PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Ureter retrocavalis sinister
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1981/34/1.

autorzy

Bogdan Rosiak
Grupa Problemowa Instytutu Gruźlicy d/s Gruźlicy
Urogenitalnej Tuszynek koło Łodzi
Kierownik: prof. dr med. L. J. Mazurek

streszczenie

Autor przedstawia przypadek anomalii żylnej, utrudniającej prawi­dłowy pasaż w moczowodzie po stronie lewej. Przedstawia embriolo­gię żyły głównej dolnej oraz jej anomalie. Na podstawie analizy prze­biegu patologicznego naczynia żylnego oraz anomalii rozwojowych żyły głównej wyciąga wniosek, że w przedstawionym przypadku miał do czynnienia z moczowodem leżącym poza żyłą główną dolną po stronie lewej.

Opis przypadku: Chory lat 46 nr hist. chor. 4709/78 przyjęty do oddziału.z po­wodu bólów o charakterze kolki nerkowej po stronie lewej, trwających od 2 lat.

Badaniem przedmiotowym odchyleń od normy nie stwierdzono. Badanie moczu wykazało ropomocz. W posiewie moczu wyhodowano E. coli 107. Na zdjęciu prze­glądowym widoczny złóg wielkości pestki wiśni.

Urografia wykazała cechy nieznacznego zastoju i poszerzenie miedniczki i mo­czowodu do wysokości wyrostka poprzecznego trzeciego kręgu lędźwiowego. Po niżej moczowód prawidłowy. Obraz ten mógł odpowiadać przeszkodzie w od­pływie moczu, np. obecności naczynia, krzyżującego moczowód. Chorego zakwa­lifikowano do leczenia operacyjnego. Z cięcia lędźwiowego dotarto do rozszerzo­nej miedniczki. Moczowód szeroki i zastoinowy aż do miejsca w którym znajdo­wał się kamyk. Poniżej moczowód spiralnie owijał się wokół naczynia żylnego, średnicy około 3 mm. Wypreparowano całe naczynie żylne, które odchodziło od żyły biodrowej wspólnej lewej, biegło w odległości około 1 cm przyśrodkowo w stosunku do moczowodu do miejsca, gdzie moczowód spiralnie owijał się wokół niego. Następnie żyła przechodziła na dolną powierzchnię miedniczki, wnikając do wnęki nerki.

Równolegle do moczowodu biegło cienkie naczynie żylne, odpowiadające żyle nasiennej. Złóg usunięto z poprzecznego nacięcia moczowodu. Przebieg poopera­cyjny bez powikłań.

U naszego chorego stwierdziliśmy wyjątkowo rzadką wadę rozwojo­wą układu żylnego, która powstała w życiu płodowym. .

W pierwszych 4 tygodniach życia płodowego żyły zasadnicze tylne (vv. cardinales posteriores) odprowadzają krew z ciała i są połączone ze śródnerczami. W 5 tygodniu życia płodowego powstaje druga para żył — żyły zasadnicze dolne (vv. subcardinales). Biegną one równolegle i przy­środkowo w stosunku do żył zasadniczych tylnych, które wraz z zani­kiem śródnercza ulegają prawie w całości zwyrodnieniu. Między tymi obiema parami żył istnieje wiele zespoleń, szczególnie w pobliżu śród­nercza. Uważa się, że jest to pozostałość odległego filogenetycznie sy­stemu wrotnego nerek. W 6 tygodniu życia płodowego górny biegun prawego śródnercza, leżący w pobliżu wątroby wytwarza fałd żyły głównej, który ulega rewaskularyzacji, tworzy się część wątrobowa żyły głównej pierwotnej (v. cava inferior primitiva). W 7 tygodniu życia pło­dowego do zatoki żył zasadniczych dolnych uchodzą powstające późno żyły zasadnicze górne (vv. supracardinales) zbierające krew z grzbieto­wej ściany tułowia. Wszystkie 3 pary żył przez swe połączenia uchodzą do powstałej górnej części żyły głównej dolnej. W 8 tygodniu życia płodowego prawie całkowicie zanikają żyły zasadnicze tylne, a utrzymuje się tylko odcinek końcowy, zespolony z żyłami zasadniczymi górnymi, tworząc żyły nieparzyste. Drobne odcinki żył zasadniczych dolnych (poza częścią wchodzącą w skład żyły głównej dolnej) przekształcają się w żyły nadnerczowe i jajnikowe lub jądrowe. Żyła zasadnicza dolna prawa poprzez zespolenie z żyłą zasadniczą górną lewą tworzy żyłę nerkową lewą, jej zespolenie z żyłą zasadniczą górną prawą stanowi przedłuże­nie żyły głównej dolnej przejmując krew z żył biodrowych (1, 2, 4).

