a oziębionym do 6° C, w płynie Bakera w temperaturze +4° C oraz płynie Hel ly’ego. Skrawki parafinowe barwiono hematoksyliną! eozyną oraz metodami Mc Manus Hotch- kissa, Feulgena i Einarsona. W skrawkach mrożonych wykonywano odczyn na aktywność kwa- śnej fosfatazy według Gomoriego oraz niespecyficznych esteraz według Menten, Green, Junga (jako substratu użyto octanu naftolu AS, jako soli dwuazowej Fast Blue R-6).
WYNIKI
Po jednostronnym odnerwieniu obserwuje się zmiany w obrębie mikroskopowym zarówno
w gruczole śródmiąższowym jak i w kanalikach plemnikotwórczych. Struktury komórkowe nabłonka plemnikotwórczego jądra ulegajązatarciu, a gruczoł śródmiąższowy ulega wyraźne- mu przerostowi. W obrębie kanalika plemnikotwórczego obserwuje się pogrubienie tkanki gra- nicznej kanalika oraz zatarcie struktur komórkowych w obrębie spermatocytów i spermatyd. W tych warunkach doświadczalnych dochodzi także do rozplemu tkanki łącznej okołokanalikowej oraz zwiększenia się liczby fibroblastów i fibrocytów. Cytoplazma komórek Leydiga ulega zwiększeniu i wykazuje wzmożony odczyn na śluzowie- locukrowce (ryc. 1). Zmienione komórki Leydiga gruczołu śródmiąższowego wykazują wzmo- żony w porównaniu z grupąkontrolnąodczyn na aktywność niespecyficznych esteraz (ryc. 2), również wzmożoną aktywność kwaśnej fosfatazy (ryc. 3).
Po obustronnym odnerwieniu jąder gruczoł śródmiąższowy wykazuje daleko idące zmiany
polegające na jeszcze większym przeroście. W komórkach Leydiga spostrzega się silniej zazna- czoną reakcję na mukopolisacharydy. W tych warunkach doświadczalnych występująjeszcze bardziej nasilone odczyny na aktywność kwaśnej fosfatazy i niespecyficznych esteraz niż w grupie zwierząt zjednostronnym odnerwieniem jądra.
Dla porównania (ryc. 4) przedstawia obraz histologiczny jądra prawidłowego szczura. Ko-
mórki Leydiga występująw dużej liczbie w tkance łącznej wypełniającej miejsca styku kilku kanalików krętych jądra. Komórki gruczołu śródmiąższowego grupy kontrolnej zawierają w cytoplazmie liczne ziarna PAS-dodatnie.
DYSKUSJA
Przeprowadzone doświadczenia wykazały, że komórki gruczołu śródmiąższowego ulegają
przerostowi i powiększąjąswojąobjętość, przy czym następuje to już w grupie zwierząt z jed- nostronnym odnerwieniem, a nasila się wyraźnie po odnerwieniu obustronnym. Jest to zgodne z badaniami przeprowadzonymi przez innych autorów (6, 7, 11). W grupie zwierząt poddanych zabiegowi w przerośniętych komórkach Leydiga występuje wzmożony odczyn na śluzowielo- cukrowce, który najbardziej nasila się w jądrach po odnerwieniu obustronnym. Shirai i współ. (10) w swoich badaniach polegaj ących na przecięciu włókien współczulnych od Th 10-L3 stwier- dzili spadek aktywności dehydrogenazy kwasu szczawiowego i dehydrogenazy kwasu mleko- wego. Natomiast w naszych badaniach w grupie zwierząt poddanych zabiegowi w przerośnię- tych komórkach Leydiga obserwowaliśmy wzmożony odczyn na śluzowielocukrowce. Być może ma to związek z poziomem przecięcia nerwów, które w naszym doświadczeniu wykonaliśmy znacznie niżej. Charakterystyczne jest to, że po 30 dniach trwania doświadczenia spostrzega się odwrotne zachowanie elementów generatywnych, które słabiej się wybarwiają i częściowo ule- gają rozpadowi. Pozostaje nadal otwarte zagadnienie, jak długo w tych warunkach doświad- czalnych gruczoł śródmiąższowy ulega przerostowi oraz jakie sądalsze konsekwencje odner- wieniajądra.
piśmiennictwo
- 1. Baumgarten H. G., HolsteinA.F.: Adrenergic Innervation im Hoden und Nebenhoden vom Schwan.
- Z. Zellforsch. mikrosk. Anat., 1968, 91, 402-406. ? 2. CoujardR.: Contribution a 1 etude des voies
- nerveuses sympathiąues du testicule. Arch. Anat. microsc. 1954, 43, 321-364. ? 3. Hodson N.:
- Sympathetic nerves and reproductive organs in the male rabbit. J. Reprod. Fertil. 1965, 10, 209. ?
- 4. Kuntz A., Morris R.E.: Components and distribution of the spemiatic nerves and the nerves of the
- vas deferens. J. Comp. Neurol. 1946, 85, 33-36. ? 5. Łukaszyk A.: Czynność komórek Leydiga w
- aspekcie systemu wielostopniowej regulacji komórek dokrewnych. Pam. III Symp. - Andrologia wie-
- ku dziecięco-młodzieżowego. Poznań, 1988, 9. ? 6. Nagai K., Murano S., Minokoshi Y., Okuda H.,
- Kinutani M: Effects of denervation and local 6-hydroxydopamine injection on testicular growth in
- rats. Experientia, 1982, 15, 39, 592-594. ? 7. Okkels H, Sand K.: Morphological relationship be-
- tween testicular nerves and Leydig cells in man. J. Endocrinol. 1940, 2, 38-42. ? 8. Otsuji S.: A
- histological study of the afferent innervation of the testis of the dog. Arch. Jap. Chir. 1955, 24/4, 358-
- 364. ? 9. Pines L., Maimann R.: Uber die Innervation der Hoden der Saugetiere. Z. mikrosk. anat.
- Forsch. 1927, 12, 199-218. ? 10. Shirai M., Imabayashi K., Matsushita S., Kagayama M, frisawa
- S.: Histological and biochemical studies on the testicular tissue after sections of yarious nerves inner-
- vatingit. Tohoku j. Exp. Med. 1965, 85,221-237. ? 11. WeinD.: Die Nervenersorgung des Hodens.
- Z. Zellforsch. mikrosk. Anat. 1939, 29, 227-233. ? 12. Yamanaka J., Metcalfe S.A., Hulson JM.,
- Mendehohn F.A.: Testicular descent II. Ontogeny and response to denervation of calcitonin gene -
- related peptide receptors in neonatal rat gubernaculum. Endocrinology 1993, 132, 280-289, ? 13.
- Yamashita K.\ Histologische studien zur Innervation des Hodens und des Nebenhodens beim Men-
- sehen. J. Orient. Med. 1939, 30, 150-159.
|