PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Ropień stercza
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1994/47/3.

autorzy

Cezary Torz
Z Kliniki i Katedry Urologii Akademii Medycznej w Warszawie
Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. n. med. A. Borkowski

streszczenie

Przedstawiono przypadek ropnia stercza u 61-letniego chorego. Po samoistnym
opróżnieniu się ropnia do cewki moczowej, wykonano zabieg przezcewkowej elektro-
resekcji stercza.
Ropień stercza jest schorzeniem występującym rzadko. Rozwija się najczęściej jako powikłanie ostrego lub przewlekłego bakteryjnego zapalenia stercza. Stosowana obecnie celowana antybiotykoterapia zakażeń dróg moczowych, obniżyła częstość, a także zmieniła rodzaj drobnoustrojów odpowiedzialnych za powstanie ropnia gruczołu krokowego. W 1931 r. Sargent opisał 42 chorych z ropniami stercza, u których w 75% patogenem była Neisseria Gonorrhea (6). Meares podaje natomiast, że na 80 przypadków ropnia stercza opublikowanych w ostatnich 20 latach (od 1970 r.) w 70% drobnoustrojami chorobotwórczymi były bakterie G(-), a wśród nich najczęściej E. Coli. Jedynie w kilku przypadkach przyczyną ropnia był Staphylococcus aureus, mogący świadczyć o krwiopochodnej drodze zakażenia (4). Zakażenia grzybicze bardzo rzadko doprowadzają do powstania ropnia stercza. Weinberg omawiając etiologię 269 przypadków, jedynie w 2 stwierdził zakażenia grzybicze. Lentino opisał ropień stercza spowodowany Candida albicans, Bergner — Blastomyces dermatitidis, a Zighelboim — Histoplasma capsulatum (1, 3, 8, 10). Przypadek, który przedstawiamy zasługuje na uwagę ze względu na nietypowy przebieg kliniczny oraz ciekawą dokumentację ultrasonograficzną uzyskaną w trakcie diagnostyki. Opis przypadku 61-letni chory, M.S., nr. hist. chor. 1695/92, został przyjęty do Kliniki Urologii w Warszawie z powodu całkowitego zatrzymania moczu, z cewnikiem Foleya założonym przed 14 dniami! W dniu przyjęcia chory nie uskarżał się na dolegliwości bólowe, temperatura ciała była prawidłowa, a badanie laboratoryjne krwi i moczu nie ujawniały zakażenia układu moczowego. W badaniu per rectum wyczuwalny był znacznie powiększony, umiarkowanie tkliwy stercz o nieznacznie zmniejszonej spoistości. W wywiadzie chory nie zgłaszał dolegliwości dysurycz- nych, a zatrzymanie moczu wystąpiło nagle, bez uprzednich zaburzeń mikcji, czy częstomoczu. Badanie urograficzne ujawniło jedynie wpuklający się do pęcherza moczowego powiększony gruczoł krokowy. Badanie USG — sondą porzez powłoki brzuszne wykazało owalny, hipo- echogeniczny zbiornik gęstej treści w prawym płacie stercza o średnicy ok. 3 cm, jednoznacznie zinterpretowany jako ropień stercza (ryc. 1). Chorego zakwalifikowano do leczenia przezcewkową elektroresekcją. Na dwa dni przed zaplanowanym zabiegiem pacjent nagle zagorączkował do 39 st. C, a w cewniku Foleya pojawiła się ropa, (posiew wykazał E. Coli > 105). Wykonane badanie USG (ryc. 2), ujawniło pęknięty ale niekompletnie opróżniony ropień stercza. Temperatura ciała powróciła do normy, a po usunięciu cewnika chory oddawał mocz bez trudności. Zdecydowano się jednak na resekcję przezcewkową, głównie w celu wycięcia ścian ropnia. Przebieg pooperacyjny bez powikłań. Chory w 6 dobie po zabiegu w stanie ogólnym dobrym został wypisany do domu. Badanie USG loży po resekcji stercza przedstawia ryc. 3. OMÓWIENIE I DYSKUSJA Ropień stercza może powstać niezależnie od wieku chorego (4, 8, 10). Jednakże najczęściej spotykany jest u pacjentów w 5 i 6 dekadzie życia (4). Niektóre ropnie mogą powstać na drodze krwiopochodnej, ale najczęściej są następstwem ostrego lub przewlekłego zapalenia stercza. Objawy ropienia stercza mogą być różne. Do najczęściej obserwowanych zaliczamy wysoką temperaturę ciała, ogólne złe samopoczucie, silnie bolesny stercz w badaniu per rectum, oraz przynajmniej kilkudniowy wywiad. Meares podaje jednak, że podwyższona temperatura ciała występuje jedynie u 50% chorych z ropniem stercza, a bolesność w badaniu per rectum tylko u 20% (4). Diagnostyka ropnia stercza pozwalająca na postawienie pewnego i szybkiego rozpoznania powinna opierać się przede wszystkim na technikach wizualizacyjnych. Sugan wykazuje wysoką przydatność badania USG sondą transrectalną, Vaccaro natomiast, wskazuje na możliwości diagnostyczne ropnia stercza za pomocą tomo- grafii komputerowej (7,9). Porównując wartość diagnostyczną obu w/w metod, Peeling wykazał zdecydowaną wyższość badania ultradźwiękowego (5). Badanie to jest nie tylko tańsze i dostępniejsze ale jednocześnie może być pomocne przy nakłuciu i drenażu ropnia. Większość klinicystów uważa, że samo nakłucie i drenaż ropnia nie jest wystarczające. Leczeniem z wyboru powinna być przezcewkowa elektroresekcja pozwalająca na wycięcie ścian ropnia, jakkolwiek Kadman przedstawił 2 przypadki skutecznego leczenia ropni stercza przezskórnym drenażem z pozostawieniem w jamie ropnia cewnika typu „pig-tail\\\" (2). WNIOSKI 1. Ropień stercza jest obecnie rzadkim schorzeniem, ale należy zawsze brać go pod uwagę u chorych z zapaleniem gruczołu krokowego, mimo braku wyraźnych objawów klinicznych. 2. Najlepszą metodą diagnostyczną ropni stercza, jest badanie ultradźwiękowe ze względu na jego wysoką skuteczność, łatwość wykonania, powszechną dostępność oraz małe koszty. 3. Najskuteczniejszą metodą leczenia ropnia stercza jest przezcewkowa elektro- resekcja gruczołu krokowego z wycięciem (lub marsupializacja) ścian ropnia.

