KOD: 7.4 - Porównanie wyników leczenia przerzutów raka stercza do kości przy zastosowaniu monoterapii izotopem strontu 89 (SR89) lub samaru 153 (SM153) do terapii skojarzonej (SR89 lub SM153 + radioterapia)
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2006/59/Suplement 1.

autorzy

Maciej Bączyk ¹, Piotr Milecki ², Jan Sowiński ³

¹ Zakład Medycyny Nuklearnej AM w Poznaniu
² Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu
³ Zakład Medycyny Nuklearnej AM w Poznaniu

streszczenie

Wprowadzenie. Przerzuty nowotworowe do kości w przebiegu zaawansowanego raka stercza są przyczyną silnych dolegliwości bólowych u 60% do 80% chorych.

Cel pracy. Celem pracy było porównanie skuteczności leczenia przeciwbólowego przerzutów nowotworowych do kości izotopem 89Sr oraz izotopem 153Sm w monoterapii do terapii łączonej z radioterapią miejscową.

Materiał i metody. Analizą retrospektywną objęto stu pacjentów w wieku od 53 do 84 lat z rozpoznaniem przerzutów do kości w przebiegu raka stercza. U wszystkich chorych metodą scyntygraficzną potwierdzono obecność licznych przerzutów nowotworowych do kości oraz radiologicznie (RTG/KT/NMR) wykluczono obecność złamań patologicznych i określono charakter przerzutów; w 75 przypadkach wykazano typowe cechy przerzutów osteoblastycznych, a u dwudziestu pięciu chorych charakter mieszany (osteoblastyczno-osteolityczne). Najczęściej stwierdzano zmiany w kręgosłupie lędźwiowo-krzyżowym i piersiowym, w kościach miednicy i żebrach. U pięćdziesięciu chorych zastosowano standardową dawkę 150MBq 89Sr, a u pozostałych pięćdziesięciu chorych podano wyliczoną proporcjonalnie do masy ciała (37MBq/kg) dawkę 153Sm. Ponadto czterdziestu chorych (po dwudziestu z każdej z leczonej izotopami grupy) zostało poddanych radioterapii miejscowej pojedynczego, największego ogniska przerzutowego. Natężenie bólu mierzone w skali VAS przed leczeniem wahało się od 5 do 10 (mediana - 7), wydolność w skali Karnofsky wahała się od 40 do 80 (mediana - 50), a skala aktywności ECOG mieściła się w przedziale 4-2 (mediana - 3). Efekt leczenia oceniano zmianą stanu pacjentów w skali VAS, ECOG, Karnofsky oraz wielkością dawek leków przeciwbólowych. Jako efekt całkowity leczenia uznano spadek natężenia bólu poniżej 2 w skali VAS; efekt częściowy, jeżeli VAS był wyższy niż 2, ale nie przekraczał 5; za efekt niezadawalający uznano brak spadku natężenia bólu poniżej 5.

Wyniki. Po dwunastu tygodniach stabilny efekt przeciwbólowy utrzymywał się nadal u 75% chorych, zwłaszcza z przerzutami osteoblastycznymi. Spadek natężenia bólu i zużycia leków przeciwbólowych, poprawa aktywności w skali ECOG i Karnofsky wykazały znamienność statystyczną (p<0,05). Obserwując potencjalne efekty niepożądane stwierdzono trzy przypadki ciężkiej pancytopenii oraz dwadzieścia jeden przypadków istotnego, ale niewymagającego interwencji, spadku poziomu leukocytów i płytek krwi. Wzrost kalcemii powyżej normy odnotowano u dziewięciu chorych, ale został on skutecznie zahamowany zastosowaniem bisfosfonianów.

Wnioski. Izotop 89Sr oraz 153Sm są skutecznymi lekami w terapii osteoblastycznych przerzutów nowotworowych do kości. W przypadkach przerzutów mieszanych wyniki wskazują na nieco korzystniejsze efekty zastosowania izotopu 153Sm, zwłaszcza skojarzonego z radioterapią i bisfosfonianami. Leczenie izotopowe w przypadkach rozpoznania przerzutów nowotworowych do kości powinno być stosowane we wczesnej fazie dolegliwości klinicznych, co redukuje w przyszłości liczbę nowych miejsc bólu, zmniejsza zużycie leków przeciwbólowych i ryzyko złamań patologicznych oraz znamiennie statystycznie podnosi jakość życia. Poważne powikłania po leczeniu izotopowym są stosunkowo rzadkie i w znacznej mierze mogą wynikać ze złej kwalifikacji do leczenia.