Wprowadzona w 1960 roku przez Franzena przezodbytnicza, cienkoigłowa biopsja aspiracyjna znacznie zwiększyła możliwości diagnostyczne chorób gruczołu krokowego (3, cyt. wg 5). W Klinice Urologii Akademii Medycznej w Białymstoku postanowiono wykorzystać tą metodę w celu:
1.ustalenia charakteru zmian morfologicznych zachodzących w gru
czole krokowym podczas leczenia Stilbestrolem,
2.określenia, czy aspiracyjna biopsja cienkoigłowa może spełniać
rolę monitorującą w leczeniu hormonalnym łagodnego rozrostu gruczołu krokowego.
MATERIAŁ I METODA
Material kliniczny stanowiło 150 mężczyzn w wieku 54?55 lat, cierpiących z powodu łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Chorych podzielono na 3 grupy:
I grupę stanowiło 50 osób leczonych stilbestrolum-Polfa w dawce 3 mg/24h przez 1 miesiąc. W II grupie podawano 50 chorym Stilbestrol w identycznej dawce przez 3 miesiące. Do III grupy zaliczono 50 chorych, których nie leczono hormonalnie (grupa kontrolna).
W grupie I wykonywano biopsję przed leczeniem i po zakończeniu leczenia. Następnie chorych operowano i badano preparaty histologiczne. W grupie II biopsję wykonywano przed leczeniem, po miesiącu, po 2 miesiącach oraz po 3 miesiącach leczenia. W takich też odstępach czasu poddawano chorych operacji i przeprowadzono badania histopatologiczne.
W grupie III (kontrolnej) biopsję wykonano przed rozpoczęciem obserwacji oraz po 1, 2 i 3 miesiącach. U chorych operowanych wykonywano badania histologiczne (u 15 przed przystąpieniem do badań, u 10 po miesiącu, u 10 po 2 miesiącach i u 15 po 3 miesiącach obserwacji).
WYNIKI
Przed leczeniem obraz cytologiczny przedstawiał komórki ułożone regularnie w kształcie ?plastra miodu" zawierające duże, okrągłe jądra z drobnoziarnistą chromatyną jądrową. Cytoplazma komórkowa obfita o wyraźnych granicach (ryc. 1).
Komórki zawierały obfitą cytoplazmą. Jądra duże, okrągłe, ułożone były przy błonie podstawowej (ryc. 2).
Po miesiącu leczenia Stilbestrolem obraz cytologiczny nie uległ wyraźnym zmianom. Dominowały gniazda komórek regularnie ułożonych o obfitej cytoplaźmie. Jedynie w jądrach komórkowych można było dostrzec subtelne różnice. Mianowicie nadal były one okrągłe o wyraźnych obrysach, jedynie chromatyna była bardziej zagęszczona.
W preparatach histologicznych można było zauważyć poszerzenie cew gruczołowych, komórki nabłonka wyściełającego były nieco mniejsze.
Po 2 miesiącach leczenia w preparatach cytologicznych obserwowano delikatne zaburzenia w regularnym ułożeniu komórek. Jądra były małe, zagęszczone, a cytoplazma bardziej skąpa.
Preparaty histologiczne cechowały się poszerzonymi cewami gruczołowymi. Wysokość nabłonka komórkowego była wyraźnie mniejsza.
Największe różnice wystąpiły u chorych leczonych Stilbestrolem przez 3 miesiące. W obrazie cytologicznym komórki ułożone były nieregularnie, jądra mniejsze, gęsto ułożone, okrągłe, o wyraźnych obrysach. Chromatyna jądrowa zbita, barwiła się intensywnie (ryc. 3).
Preparaty histologiczne prezentowały torbielowato poszerzone cewy gruczołowe. Komórki nabłonka układały się w jedną warstwę. Spłaszczone jądra umieszczone były przy błonie podstawnej. Cytoplazma prawie niewidoczna (ryc. 4).
W preparatach chorych nieleczonych (grupa kontrolna) zarówno obrazy cytologiczne jak i histologiczne były identyczne jak u chorych przed rozpoczęciem leczenia.
OMÓWIENIE
Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że w gruczole krokowym pod wpływem leczenia Stilbestrolem zachodzą zmiany o charakterze atrofii komórkowej (1, 2, 4, 6, 10). Dynamikę tych zmian można śledzić przy pomocy biopsji cienkoigłowej, której wyniki odpowiadają zmianom histologicznym w gruczole. Pozwala to określić czas konieczny do prowadzenia leczenia w oparciu o zmiany anatomiczne.
Dodatkowe zalety biopsji cienkoigłowej takie jak prostota zabiegu, mała inwazyjność, brak powikłań stwarza możliwość jej wielokrotnego powtarzania i czyni ją konkurencyjną w stosunku do innych metod (7, 8, 9).