english version wersja do druku
	kwartalnik ISSN 0500-7208 Czasopismo punktowane przez KBN, Index Copernicus oraz w bazie GBL

Zastosowanie pod koniec lat siedemdziesiątych żelazopodobnych na­sadek z tworzywa sztucznego na głowicę ultradźwiękową, umożliwiło dokładniejsze badanie narządów przez nierówną, bądź kulistą powierzch­nię. To nieinwazyjne badanie dodatkowe jest szczególnie pomocne w oce­nie zmian chorobowych narządów moszny, również w warunkach ambu­latoryjnych. Jest proste i szybkie, może być wykonane ,u każdego cho­rego niezależnie od jego stanu ogólnego, daje wreszcie możliwość porów­nania ze stroną przeciwną. Uzyskane na monitorze obrazy mogą być utrwalone na błonie rentgenowskiej, fotograficznej i na taśmie magneto­widowej. Celem niniejszej pracy jest ocena wyników badań, oraz omówienie nie­których problemów diagnostycznych na jakie napotkano u 75 operowa­nych przez nas chorych. MATERIAŁ I METODA BADAŃ W Pracowni Ultrasonograficznych Badań Urologicznych Kliniki Uro­logii Instytutu Chirurgii WAM w Łodzi wykonano od grudnia 1983 r. do kwietnia 1985 r. 1316 badań ultrasonograficznych narządów układu moczowego i męskich narządów płciowych. W obrębie narządów moszny wykryto zmiany chorobowe u 133 chorych, a z grupy tej operowano 75 pacjentów (tabela I). Badania przeprowadzono ultrasonografem typu Combison ? 111 fir­my Kretz Technik, wyposażonym w nasadkę typu MAW ? 5, nakładaną na głowicę do badań przezskómych, generującą ultradźwięki o często­tliwości 4 MHz. Badania wykonujemy u chorego leżącego ze złożonymi kończynami dolnymi i uniesioną moszną, z prąciem ułożonym na brzu­chu. Jedynie żylaki powrózka nasiennego badamy u chorych w pozycji stojącej są one wówczas lepiej widoczne. WYNIKI Największą grupę stanowili chorzy w przedziale wiekowym 21?30 lat, najmłodszy miał 6, a najstarszy 85 lat. Wśród 75 operowanych naj­liczniejszą grupę stanowili chorzy ze zmianami zapalnymi jądra i na­jądrza ? 33, oraz z wodniakami jądra ? 26. Tylko u 8 chorych stwier­dzono zmiany pourazowe w mosznie, a u 4 nowotwory jądra. Wśród nieoperowanych chorych u 5 (3,7%) z bezpłodnością nie stwierdzono zmian w obrazie ultrasonograficznym. U 3 (2,2%) chorych, z rozpoznaną histopatologicznie gruźlicą najądrza, wykonane badania nie wykazały is­totnych cech różnicujących z nieswoistym zapaleniem najądrza. W gru­pie operowanych przez nas chorych 100% zgodności z badaniem ultra­sonograficznym uzyskano u chorych z wodniakiem jądra, żylakami po­wrózka nasiennego i wnętrostwem. Najmniejszą zgodność (78,0%) uzys­kano w grupie chorych z zapaleniem jądra i najądrza. Zgodność badań ultrasonograficznych z wynikami pooperacyjnymi uzyskaliśmy więc średnio u 89,0% badanych. U jednego chorego przedoperacyjne badanie USG sugerowało ropień jądra, który śródoperacyjnie okazał się otorbionym krwiakiem, wyglą­dem swoim przypominającym torbiel czekoladową, u innego zaś chorego rozpoznany wcześniej krwiak zewnątrzjądrowy okazał się ropniakiem osłonek. OMÓWIENIE Badaniem niezmienionej moszny uzyskuje się obraz jądra otoczonego jednorodnym pasmem osłonek. Jądro ma jednorodną, homoechogenną strukturę. Niezmienione najądrze w badaniu ultrasonograficznym jest słabo widoczne, a na powiększonych obrazach o jego obecności świadczy jedynie linijne przejaśnienie wzdłuż długiej osi jądra mające nieco bar­dziej hyperechogenną strukturę niż jądro (1, 4). Willscher i wsp. (10) podają, iż najądrze traci swój hyperechogenny charakter w początkowej fazie zapalenia, dając obraz hypoechogenny, który jednak po kilkunastu godzinach przechodzi ponownie w wyraźną strukturę hyperechogenną (ryc. 1). Przewlekle