PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Wartość uroflowmetrii w diagnostyce zwężeń cewki moczowej
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1992/45/3.

autorzy

Andrzej Prelich
Z Kliniki Urologii Instytutu Chirurgii AM w Łodzi
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. L. Jeromin Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. med. A. Sołtysiak

streszczenie

Omówiono znaczenie uroflowmetrii w diagnostyce zwężeń cewki moczowej. Przedstawiono własne badania u 44 chorych ze zwężeniami cewki moczowej, operowanych w Klinice Urologii AM w Łodzi. Uzyskane wyniki badań uroflowmetrycznych są porównywalne z wynikami uretrografii i uretroskopu. Uroflowmetria jest cennym i nieinwazyjnym badaniem umożliwiającym ocenę oporów w cewce moczowej i doskonale nadającym się do monitorowania chorych ze zwężeniami cewki po operacji.

W diagnostyce zwężeń cewki moczowej wykonuje się badania radiologiczne, endoskopowe, urodynamiczne, ultrasonograficzne i laboratoryjne (1, 2, 4, 7, 9, 10). Badania te mają zlokalizować zwężenie, określić jego długość, wykazać sprawność opróżniania pęcherza, stan górnych dróg moczowych i nerek oraz współistnienie zakażenia dróg moczowych.

Z badań urodynamicznych praktyczne zastosowanie u chorych ze zwężeniami cewki moczowej ma tylko uroflowmetria. Ocenia szybkość przepływu moczu przez cewkę, a więc pośrednio określa szerokość światła cewki moczowej. Szybkość przepływu jest wynikiem siły wypieracza pęcherza i oporów w cewce moczowej (5, 6, 8). Dla oceny przepływu cewkowego oblicza się następujące parametry:

czas rozpoczęcia mikcji — w sek

czas mikcji — w sek

czas wzrostu krzywej mikcji — w sek

objętość mikcji — w ml

maksymalny przepływ — w ml/sek

średni przepływ — w ml/sek

Dla prawidłowej oceny krzywej uroflowmetrycznej objętość wydalanego moczu u dorosłych musi być większa niż 150 ml, u dzieci do 7 r. życia powyżej 50 ml, a powyżej 8 r. życia 100 ml (3, 5). U zdrowego człowieka krzywa uroflowmetryczna charakteryzuje się szybkim i stromym wzrostem przepływu. Czas osiągnięcia maksymalnego przepływu nie przekracza 1/3 czasu przepływu (ryc. 1).

Zaburzenia w opróżnianiu pęcherza powodują zmiany w krzywej uroflowmetrycznej. W zwężeniach cewki moczowej uroflowmetria charakteryzuje się spłaszczeniem krzywej, zmniejszeniem różnicy między maksymalnym a średnim przepływem oraz wydłużonym czasem mikcji.

MATERIAŁ I METODA

W Klinice Urologii AM w Łodzi w latach 1987-1990 leczono 44 chorych z powodu zwężenia cewki moczowej. W diagnostyce przedoperacyjnej i w kontrolach pooperacyjnych wykonano uretrografię, uretroskopię, Uroflowmetrię i badania laboratoryjne. Chorych operowano 3 metodami. W grupie I u 10 chorych uzupełniono operacyjnie wycięte zwężenie cewki moczowej siatkowatym przeszczepem naskórkowym. W grupie II u 20 chorych zwężenie leczono rozcięciem wewnętrznym i szynowano je spiralą cewkową. W grupie III u 14 chorych po rozcięciu wewnętrznym zwężenia wprowadzono endoskopowo siatkowaty przeszczep naskórkowy, obszyty na spirali cewkowej.

Wartości średniego przepływu cewkowego w grupie I wynoszą średnio przed operacją 1,73 ml/sek, po operacji 10,7 ml/sek.Oceniając wartości uroflowmetrii oraz na podstawie uretrografii i uretroskopii u 9 chorych uzyskano wynik dobry. U wszystkich operowanych dorosłych wartości średniego przepływu wynoszą powyżej 8 ml/sek, jednak 1 chorego sklasyfikowanojako wynik z poprawą, ponieważ uretrograficznie i uretroskopowo stwierdzono przewężenie w dystalnej części wstawki przeszczepu. U 2 dzieci wartości średniego przepływu 5,2 ml/sek mieszczą się w granicach normy.

