KOD: 12.2 - Zespół Fowler - charakterystyka kliniczna
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Piotr Radziszewski ¹, Włodzimierz Baranowski ², Andrzej Witek ³, Elżbieta Keller ¹, Andrzej Borkowski ¹, Maciej Czaplicki ¹, Agnieszka Bossowska ⁴, Mariusz Majewski ⁴

¹ Klinika Urologii AM w Warszawie
² Klinika Chorób Kobiecych Wojskowego Instytutu Medycznego MON w Warszawie
³ Klinika Położnictwa i Ginekologii ŚAM w Katowicach
⁴ Zakład Fizjologii Klinicznej, Katedra Morfologii Czynnościowej w Olsztynie

streszczenie

Wprowadzenie. Etiologia zaburzeń w oddawaniu moczu u młodych kobiet może mieć różne podłoże. W przypadku zespołu Fowler, czyli współwystępowania zaburzeń mikcji z zespołem policystycznych jajników, przerost zwieracza zewnętrznego cewki moczowej jest uważany za mechanizm powstania zaburzeń mikcji. Pacjentki z tym zespołem, opisane przez Clare Fowler, miały całkowite zatrzymanie moczu. Wydaje się jednak, że ta postać dotyczy mniejszości pacjentek i w bardzo zaawansowanym stadium zespołu.

Cel pracy. Autorzy postanowili ocenić czynność dolnych dróg moczowych i scharakteryzować objawy pacjentek z zespołem Fowler.

Materiał i metody. Przebadanych zostało 200 kobiet z zespołem policystycznych jajników (śr. wieku 20,4, 18-33 lat). Badanie przesiewowe było ukierunkowane na obecność zaburzeń mikcji u tych pacjentek (trudności w oddawaniu moczu, zaleganie moczu po mikcji, parcia naglące, częstomocz, bóle w trakcie mikcji). Po identyfikacji takich pacjentek wykonywano im pełne badanie urodynamiczne oraz ocenę objętości zwieracza zewnętrznego cewki moczowej przy zastosowaniu ultrasonografii przezodbytniczej. Jako kryterium rozpoznania zespołu Fowler przyjęto objętość zwieracza większą od 2 cm3 oraz maksymalne ciśnienie zamknięcia cewki moczowej większe od 80 cm H2O (w profilometrii cewkowej wykonywanej metodą Brown-Whickman).

Wyniki. Zespół Fowler rozpoznano u 10 pacjentek (śr. wieku 19,5, 18-33 lat), spośród 13 pacjentek z zespołem policystycznych jajników i zaburzeniami mikcji. Żadna z pacjentek nie miała zatrzymania moczu. Wszystkie natomiast skarżyły się na ból w dole brzucha, osłabienie strumienia moczu oraz częstomocz. W badaniu urodynamicznym stwierdzono przepływ cewkowy o charakterystycznym kształcie ,,zębów piły" (średnia przepływu maksymalnego 16,2 ml/s, od 12,4 do 22,8). Maksymalna pojemność pęcherza wynosiła średnio 429 ml (222-635 ml), a średnie zaleganie moczu po mikcji 30 ml (20-200ml). Maksymalne ciśnienie zamknięcia cewki wynosiło średnio 115 cmH2O (od 87 cm H2O do 128 cm H2O). W ultrasonografii przezodbytniczej średnia objętość zwieracza wynosiła 2,8 cm3 (2,4-5,5 cm3).

Wnioski. Zespół Fowler jest rzadkim schorzeniem, występującym u około 0,5% pacjentek z zespołem policystycznych jajników. Jego manifestacja kliniczna nie jest jednorodna, a do zatrzymania moczu w jego przebiegu dochodzi bardzo rzadko (brak takich przypadków wśród badanych pacjentek). Rozpoznanie to należy brać pod uwagę u młodych kobiet z jednocześnie występującymi zaburzeniami mikcji i zaburzeniami cyklu menstruacyjnego.