PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

ZASTOSOWANIE PRZEZODBYTNICZEJ CIENKOIGŁOWEJ BIOPSJI ASPIRACYJNEJ DO OCENY ZMIAN MORFOLOGICZNYCH W STERCZU U CHORYCH LECZONYCH HORMONALNIE Z POWODU ROZROSTU GRUCZOŁU KROKOWEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1989/42/3.

autorzy

Eugeniusz Malczyk
Z Kliniki Urologii Akademii Medycznej w Białymstoku Kierownik Kliniki: doc. dr hab. med. J. Darewicz

streszczenie

Przeprowadzono przezodbytniczą cienkoigłową biopsję aspiracyjną (PCBA) stercza w grupie 150 chorych z łagodnym rozrostem gruczołu krokowego. U chorych leczonych hormonalnie stwierdzono, że w tkance gruczolaka zachodziły zmiany morfologiczne w postaci atrofii komór­kowej a PSBA w sposób zadowalający monitorowała ich przebieg.

Wprowadzona w 1960 roku przez Franzena przezodbytnicza, cienko­igłowa biopsja aspiracyjna znacznie zwiększyła możliwości diagnostycz­ne chorób gruczołu krokowego (3, cyt. wg 5). W Klinice Urologii Aka­demii Medycznej w Białymstoku postanowiono wykorzystać tą metodę w celu:

1.ustalenia charakteru zmian morfologicznych zachodzących w gru­ czole krokowym podczas leczenia Stilbestrolem,

2.określenia, czy aspiracyjna biopsja cienkoigłowa może spełniać rolę monitorującą w leczeniu hormonalnym łagodnego rozrostu gruczołu krokowego.

MATERIAŁ I METODA

Material kliniczny stanowiło 150 mężczyzn w wieku 54?55 lat, cier­piących z powodu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Chorych po­dzielono na 3 grupy:

I grupę stanowiło 50 osób leczonych stilbestrolum-Polfa w dawce 3 mg/24h przez 1 miesiąc. W II grupie podawano 50 chorym Stilbestrol w identycznej dawce przez 3 miesiące. Do III grupy zaliczono 50 cho­rych, których nie leczono hormonalnie (grupa kontrolna).

W grupie I wykonywano biopsję przed leczeniem i po zakończeniu leczenia. Następnie chorych operowano i badano preparaty histologicz­ne. W grupie II biopsję wykonywano przed leczeniem, po miesiącu, po 2 miesiącach oraz po 3 miesiącach leczenia. W takich też odstępach czasu poddawano chorych operacji i przeprowadzono badania histopatologiczne.

W grupie III (kontrolnej) biopsję wykonano przed rozpoczęciem ob­serwacji oraz po 1, 2 i 3 miesiącach. U chorych operowanych wykony­wano badania histologiczne (u 15 przed przystąpieniem do badań, u 10 po miesiącu, u 10 po 2 miesiącach i u 15 po 3 miesiącach obserwacji).

WYNIKI

Przed leczeniem obraz cytologiczny przedstawiał komórki ułożone re­gularnie w kształcie ?plastra miodu" zawierające duże, okrągłe jądra z drobnoziarnistą chromatyną jądrową. Cytoplazma komórkowa obfita o wyraźnych granicach (ryc. 1).

Komórki zawierały obfitą cytoplazmą. Jądra duże, okrągłe, ułożone były przy błonie podstawowej (ryc. 2).

Po miesiącu leczenia Stilbestrolem obraz cytologiczny nie uległ wy­raźnym zmianom. Dominowały gniazda komórek regularnie ułożonych o obfitej cytoplaźmie. Jedynie w jądrach komórkowych można było dostrzec subtelne różnice. Mianowicie nadal były one okrągłe o wyraźnych obrysach, jedynie chromatyna była bardziej zagęszczona.

W preparatach histologicznych można było zauważyć poszerzenie cew gruczołowych, komórki nabłonka wyściełającego były nieco mniejsze.

