PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Biopsja rdzeniowa gruczołu krokowego wykonywana z powodu podwyższonego stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA) – ocena wykrywalności raka prostaty
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2008/61/Supl. 1.

autorzy

Michał Malkowski, Wojciech Cieślikowski Jr, Leszek Michalak, Łukasz Wojnar, Witold Malendowicz, Ryszard Prędki, Zbigniew Kwias
Klinika Urologii i Onkologii Urologicznej UM w Poznaniu

streszczenie

Cel pracy.

Ocena wykrywalności raka gruczołu krokowego u pacjentów skierowanych do biopsji stercza tylko z powodu podwyższonego stężenia PSA. Poddano także ocenie czynniki zwiększające ryzyko rozpoznania raka gruczołu krokowego, a także zbędnego wykonania biopsji.

Materiały i metody.

Spośród 628 biopsji gruczołu krokowego wykonywanych pod kontrolą przezodbytniczego USG (TRUS – transrectal ultrasonography), przeprowadzonych w 2005 roku, ocenie poddano 458 wykonanych u pacjentów uprzednio niediagnozowanych. Wskazaniem do biopsji było podwyższenie stężenia PSA powyżej normy wiekowej, nieprawidłowości w zakresie stosunku poziomów frakcji wolnej PSA i (lub) dodatni wynik w DRE i (lub) zmiany w badaniu TRUS. Pobierano od 6 do 12 wycinków z obu płatów w zależności od wielkości gruczołu, obecności zmian nienormoechogennych w TRUS lub ognisk o zwiększonym unaczynieniu w badaniu przepływów naczyniowych (Power Doppler). Wiek badanej populacji mieścił się w przedziale od 40 do 92 lat (średnia 66,4 roku, odchylenie standardowe +/-8,62), stężenie PSA od 0,71 do 488,6 ng/ml. Dane oceniano w trzech przedziałach w zależności od wyjściowego stężenia PSA (4-10; 10,0-20; ponad 20 ng/ml), a także analizowano stosunek stężenia PSA do objętości stercza (PSAD) w tych przedziałach.

Wyniki.

Obecność raka gruczołu krokowego wykryto ogółem u 34,94% (160/458) pacjentów. Pozytywna wartość prognostyczna dla PSA określonego w przedziale (4,0-10 ng/ml,10-20 ng/ml, >20 ng/ml) wyniosła odpowiednio 21,83% (50/229), 37,5% (48/128) i 72,94% (62/85). Średni wiek w grupach z pozytywnym i negatywnym wynikiem biopsji wynosił odpowiednio 67,5 i 65,8 roku. Średnia objętość stercza wyniosła odpowiednio 45,36 cm3 i 57,89 cm3. Średnia wartość PSAD w przedziale PSA >4-10 ng/ml dla biopsji pozytywnej i negatywnej wyniosła odpowiednio 0,21 ng/g i 0,15 ng/g, w przedziale PSA >10-20 ng/ml 0,40 ng/g i 0,28 ng/g, a dla PSA >20 ng/ ml 3,59 i 0,78.

Wnioski.

1. Prawdopodobieństwo wykrycia w badaniu histopatologicznym raka gruczołu krokowego wzrasta wraz ze wzrostem wartości PSA. 2. W populacji mężczyzn z najniższymi wartościami PSA częstość wykrywania komórek nowotworowych jest najmniejsza. 3. Prawdopodobieństwo wykonania zbędnej biopsji jest wyższa u chorych z niskimi poziomami PSA.