zapalenie najądrza może być trudne w różnicowaniu z ropniem najądrza w związku ze swoim wybitnie hyperechogenicznym ob­razem struktury. W odróżnieniu od najądrza, jądro w przebiegu zapalenia od samego początku ma strukturę homoechogenną, ulega ono jedynie po­większeniu. Ultrasonografia w ocenie urazów moszny jest szczególnie pomocna, pozwala bowiem ocenić rozległość i ewolucję zmian pourazowych, zróżni­cować krwiak wewnątrz- i zewnątrzjądrowy oraz ocenić stopień uszko­dzenia miąższu jądra (ryc. 4). Dawać może jednak większą ilość wyni­ków fałszywie dodatnich bądź ujemnych, tym częściej im więcej upłynie czasu od urazu (2, 3, 5, 8, 9). W nowotworach mieszanych jąder typową strukturą w obrazie ultra­sonograficznym jest struktura niejednorodna z przewagą ognisk hyper- nad hypoechogennymi (ryc. 2). Nowotwory czysto nasieniakowate jąder, podobnie jak guzy białaczkowe w mosznie, dają obraz w całości hypo­echogenny sugerujący ropień lub krwiak jądra (6, 7). W naszym materiale u jednego chorego podejrzewaliśmy nowotwór jądra typu zarodkowego i już ocena Śródoperacyjna wykazała obecność wewnątrzjądrowego krwiaka, co potwierdziło badanie histopatologiczne. Badanie ultrasonograficzne jest mniej pomocne w poszukiwaniu nie­zastąpionego jądra, gdyż odnalezienie jądra w obrębie jamy brzusznej, ze względu na odbicia od kości miednicy, z reguły nie udaje się. Pozwala ono jednak na ocenę wielkości i struktury oraz miejsca położenia jądra w obrębie kanału pachwinowego nawet wówczas, gdy jest ono zanikowe (ryc. 3). Na koniec pragniemy podkreślić iż badanie USG moszny, jakkolwiek bardzo nowoczesne, jest jednak jednym z badań dodatkowych, może da­wać wyniki fałszywie ujemne i fałszywie dodatnie i nie zwalnia ono klinicysty od kompleksowej oceny chorego. WNIOSKI 1. Wysoki odsetek prawidłowych rozpoznań w zmianach chorobowych bądź urazowych narządów moszny znacznie ułatwia kwalifikację opera­cyjną chorych i pozwala określić kierunek ewolucji zmian. 2. Utrzymująca się długo struktura hyperechogenna w stanach zapal­nych najądrzy jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. W tej grupie chorób obserwowaliśmy największą liczbę wyników fałszywie dodatnich bądź ujemnych.

1. Albert N.E.: Testicular ultrasound for trauma. J. Urol., 1980, 124, 5, 558.
2. Anderson K. A., McAninch J. W., Jeffrey R. B., Laing F. C: Ultrasonography for the diagnosis and stanging of blunt scrotal trauma. J. Urol., 1983, 130, 5, 933.
3. Friedman S. G., Rose J. G., Winston M. A.: Ultrasound and nuclear medicine evaluation in acute testicular trauma. J.Urol., 1981, 125, 5, 748.
4. Jakubowski W., Kazoń M., Bażko E., Antczak J., Graban W., Nowak M.: Badania ultradźwiękowe w chorobach jąder. Doniesienie wstępne. Pol. Przeg. Rad. Med. Nukl., 1983, 47, 2, 153.
5. Jeffrey R. B., Laing F. C, Hricak H., McAninch J. W.: Sonography of testicular trauma. Am. J. Roentg., 1983, 141, 5, 993.
6. Nachtsheim D.A., Scheible F.M., Gosink B.: Ultrasonography of testis tumors. J.Urol., 1983, 129, 5, 978.
7. Rayor R. A., Scheible W., Brock W. A., Leopold G. R.: High resolution ultrasonography in the diagnosis of testicular relapse in patients with acute lymphoblastic leukemia. J. Urol., 1982, 128, 3, 602.
8. Szabó V., Sóbel M., Legrddi J., Balogh F.: Diagnostic ultrasound in urology. Int. Urol. Nephrol., 1980, 12, 4, 291.
9. Tiptaft R.C., Nicholls B.M., Hately W., Blandy J.P.: The diagnosis of testicular swellings using water ? path ultrasound. Brit. J. Urol., 1982, 54, 6, 759.
10. Willscher M. K., Conway J. F., Jr Daly K. J., Digiacinto T. U., Patten D.: Scrotal ultrasonography. J.Urol,, 1983, 130, 5, 931.