XV Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Urologicznego został zorganizowany w Wiśle — Jaworniku w końcu maja 1976 r. Program naukowy Zjazdu został ułożony na 27 i 28 maja, natomiast 29 i 30 maja zostały dodatkowo wypełnione programem turystycznym obejmującym zwiedzanie Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, oraz Katowic. Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego był prof. dr Jerzy Zieliński, aktualny prezes Zarządu Głównego P.T.U.
Tematyka naukowa obejmowała dwa zagadnienia:
1.Nawrotowa kamica nerkowa,
2.Urologiczne i nefrologiczne leczenie przewlekłej niewydolności nerek.
Zgłoszone referaty dotyczące pierwszego tematu przedstawione zostały w czterech grupach, a mianowicie:
a) operacyjne leczenie nawrotowej kamicy nerkowej (15 referatów)
b) zasady chirurgicznego zapobiegania nawrotom kamicy: zakażenie, a nawroty kamicy 18 referatów)
c) metaboliczne i inne, niechirurgiczne zagadnienia związane z nawrotową kamicą (21 referatów)
d) nawrotowa kamica u dzieci (5 referatów)
Dzięki takiemu zestawieniu referatów zagadnienie nawrotowej kamicy moczowej zostało systematycznie i wyczerpująco omówione. Doskonale pomyślane zostało wprowadzenie referatu przygotowanego na polecenie Komitetu Organizacyjnego przez doc. dr hab. Jerzego Czopika w oparciu o własne doświadczenie i wyniki ankiet 21 kierowników klinik i oddziałów urologicznych w Polsce pt. „Wskazania, technika i wyniki zachowawczych operacji w nawrotowej kamicy nerkowej". W referacie tym został dokonany przegląd stosowanych rodzajów operacji i zależnych od nich wyników.
W licznych referatach z kraju i z zagranicy zostały omówione techniczne zasady chirurgicznego leczenia i zapobiegania nawrotom kamicy moczowej, oraz rola zakażeń w nawrotach kamicy moczowej.
Zagadnienie metabolicznych przyczyn nawrotowej kamicy moczowej omówione zostało w bardzo interesującym referacie prof. dr F. Kokota. Po omówieniu zaburzeń gospodarki fos-foranowo-wapniowej, purynowej, kwasu szczawiowego i cystyny prof. Kokot stwierdził, że należy zmienić dotychczasowy pogląd na jednostkę chorobową określaną mianem kamicy moczowej. Rozpoznanie: „kamica" ma jedynie charakter objawowego określenia istniejącej sytuacji, nie wyjaśnia natomiast przyczyny, która do tego stanu doprowadziła. Prof. Kokot uważa, że ustalenie objawowego rozpoznania t.j. ustalenia wielkości i położenia kamienia nie jest wystarczające, bowiem należy dążyć do ustalenia rodzaju defektu (przyczyny), który spowodował powstanie kamicy.
Rola nadczynności przytarczyc w nawrotowej kamicy nerkowej została omówiona w referacie J. Fricka z Salzburga w oparciu o 96 (!) operacyjnie sprawdzonych przypadków, wśród których w 70—75% kamica nerkowa była wiodącym objawem. W materiale autora ok. 4% przypadków kamicy nerkowej miało jako przyczynę pierwotną nadczynność przytarczyc. W pierwotnej kamicy fosforanowo- względnie szczawianowo-wapniowej odsetek ten dochodził do 10%, a w nawrotach kamieni fosforanowo, lub szczawianowo-wapniowych — nawet do 25%.
Dużym zainteresowaniem cieszyły się również wystąpienia doc. H. J. Schneidera z Jeny (NRD) o badaniach składu kamieni moczowych i ich znaczeniu dla zapobiegania nawrotom kamicy moczowej, oraz o organizacji metafilaktyki (zapobiegania nawrotom) kamicy moczowej w NRD. Korzystną formą metafilaktyki okazały się poradnie dyspanzeryjne dla chorych na kamicę działające w NRD od 1967 r.