Po 2 miesiącach leczenia w preparatach cytologicznych obserwowano delikatne zaburzenia w regularnym ułożeniu komórek. Jądra były małe, zagęszczone, a cytoplazma bardziej skąpa.

Preparaty histologiczne cechowały się poszerzonymi cewami gruczo­łowymi. Wysokość nabłonka komórkowego była wyraźnie mniejsza.

Największe różnice wystąpiły u chorych leczonych Stilbestrolem przez 3 miesiące. W obrazie cytologicznym komórki ułożone były niere­gularnie, jądra mniejsze, gęsto ułożone, okrągłe, o wyraźnych obrysach. Chromatyna jądrowa zbita, barwiła się intensywnie (ryc. 3).

Preparaty histologiczne prezentowały torbielowato poszerzone cewy gruczołowe. Komórki nabłonka układały się w jedną warstwę. Spłasz­czone jądra umieszczone były przy błonie podstawnej. Cytoplazma pra­wie niewidoczna (ryc. 4).

W preparatach chorych nieleczonych (grupa kontrolna) zarówno ob­razy cytologiczne jak i histologiczne były identyczne jak u chorych przed rozpoczęciem leczenia.

OMÓWIENIE

Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że w gruczole kro­kowym pod wpływem leczenia Stilbestrolem zachodzą zmiany o cha­rakterze atrofii komórkowej (1, 2, 4, 6, 10). Dynamikę tych zmian moż­na śledzić przy pomocy biopsji cienkoigłowej, której wyniki odpowia­dają zmianom histologicznym w gruczole. Pozwala to określić czas ko­nieczny do prowadzenia leczenia w oparciu o zmiany anatomiczne.

Dodatkowe zalety biopsji cienkoigłowej takie jak prostota zabiegu, mała inwazyjność, brak powikłań stwarza możliwość jej wielokrotnego powtarzania i czyni ją konkurencyjną w stosunku do innych metod (7, 8, 9).

piśmiennictwo

  1. 1. Chai S, Karr J, P., Murphy G. P., Sandberg A. A.: Effects of DES on the morphology of the lobes of the baboon prostate. Investig. Urol., 1981, 19, 202. ? 2. Driscoll S.G., Taylor S.H.: Effects of prenatal maternal estrogen on the male urogenital system. Obstet. Gynec, 1980, 56, 537. ? 3. Franzen S., Gierzt G., Zaji­cek J.: Cytological diagnosis of prostatic tumors by transrectol aspiration-biopsy: A preliminary report. Brit. J. Urol., 1960, 32, 193. ? 4. Gasparyan A. M., Portnoy A. S.: Reaction of the prostate to experimental endocrine desorders. Int. Urol. Ne­phrol., 1970, 2, 277. ? 5. Hendry W. F., Paraskevas M., Hellsten D. R., Ramsey E. W.: The cytological diagnosis of prostatic carcinoma by transrectal fine needle aspira­tion. J. Urol., 1983, 129, 998. ? 6. Higgins C, Stevans R. A.: The effect of castration on benign hypertrophy of the prostate in man. J. Urol., 1940, 43, 705. ? 7. Kelsey D. M., Kohler F. P., MacKinney C. C, Kline T. S.: Outpatient needle aspiration biop­sy of the prostatae. J. Urol., 1977, 118, 1012. ? 8. Leńko J., Bugajski A., Augustyn M.: Przezodbytnicza biopsja cienkoigłowa w diagnostyce raka stercza. Urol. Pol., 1983, 36, 269. ? 9. Pollen J. J, Schmidt J. D.: Diagnostic fine needle aspiration of soft tissue metastases from cancer of the prostate. J. Urol., 1979, 121, 59. ? 10. Woodruff M. W., Perez-Mesa C: The effect of hormonal modification on pros­tatic morphology. J. Urol., 1962, 88, 273.