W grupie II wartości średniego przepływu przed operacją wynoszą średnio 1,94 ml/sek, zaś po operacji 9,78 ml/sek. Wyniki badań przedstawiono w tabeli III. Na podstawie badań uroflowmetrycznych, uretrograficznych i uretroskopowych 12 chorych sklasyfikowano jako wynik dobry, u 7 stwierdzono poprawę z wartościami średniego przepływu 6-8 ml/sek oraz u 1 chorego pełny nawrót zwężenia.

W grupie III wartości średniego przepływu przed operacją wynoszą średnio 1,21 ml/sek, a po operacji 11,48 ml/sek.

U 13 chorych uzyskano wynik dobry. U 1 chorego (nr 8) wczesny wynik był dobry, jednak po 3 miesiącach stwierdzono spadek wartości średniego przepływu do 4,4 ml/sek i uretroskopowo przewężenie długości 3 mm.

OMÓWIENIE

Uroflowmetria jest ogólnie uznanym i stosowanym badaniem w diagnostyce zwężeń cewki moczowej oraz w kontrolach pooperacyjnych (1, 2, 4, 7, 8, 9, 10). Większość autorów opiera się na wynikach maksymalnego przepływu cewkowego. Hauri i Sachse uważają, że maksymalny przepływ cewkowy powyżej 8 ml/sek świadczy o sprawnej mikcji i chory nie wymaga interwencji chirurgicznej (4, 9). W moich badaniach przyjąłem jako granicę także 8 ml/sek, ale w wartościach średniego przepływu cewkowego. Należy podkreślić, że oceniając wartości średniego przepływu podwyższa się próg kwalifikacyjny wyników dobrych, gdyż różnica między średnim a maksymalnym przepływem wynosi średnio 5-10 ml/sek. W badaniach stwierdzono korelację między wartościami uroflowmetrii a wynikami badań uretrog-raficznych i uretroskopowych. W ocenie pooperacyjnej uroflowmetria umożliwia wykrycie zwiększonych oporów w cewce moczowej i sygnalizuje konieczność wykonania dalszej diagnostyki. Jest badaniem nieinwazyjnym i pozwalającym w sposób pośredni określić światło cewki moczowej.

WNIOSKI Uroflowmetria:

1. jest cennym i nieinwazyjnym badaniem, umożliwiającym ocenę oporów w cewce moczowej,

2. nadaje się do oceny zwężeń cewki moczowej i wyników leczenia,

3. powinna być stosowana w pierwszej kolejności w diagnostyce zwężeń cewki moczowej.

piśmiennictwo

  1. 1. Buczyński A. Z., Pypno W.: Leczenie zwężeń cewki moczowej metodą optycznej uretrotomii wewnętrznej. Urol. Pol., 1986, 39, 1. —
  2. 2. Futh M., Waschulewski F.: Zur Behandlung der Harnróhrenstriktur mit dem Sichturethotom. Z. Urol. Nephrol., 1980, 73, 303.
  3. 3. Hartung R., Rogenhofer G., Tammen H.\\\\\\\\ Erstellung von Normbereich in der Uroflowmetrię. Urologe A, 1973, 12, 143.
  4. 4. Hauri D.: Uber den Wert urodynamischer Abklarungen in der Diagnostik von Harnróhrenstrikturen. Urologe A, 1978, 17, 171. —
  5. 5. Janosz F.: Pomiar strumienia moczu u mężczyzn i jego zastosowanie kliniczne. Pol. Przeg. Chir., 1972, lOa, 1589.
  6. 6. Jonas U.: Urodynamik der normalen und gestórten Miktion. Z. Urol. Nephrol., 1979, 72,745.
  7. 7. Milroy E. J. G., Chapple C. R., Cooper J. E., Eldin A., Wallsten H., Seddon A. M., Rowles P. M.\\\\\\\\ A new treatment for urethral strictures. Lancet, 1988, 1, 1424. —-
  8. 8. Nddas Gy., Tankó A., Szolldr Gy.: Unsere Erfahrungen mit der Uroflowmetrię. Z. Urol. Nephrol.,1979,72, 761. —
  9. 9. Sachse H.: Die Sichturethrotomie mit scharfem Schnitt. Indikation TechnikErgebnisse. Urologe A, 1978, 17, 177. —
  10. 10. Schreiter F., Noll F.: Meshgraft Urethroplasty.World J. Urol., 1987, 5, 41.

adres autorów

dr hab. med. Andrzej Prelich
93-513 Łódź, ul. Pabianicka 62
Klinika Urologii AM