english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Moczowód położony poza żyłą główną dolną (ż.g.d.) jest wadą wro­dzoną naczyniową, która jednak manifestuje się objawami ze strony układu moczowego. W rozwoju płodowym, nieprawidłowe zanikanie żył zasadniczych tylnych, dolnych i górnych prowadzi do umiejscowienia moczowodu poza ż.g.d. Wada dotyczy przeważnie moczowodu prawego a wyjątkowo lewego. Rozróżnia się V typów tej wady. Dokładne omó­wienie tego tematu w literaturze polskiej przedstawił Borkowski i wsp. (1). Przypomnimy tylko kilka dat związanych z tym problemem:

1893 — Hochstetter (2) po raz pierwszy opisał tą anomalię u czło­wieka

1905 — Gladstone (1) opisał sekcyjny przypadek obu moczowodów poza żyłami dolnymi (u martwego płodu)

1935 — Kimbrough (2) pierwszy rozpoznał śródoperacyjnie wadę

1935 — Randall i Campbell (3) opisali charakterystyczne cechy ra­diologiczne moczowodu poza ż.g.d.

1940 — Harrill (4) pierwszy rozpoznał anomalię przedoperacyjnie

1950 — Duff, Beard i Goodyear (2) zastosowali do diagnostyki jedno­cześnie wykonaną pielografię z kawografią

1952 — Cathro (5) podwiązał i przeciął ż.g.d. uwalniając w ten spo­sób moczowód

1952 — Sesboue (2) opisał patomechanizm tej wady

1954 — Corbus (2) opisał przypadek z roku 1948 przecięcia i ponow­nego zeszycia ż.g.d. w celu uwolnienia moczowodu

1959 — Jarosik (6) pierwszy opisał wadę w literaturze polskiej

1962 — Brooks (7) ogłosił przypadek moczowodu lewego poza ż.g.d. w situs inversus

Opis przypadku: Chory D. J. lat 38 nr hist. chor. 61/1142 został przyjęty do Oddziału Urologicznego WSZ w Bydgoszczy 19.01.1976 r. z powodu bólów w oko­licach lędźwiowych głównie prawej, które pojawiły się 5 tygodni przed przy­jęciem do szpitala. Bólom towarzyszył okresowy krwiomocz, utrudnione odda­wanie moczu oraz wymioty. W 1975 roku miał dwukrotnie podobne ataki bólowe. Wykonana urografia wykazuje odpowiednią wielkość obu nerek. Obie nerki wy­dzielają środek cieniujący, a drogi wyprowadzające po stronie lewej i pęcherz moczowy bez zmian. Nieznaczne poszerzenie kielichów i miedniczki nerki pra­wej a bardzo znacznego stopnia poszerzenie górno-środkowego odcinka moczowo­du prawego z przyjęciem charakterystycznego kształtu litery „J", której dolne zagięcie skierowane jest przyśrodkowo. Nie uwidoczniono na urogramach dol­nego odcinka tego moczowodu. Pielografia prawostronna wstępująca wykazuje podobny obraz. Rozpoznano ureter retrocavalis (ryc. 1).

Operowany 28.01.1976 r. Po wypreparowaniu górnego odcinka moczowodu do miejsca skrzyżowania z ż.g.d, i do miedniczki stwierdzono poszerzoną miedniczkę i moczowód szerokości kciuka. Poniżej skrzyżowania z ż.g.d, moczowód szero­kości fizjologicznej. Wypreparowano moczowód poza ż.g.d, i przecięto go 5 cm poniżej miedniczki. Odcinek dopęcherzowy moczowodu przemieszczono przed ż.g.d, i po resekcji nadmiaru 6 cm rozszerzonego moczowodu zeszyto go pojedyn­czymi szwami katgutowymi koniec do końca. W ranie pozostawiono dwa dreny. Przebieg pooperacyjny bez powikłań. Wypisany do domu w 15 dobą po ope­racji z raną zagojoną i z jałowym posiewem moczu.

Podczas badania kontrolnego, wykonanego w 8 miesięcy po zabiegu, chory nie podawał dolegliwości a kontrolna urografia w porównaniu do badania wyjściowego wykazuje prawie niezmieniony obraz układu kie­lichowego nerki prawej, natomiast miedniczka i uwidoczniony górny odcinek moczowodu jest węższy oraz nieznacznie przemieszczony na pra­wo, wykazuje mniej regularny zarys ścian na wysokości L3. Poniżej tej wysokości jest słabiej zakontrastowany a w odcinku przypęcherzowym ma prawidłową szerokość (ryc. 2).

Ureter retrocavalis rozpoznaje się właściwie na podstawie urografii, ewentualnie dodatkowo pielografii Wykonana jednocześnie kawografią uwidacznia dokładnie warunki anatomiczne ż.g.d, i jej rozgałęzień, jest jednak rzadko stosowana. W tej wadzie nierzadko obserwuje się cechy mniejszego wodonercza a znacznego poszerzenia moczowodu w górnym odcinku, podobnie jak w naszym przypadku. Po rozpoznaniu tej ano­malii należy dokładnie rozważyć wskazania do zabiegu operacyjnego. Brak dolegliwości oraz zmian urograficznych jest przeciwwskazaniem do jego wykonania. W naszym przypadku wskazaniem było wodoner­cze na urografii i dolegliwości zgłaszane przez chorego. Kolejnym pro­blemem jest sposób wykonania zabiegu operacyjnego. W zasadzie, de­cydujemy się na odpowiednią metodę w czasie operacji po zapoznaniu się z warunkami anatomicznymi. Po odrzuceniu historycznych metod do wyboru mamy: 1) zespolenie moczowodu z miedniczką przed ż.g.d. — Harrill (4); 2) zespolenie moczowodu koniec do końca przed ż.g.d.; 3) przecięcie ż.g.d, i zespolenie jej z moczowodem — Goodwin (2).

U naszego chorego zdecydowaliśmy się na drugą ewentualność, kie­rując się szerokością moczowodu, która nie groziła zwężeniem oraz tym, że przecinając moczowód na granicy unaczynienia przez tętnicę nerkową i tętnicę biodrową uzyskamy dobre ukrwienie moczowodu w miejscu zespolenia. Dobry odległy wynik dowiódł słuszności wyboru.

1. Borkowski A., Hartel-Ulkowska N., Rajewski J.: Ureter retrocavalis Pol. Przegl. Chir., 1973, lOa, 1153.
2. Goodwin W. E., Burkę D, E„ Muller W. H.: Retrocaval Ureter. Surg. Gynec. Obst., 1957, 104, 337.
3. Handal Ą.: Campbell E. W. Anomalous relationship of right ureter to vena cava. J. Urol., 1935, 34, 565.
4. Harrill H. C: Retrocaval ureter-report of a case with operative correction of the defect. J. Urol. Balt., 1940, 44, 450.
5. Cathro A. J.: McG. Section of the Inferior Vena Cava for Retrocaval Ureter. J. Urol. 1952, 67, 464.
6. Jarosik N., Wochna Z.: Moczowód poza dolną żyłą próżną. Pol. Przegl. Chir., 1959, 6, 685.
7. Brooks R. E.: Left Retrocaval Ureter Associated with Situs Inversus. J. Urol., 1962, 88, 484.

lek. Jerzy Gajewski
85-090 Bydgoszcz
Powst. Wlkp. 13a m. 8