ULTRADŹWIĘKOWE KRUSZENIE KAMIENI PĘCHERZA MOCZOWEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1984/37/2.

W leczeniu kamicy pęcherza moczowego, obok klasycznych metod cystolithotomii i przezcewkowej litotrypsji sposobem tradycyjnym, szero­kie zastosowanie znalazła przezcewkowa elektrohydrolitotrypsja aparatem Urat-1 (1, 2, 3, 6, 7, 9, 12). Brak doniesień w piśmiennictwie polskim na temat zastosowania ultradźwięków do kruszenia kamieni pęcherza moczowego skłonił nas do podania swoich wyników.

W Oddziale Urologicznym Okręgowego Szpitala Kolejowego w Pusz-czykowie stosowaliśmy przez 12 miesięcy tę metodę przy pomocy apa­ratu Ultrasehall-Lithotryptoir firmy Storz.

Aparat składa się z (ryc. 1 i 2):

generatora ultradźwięków, który wytwarza wysokoczęstotliwą energię elektryczną zamienioną na energię mechaniczną drgań sondy o częstotliwości 26500/sek,

pompy ssącej,

litotryptora (cystoskop Nr 23. Charr, z optyką Hopkinsa, przez

który wprowadza się sondę ultradźwiękową w kształcie rurki).

Generator i pompę ssącą połączoną z litotryptorem uruchamia się przez dwa pedały równocześnie lub osobno. Wsuwanie sondy do pę­cherza przez płaszcz cystoskopu odbywa się przy pomocy dźwigni i pod kontrolą wzroku przez optykę Hopkinsa.

TECHNIKA ZABIEGU

Po wprowadzeniu cystoskopu do pęcherza i zlokalizowaniu kamienia, wsuwamy do pęcherza sondę przez płaszcz cystoskopu. Uruchamiamy pompę ssącą, która wytwarza przy końcu sondy podciśnienie umożliwia­jące przyssanie do końcówki sondy kamienia lub jego fragmentów. Na­stępnie uruchamiamy generator i poprzez przetworzone drgania sondy następuje stopniowe kruszenie kamienia początkowo na mniejsze frag­menty, a w końcu na drobne Okruchy i pył. Okruchy te w całości lub prawie w całości odsysa się pompą ssącą przez światło sondy. Na zakoń­czenie dołączamy do płaszcza cystoskopu gruszkę Ellika i wypłukujemy ewentualne resztki kamienia.

MATERIAL CHORYCH

W ciągu 12 miesięcy wykonaliśmy 10 litotrypsji aparatem Ultraschall u mężczyzn z kamicą pęcherza moczowego. Wiek chorych wahał się od 45 do 82 lat.

Przyczyną kamicy były:

przeszkoda podpęcherzowa 7 chorych

4 chorych z gruczolakiem stercza

1 chory z rakiem stercza

2 chorych ze stwardnieniem szyi pęcherza,

powikłania po adenomektomii 3 chorych

1 chory po adenomektomii nadłonowej z czasowym okrężnym

szwem hemostatycznym,

1 chory po elektroresekcji przezcewkowej raka stercza,

1 chory po elektroresekcji przezcewkowej gruczolaka stercza.

Wszystkie zabiegi wykonywaliśmy w znieczuleniu podpajęczynówko-wym. Wielkość kruszonych kamieni wynosiła 3X2 cm do 4X4 om. Ka­mienie były zbudowane u 4 chorych ze szczawianów wapnia, a u 2 cho­rych z węglanów wapnia, a u 4 chorych miały budowę fosforanowo-szczawianową. U jednego chorego stwierdzono 4 kamienie w pęcherzu. U drugiego chorego, po przebytej przezcewkowej elektroresekcji raka stercza, skruszono dwa duże kamienie, jeden w świetle pęcherza o średnicy 4X4 cm, a 'drugi w loży po elektroresekcji o średnicy 3X4 cm. U tego ostatniego chorego kamienie skruszono dwuetapowo w czasie 40 i 30 minut. U pozostałych chorych zabieg trwał 5?15 minut. U 7 cho­rych skruszono kamień i wykonano jednoczasowo przezcewkową elektro­resekcję (u 4 chorych gruczolak stercza, u 2 chorych stwardnienie szyi pęcherza, u 1 chorego rak stercza). U jednego chorego, z twardym ka­mieniem szczawianowym o średnicy 4,5 cm, kruszenie postępowało bar­dzo wolno. W związku z tym przerwano litotrypsję i wykonano cysto­litotomię.

