english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Zakażenie układu narządów moczowych jest najczęstszym powikłaniem towarzyszącym zabiegom elektroresekcji przezcewkowej (1, 5). Sposób drenażu pęcherza moczowego odgrywa znaczną rolę w rozwoju zakażenia układu narządów moczowych (zunm). Nawet zamknięty system nie zapobiega całkowicie temu powikłaniu (1, 8).

Obawa przed posocznicą wywołaną bakteriami gram-ujemnymi sprawia, że większość urologów u wszystkich chorych stosuje antybiotyk i to przeważnie przez kilka dni.

Profilaktyczne stosowanie jednorazowej dawki antybiotyku u chorych, którzy mieli usunięty gruczolak stercza drogą przezcewkowej elektroresekcji jest problemem nadal kontrowersyjnym, a doniesienia na ten temat są podzielone (2, 3, 4, 6, 7).

Celem pracy była próba odpowiedzi na pytanie czy zastosowanie pojedynczej dawki antybiotyku przed rozpoczęciem przezcewkowej elektroresekcji gruczolaka stercza ma wpływ na przebieg pooperacyjny i czy różni się on od przebiegów pooperacyjnych u tych chorych, którym rutynowo podajemy antybiotyk o szerokim spektrum i to najczęściej bez ustalenia wrażliwości.

MATERIAŁ I METODYKA

Badaniami objęto 100 chorych w wieku od 56 do 85 lat (69,71 ± 6,94). którym wykonano przezcewkową elektroresekcję gruczolaka stercza re-sektorem firmy Storz. Jako płynu irygacyjnego używano jałowej wody wodociągowej o temperaturze 37°C przepuszczonej przez filtry mechaniczne i bakteryjne firmy Pall.

Do badań klasyfikowano chorych bez cewnika z jałowym moczem oraz tych, którzy przynajmniej 2 tygodnie przed zabiegiem nie otrzymywali antybiotyków. Chorych losowo podzielono na trzy grupy. Grupę pierwszą (I) stanowiło 40 chorych, którzy otrzymali w premedykacji

jednorazową dawkę 200 mg netromycyny firmy Schering. W grupie drugiej (II) 30 chorych otrzymało dożylnie jednorazową dawkę 100 mg wibramycyny firmy Polfa-Pfeizer. 30 chorych w trzeciej grupie (III) podano antybiotyk tylko w przebiegu pooperacyjnym. Chorzy otrzymywali wibramycynę w dawce 200 mg dożylnie w pierwszym dniu, a potem po 100 mg doustnie. Natomiast chorym z grupy I i II po zabiegu nie podawano żadnego antybiotyku aż do momentu, kiedy wystąpiła temperatura równa lub wyższa od 38°C i utrzymywała się przynajmniej 2 dni.

W przebiegu pooperacyjnym u każdego chorego odnotowywano moment pojawienia się podwyższonej temperatury ciała, czas jej trwania oraz objawy jej towarzyszące, takie jak dreszcze, bóle w okolicach lędźwiowych, spadek ciśnienia tętniczego, zapalenia najądrza. Wszystkim chorym w dniu usunięcia cewnika pobierano mocz do badania bakteriologicznego.

Wyniki poddano analizie statystycznej, posługując się testem Chi* i t-Studenta.

WYNIKI

Badane grupy chorych nie różniły się wiekiem, czasem drenażu pęcherza moczowego po PERS, czasem hospitalizacji oraz częstotliwością wystąpienia w przebiegu pooperacyjnym gorączki, dreszczy i bakteriomoczu z tym jednak, że podwyższona temperatura utrzymywała się dłużej w grupie chorych, którzy nie otrzymywali antybiotyku przed zabiegiem, tj. w grupie III, średnio 3,5 ± 1,08 dnia wobec, 2,16 ± 1,26 w I i 2,18 ± ± 0,87 dnia w II

W dniu PERS gruczolaka stercza temperatura równa lub wyższa od 38°C wystąpiła tylko u 2 chorych, tj. u 5% w grupie I wobec 9, tj. 30,0% w grupie III (Chi2 = 8,04, p < 0,05). Pomiędzy I i II oraz II i III grupą nie stwierdzono znamiennych różnic. Średnia temperatura w dniu zabiegu wynosiła kolejno: 36,84 ± 0,54°C, 37,06 ± 0,60 i 37,41 ± 0,74°C. Znamiennie wyższa była w grupie III (I: III t = 3,653 p < 0,05).

Wszyscy chorzy z grup II i III, którzy gorączkowali w dniu wykonania PERS, gorączkowali również w następnych dniach

Spośród 33 chorych gorączkujących po usunięciu cewnika u 25 stwierdzono znamienny bakteriomocz a u 13, tj. 39,3% wystąpiły objawy uogólnionego zakażenia. Najczęstszym drobnoustrojem były bakterie z rodzaju Proteus 35,6%, E. coli 18,5%, Pseudomonas 11,2%, a w 12,5% stwierdzono florę bakteryjną mieszaną.