Żyła główna dolna powstaje ostatecznie z żyły głównej pierwotnej, która łączy się z żyłą zasadniczą górną, a ta z żyłą zasadniczą dolną, z jej obwodowym odcinkiem łączą się żyły kończyn dolnych.

Istnienie we wczesnym okresie płodowym 3 par żył zasadniczych i bardzo skomplikowany rozwój żyły głównej dolnej oraz jej dopływów, a także późna wędrówka pączka moczowodowego do tkanki nerkowej stwarza możliwość wielu wad rozwojowych.

Według Dufora (3) nieprawidłowy rozwój żyły głównej dolnej może powodować następujące anomalie:'

I. Przetrwanie prawej żyły zasadniczej tylnej, a zanik lub niedorozwój prawej żyły zasadniczej górnej powoduje położenie moczowodu poza żyłą główną dolną po stronie prawej.

II. W wyniku przetrwania prawej żyły zasadniczej górnej i prawej żyły zasadniczej tylnej powstaje główna żyła dolna po stronie prawej z moczowodem przebiegającym między dwiema jej odnogami.

III. Przetrwanie prawej żyły zasadniczej tylnej i lewej żyły zasadniczej górnej powoduje powstanie obustronnie pojedynczych żył głównych dolnych z moczowodem prawym, leżącym poza tą żyłą.

IV. Następstwem przetrwania prawej i lewej żyły zasadniczej tylnej jest powstanie dwóch żył głównych z moczowodami leżącymi poza nimi.

V. Przetrwanie prawej żyły zasadniczej górnej i tylnej oraz lewej żyły zasadniczej górnej daje podwójne żyły główne z moczowodem między odnogami po stronie prawej i pojedynczą żyłę główną po stronie lewej.

U naszego chorego nie wykonaliśmy przed zabiegiem badania układu żylnego. Prześledziliśmy jednak uważnie przebieg naczynia żylnego, utrudniającego prawidłowy pasaż w moczowodzie i po przeanalizowa­niu embriologii układu żylnego, możemy przypuszczać, że w tym przy­padku mieliśmy do czynienia z przetrwaniem V. cardinalis posterior si-vistra. Tego typu wada po stronie prawej powoduje przebieg moczowodu prawego poza żyłą główną dolną. W naszym przypadku opisane naczy-nie żylne odpowiadało szczątkowej żyle głównej lewej, wykształconej z przetrwałej żyły zasadniczej tylnej. Stwierdzoną wadę można określić jako ureter retrocavalis sinister.

W dostępnym mnie piśmiennictwie nie spotkałem publikacji omawia­jącej tego typu wadą rozwojową.

piśmiennictwo

  1. Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka T. V. Warszawa, PZWL 1960.
  2. Dufour A., Sesboue P.: L'uretere retrocave. J. D'urol 1952,, 58, 433.
  3. Dufour B.: Les obstructions de 1'uretere lombo — iliaque a' l'exclusion des tumeurs ureterales. Association Francaise D'Urologie. Masson Paris 1973, 1957.
  4. Patten B.: Podstawy embriologii. PZWL 1963 Warszawa.