PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

KOD: 10.1 - Zespół Fowler - charakterystyka unerwienia jajników
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Mariusz Majewski 1, Agnieszka Bossowska 1, Joanna Wojtkiewicz 1, Włodzimierz Baranowski 2, Andrzej Witek 2, Andrzej Borkowski 4, Piotr Radziszewski 4
1 Katedra Fizjologii Klinicznej, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
2 Klinika Chorób Kobiecych, Wojskowy Instytut Medyczny MON w Warszawie
3 Klinika Ginekologii i Położnictwa ŚAM w Katowicach
4 Katedra i Klinika Urologii AM w Warszawie

streszczenie

Wprowadzenie. Zespół Fowler (ZF) charakteryzuje się obecnością jajników policystycznych i zaburzeniami mikcji. Etiologia ZF nie jest dokładnie poznana. Sugeruje się, że jednym z najważniejszych czynników sprawczych może być powiększenie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej. Istotne znaczenie mogą mieć także zmiany w poziomach krążących hormonów oraz w funkcji gonad. Z tego powodu zdecydowano zbadać unerwienie jajników u kobiet z klinicznie zdiagnozowanym ZF.
Cel pracy. Zbadanie wzoru unerwienia jajników u kobiet z klinicznie zdiagnozowanym ZF.
Materiał i metody. Przebadanych zostało 200 kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS), uskarżających się na zaburzenia oddawania moczu. Po zidentyfikowaniu, u pacjentek tych przeprowadzano całościowe badanie urodynamiczne. Rozpoznanie ZF stawiano po stwierdzeniu powiększenia zewnętrznego zwieracza cewki moczowej przezprostniczym badaniem ultrasonograficznym. W trakcie laparoskopowego przyżegania cyst jajnikowych pozyskiwano wycinki gonad, poddawane następnie barwieniom immunohistochemicznym. Unerwienie jajnika badano za pomocą pojedynczych i podwójnych barwień immunofluorescencyjnych, stosując przeciwciała skierowane przeciwko neuropeptydowi Y (NPY), wazoaktywnemu peptydowi jelitowemu (VIP, peptydowi HI (PHI), galaninie (GAL i substancji P (SP). Wycinki kontrolnej tkanki pochodziły od pacjentek ze zbliżonej grupy wiekowej, poddawanych resekcji jajników z różnych wskazań ginekologicznych.
Wyniki. Zespół Fowler rozpoznano u dziesięciu pacjentek (śr. wieku 19,5, 18-33 lat). Średnia objętość zwieracza zewnętrznego cewki moczowej wynosiła 2,8 cm3. Najsilniej zaznaczone zmiany we wzorze unerwienia jajnika obserwowano w jego korze. Stwierdzono wzrost liczby włókien VIP-, PHI- i GAL-immunoreaktywnych (GAL-IR) w jajnikach pacjentek z ZF, w porównaniu do jajników kontrolnych. Podwójne barwienia immunochemiczne wykazały wyraźny wzrost liczby włókien GAL-pozytywnych, które jednocześnie były NPY-immunonegatywne. W mniejszym stopniu wzrastała liczba włókien GAL- i NPY-pozytywnych, a także włókien SP-IR, lecz GAL-immunonegatywnych. W osłonce białawej jajnika nie obserwowano włókien nerwowych za wyjątkiem terminali pozytywnych dla NPY, których gęstość zmniejszała się u pacjentek z ZF.
Wnioski. W naszej pracy opisaliśmy grupę kobiet z powiększonym zwieraczem zewnętrznym cewki moczowej oraz współistniejącym PCOS, bez zatrzymania moczu, lecz mających jednakże zaburzenia oddawania moczu. Pochodzenie tych problemów można prawdopodobnie odnieść do zmian w funkcjonowaniu jajników, które z kolei można być powodowane zmienionym wzorem unerwienia współczulnego i przywspółczulnego gonad.