Drugi dzień obrad (28. V. 76) był poświęcony przewlekłej niewydolności nerkowej i jej urologicznemu i nefrologicznemu leczeniu. Pod względem tematycznym referaty te podzielone zostały na pięć grup:
a. O przewlekłej niewydolności nerkowej z przyczyn urologicznych i jej zabiegowym leczeniu (12 referatów)
b. O leczeniu przewlekłej niewydolności nerek (5 referatów)
c. O przewlekłej niewydolności nerek u dzieci (3 referaty)
d. O dializach w leczeniu przewlekłej niewydolności nerek (6 referatów)
e. O przeszczepianiu nerek (4 referaty)
Cennym wkładem w omawiane zagadnienia był referat prof. J. Zielińskiego i doc. A. Szkod-nego wygłoszony przez prof. Zielińskiego: „Operacje urologiczne w leczeniu przewlekłej niewydolności nerek (Zarys problematyki i kazuistyka)". Prof. Zieliński omówił na podstawie własnego doświadczenia najczęściej spotykane typy przypadków, w których głównym wskazaniem do operacji urologicznej była przewlekła niewydolność nerkowa. Autorzy podjęli próbę ustalenia wskazań i przeciwskazań do tych zabiegów.
W tym dniu obrad, oprócz referatów urologicznych wygłoszonych zostało szereg referatów ze znanych ośrodków nefrołogicznych w Polsce (Poznań, Bytom, Szczecin, Gdańsk) i zagranicznych (Francja, RFN), oraz referatów o tematyce pediatrycznej z ośrodków zajmujących się problematyką nefrologiczno-urologiczną. Należy tu podkreślić, że tak duża liczba referatów nefrołogicznych była przedstawiona po raz pierwszy na Zjeździe Polskiego Towarzystwa Urologicznego. Bardzo interesujący i wartościowy referat wygłosił doc. Z. Twardowski ze Szpitala Górniczego w Bytomiu: „Leczenie powtarzanymi hemodializami przewlekłej niewydolności nerek". Ośrodek nefrologiczny w Bytomiu od 1961 r. stosuje hemodializy w przewlekłej niewydolności nerek i należy do tych ośrodków w Polsce, które mają najdłuższe obserwacje i największe doświadczenie w tym zakresie. Po raz pierwszy też na Zjeździe Urologów mówiono o hemodializach stosowanych w domu (referat P. Florence i wsp. — Mont-pellier — Francja).
W części poświęconej przeszczepianiu nerek referet główny wygłosił prof. J. Nielubowicz z Warszawy, z ośrodka o największym doświadczeniu i najlepszych wynikach w tej dziedzinie w Polsce. Referaty z NRD (prof. M. Mebel — z Berlina) i z Czechosłowacji (prof. V. Zvara — z Bratysławy) pozwoliły na poznanie organizacji i wyników w tej dziedzinie w innych krajach oraz na ich porównanie z sytuacją w naszym kraju.
Oceniając ogólnie XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Urologicznego w Wiśle, w dniach 27 i 28. V. 1976 r. należy stwierdzić, że program naukowy tego Zjazdu został przygotowany bardzo starannie. Wybrane problemy urologiczne zostały omówione przez urologów, a dodatkowo naświetlone i poszerzone przez wybitnych przedstawicieli pokrewnych specjalności. Spośród zaproszonych gości z Polski szczególnie cenny wkład wniósł prof. J. Nielubowicz, który bardzo jasno przedstawił problemy związane z przeszczepianiem nerek i prof. Fr. Kokot, który omówił zaburzenia metaboliczne prowadzące do kamicy moczowej. Udział nefro-logów przyczynił się do wyczerpującego omówienia leczenia niewydolności nerkowej hemodializami. Aktywny udział w obradach chirurgów i nefrologów dziecięcych przyczynił się do poszerzenia i pogłębienia omawianej problematyki.
Liczne referaty gości zagranicznych, zarówno z krajów socjalistycznych, zwłaszcza z NRD jak i krajów kapitalistycznych (z Francji, RFN i Szwajcarii) pozwoliły poznać osiągnięcia innych krajów w omawianych dziedzinach.
Ogółem w Zjeździe wzięło udział 260 lekarzy, przeważnie urologów, w tym ponad 50 z zagranicy.
XV Zjazd Polskiego Towarzystwa Urologicznego stał pod względem naukowym i organizacyjnym bardzo wysoko i przyczynił się do bliższego poznania przez szeroki ogół urologów omawianych zagadnień. Był on również okazją do nawiązania kontaktów i wymiany doświadczeń z urologami z innych krajów.
Mimo bardzo dużej liczby uczestników i osób towarzyszących organizatorzy przygotowali i wypełnili interesujący program towarzyski i turystyczny dzięki życzliwej pomocy Przemysłu Węglowego i miejscowych władz.