OMÓWIENIE

Materiał nasz jest jeszcze zbyt mały dla wyciągnięcia szerszych wnios­ków, ale dotychczas nie mieliśmy powikłań w czasie litotrypsji Ultra-schall d w przebiegu pooperacyjnym, podobnie jak inni autorzy (4, 10). Fragmenty kamieni z pęcherza usuwano w 100,0% w czasie operacji. Za główną zaletę aparatu Ultrashall w stosunku do Urat-1 uważamy większe bezpieczeństwo zabiegu. Kruszenie kamieni aparatem Urat-1 odbywa się poprzez eksplozję, a dotknięcie sondą ściany pęcherza po­woduje jej uszkodzenie (5, 9, 11, 12). Przy zastosowaniu aparatu Ultra-schall ryzyko uszkodzenia ściany pęcherza jest mniejsze, ponieważ kru­szenie kamienia odbywa się poprzez wibrację, a przyssanie kamienia do końcówki sondy znakomicie poprawia precyzję 'kruszenia. Nie mieliśmy u żadnego z naszych chorych trudności z wprowadzeniem przez cewkę płaszcza cystoskopu Nr 23 skali Charr.

Wszystkie zabiegi wykonaliśmy w znieczuleniu podpajęcizynówko-wym, ale litotrypsje ultradźwiękową można wykonać również w znie­czuleniu miejscowym (Xyloicaina-Gel) i po podaniu premedykacji (10).

Nie można aparatem Ultrashall skruszyć wszystkich kamieni pęche­rza moczowego. Lutzeyer stwierdził, że efektywność kruszenia zależy przede wszystkim od wielkości, gęstości i twardości kamienia, oraz jego składu chemicznego (8). Kamienie moczanowe i cystynowe kruszy się łatwiej niż szczawianowe i z węglanu wapnia (8). Czas kruszenia twar­dych kamieni szczawianowych o średnicy powyżej 4?5 cm może prze­dłużać się powyżej 40 minut. W przypadku takich kamieni, gdy brak zdecydowanego postępu przy kruszeniu przezcewkowym, należy szybko zdecydować sdę na cystolitotomię, wykorzystując trwające znieczulenie podpajęczynówkowe. Tak postąpiliśmy jeden raz.

WNIOSKI

1)Litotrypsja Ultraschall jest cennym uzupełnieniem dotychczas zna­ nych metod usuwania kamieni z pęcherza moczowego ze względu na prostą i bezpieczną technikę, brak powikłań i dobre wyniki leczenia.

2)Umożliwia jednoczasową przezcewkową resekcję szyi pęcherza, gruczolaka stercza lub raka stercza.

3)Stanowi dalszy postęp w stosunku do litotrypsji tradycyjnej jak również elektrohydrolitotrypsja aparatem Urait-1.

1. 1. Alfthan O., Murtomaa M.: Ex'perience>s with the clinical and exparimental
2. use of Urat I lithotriptor. Scand. J. Urol. Nephrol., 1972, 1, 23. ? 2. Angeloff A.:
3. Hydro-electrolithotripsy. J. Urol., 1972, 108, 867. ? 3. Eaton J. M., Glenn J. F.:
4. Electrohydraulic lithotripsy. J. Urol., 1972, 108, 865. ? 4. El Fahią S., Wallace D. M.:
5. Ultrasonic lithotriptor for urethral and bladder stones. Brit. J. Urol., 1978, 50,
6. 255. ? 5. Leńko J., Cieśliński S., Kulig A., Miękoś E., Spychalski E., Leńko Z.:
7. Działanie fali elektrohydraulicznej na ścianę pęcherza i cewki moczowej. Pol. Przeg.
8. Chir., 1975, 47, 207. ? 6. Leńko J., Cieśliński S., Miękoś E., Leńko Z., Monita W..
9. Wyniki kruszenia kamieni pęcherza moczowego aparatem Urat-1. Urol Pol., 1978,
10. 31, 3, 221. ? 7. Leńko J.: Electrohydraulic wave;s in treatment of bladder stones.
11. Mat. Med. Polona, 1977, 1, 74. ? 8. Lutzeyer W., Pohlman R., Terhorst B., Cichos M.:
12. nie Zerstoniog von Hamsteinen duirch Ultraschall. I. Experimentelle Untersfuchun-
13. gein. Urol. Int., 1970, 25, 47. ? 9. Reuter H.: Electronic lithotripsy. Transurethral
14. treatment of bladder stones in 50 cases. J. Urol., 1970, 104, 834. ? 10. Terhorst B.
15. Lutzeyer W., Cichos M., Pohlman R.: Die Zerstarung von Harnsteiinen duirch Ultra­
16. schall. II. Ultraschall ? Lithotnripse von Blasensteinien, Urol. Int., 1972, 27, 458.
17. 11. Tidd M. J., Wright H. D., Oliver Y., Wallace D. M., Porteous M.: Hazards to bladder and intestinal tissues from intravesical underwatex electrical discharge from a surgical electronic lithoclast, Urol. Research, 1976, 4, 49. ? 12. Wallace D. M., Cale P. F., Davies K. L.: Cracking of vesical calculi by capcitor discharge. Brit. J. Urol., 1972, 44, 262.