DYSKUSJA

Każdy zabieg PERS zaliczany jest do tzw. „zabiegów brudnych\\\" odbywających się w środowisku zakażonym, wymagający pooperacyjnego drenażu pęcherza moczowego, co zwiększa ryzyko wystąpienia zakażenia układu narządów moczowych (1). Jak wykazała praca Symesa i wsp. znamienny wpływ na wystąpienie zakażenia (zunm) ma ilość wyresekowanej tkanki, utraconej krwi i czas wykonywania zabiegu (8). Są to czynniki niezależnie od tych związanych z przestrzeganiem zasad anty-septyki, tzn. przygotowania pola operacyjnego, używania jałowych płynów irygacyjnych podawanych pod właściwym ciśnieniem oraz zastosowaniu zamkniętego systemu drenażu po zabiegu. Czas utrzymywania cewnika wpływa również zasadniczo na wystąpienie zunm (8). W porównaniu z danymi piśmiennictwa stwierdzono u naszych chorych w przebiegu pooperacyjnym częstsze występowanie bakteriomoczu, podwyższonej temperatury ciała i posocznicy (2, 4, 6, 7). Wyższy odsetek zunm bezobjawowego, jak i objawowego wiążemy przede wszystkim ze stosowaniem przez nas tylko półzamkniętego drenażu pęcherza i resekowanie wszystkich gruczolaków niezależnie od ich wielkości, co znacznie wpływało na przedłużenie czasu trwania PERS.

Zastosowanie profilaktyczne jednorazowej dawki antybiotyku przed PERS gruczolaka stercza znacznie zmniejszyło częstotliwość wystąpienia gorączki, dreszczy czy objawów posocznicy w dniu wykonywania zabiegu, jednakże nie zapobiegało im w późniejszym okresie pooperacyjnym. Jakkolwiek czas utrzymywania się gorączki był krótszy i u większości chorych nie przekraczał 1 — 2 dni. Wykazano również skuteczniejszość netromycyny nad wibramycyną. Objawy posocznicy wystąpiły u 3 chorych otrzymujących wibramycynę. Koszty leczenia były znacznie mniejsze u chorych w grupie I i II. Antybiotyk włączono u 4, tj. 10,0% operowanych chorych, którym podano jednorazowo netromycynę i u 7, tj. 23,0% wibramycynę.

Jak wykazały liczne doniesienia profilaktyczne jednorazowe zastosowanie antybiotyku nie wywołuje oporności na zastosowany antybiotyk (2, 3).

Ponieważ zaledwie u 2 chorych w wyresekowanych tkankach stwierdzono histopatologicznie cechy adenoma in statu inflammationis, należy uznać bakteriomocz po usunięciu cewnika jako zakażenie wewnątrzszpitalne.

WNIOSEK

1. Jednorazowa dawka netromycyny, podana przed elektroresekcją gruczolaka stercza, zapobiega skutecznie objawowemu zakażeniu układu narządów moczowych w przebiegu pooperacyjnym.

2. Jednorazowe podanie antybiotyku przyczyniło się do obniżenia kosztów leczenia.

1. 1. Bultitude M. I., Eryken S.: The relationship between the urethral flora and urinary infection in the catheterised male. Brit. J. Urol., 1973, 45, 678. —
2. 2. Charton M., Vallancien G., Veilon, Brisset J. M.: Antibiotic prophylaxis of urinary tract infection after transurethral resection of the prostate: a randomized study. J. Urol., 1987, 138, 87. —
3. 3. Childs S. J., Wells W. G., Mirelman S.: Antibiotic prophylaxis for genitourinary surgery in community hospitals. J. Urol., 1983, 130, 305. —
4. 4. Gonzalez R., Wright R., Blackard C. E.: Prophylactic antibiotics in transurethral prostatectomy. J. Urol., 1976, 116, 203. —
5. 5. Jeromin L., Szymańska J., Różniecki M., Sobolewska E., Brygier J.: Zakażenia szpitalne w Klinice Urologii AM w Łodzi. Urol. Pol., 1985, 38, 2, 127. —
6. 6. Shearman C. P,, Silverman S. H., Johnson M., Young C. H., Farrar D. J., Keighley M. R. B., Burdon D. W.: Single dose, oral antibiotic cover for transurethral prostatectomy. Brit. J. Urol., 1988, 62, 434. —
7. 7. Stricker P. D., Grant A. B. F.: Relative value of antibiotics and catheter care in the prevention of urinary infection after transurethral prostatic resection. Brit. J. Urol., 1988, 61, 494. —
8. 8. Symes J. M., Hardy D. G., Blandy J. P.: Factors reducing the rate of infection after transurethral surgery. Brit. J. Urol., 1972, 44, 582.

dr n. med. Andrzej Prajsner, I Katedra i Klinika Urologii Śl. AM, 40-073 Katowice, ul. Strzelecka 9.