piśmiennictwo

  1. 1. Bergner D., Kraus S., Duck G., Lewis R.: Systemic blastomycosis presenting with acute prostatic abscess. J. Urol. 1981, 126, 132. —
  2. 2. Kadomon D., Ling D., Lee J.Percutaneus drainage of prostatic abscessus. J. Urol., 1984, 135, 1259. —
  3. 3. Lentino J., Zieliński A., Stachowski M., Cummings J.: Prostatic abscess due to Candida albicans.: J. Infect. Dis., 1984, 149, 282. —
  4. 4. Meares M.: Prostatic abscess. J. Urol., 1986, 136, 1281. —
  5. 5. Peeling W., Griffiths G.\\\\ Imaging of the prostatae by ultrasound. J. Urol., 1984, 132, 217. —
  6. 6. Sargent J., Irwin R.: Prostatic abscess: clinical study of 42 cases. Amer. J. Surg., 1931, 11, 334. —
  7. 7. Sugan H., Takiuchi H., Sakurai T.: Transrectal longitudinal ultrasonography of prostatic abscess. J. Urol., 1986, 136, 1316. —
  8. 8. Weinberger M., Cytron S., Seryadio C, Block C: Prostatic abscess in the antibiotic era. Rev. Infect. Dis., 1988, 10, 239. —
  9. 9. Vaccaro J., Behille W., Kisiing V., Davis R.:Prostatic abscess: Computerized tomography scaning as an aid to diagnosis and treatment. J. Urol., 1986, 136, 1318. —
  10. 10. Zighelboim J., Goldfarb R., Mody D., Williams T.: Prostatic abscess due to histoplasma capsulatum in a patient with the AIDS. J. Urol., 1992, 147,166.

adres autorów

lek. med. Cezary Torz
Klinika Urologii A.M.
02-005 Warszawa, Lindleya 4