URAZOWE PRZERWANIE CIĄGŁOŚCI ŻYŁY GRZBIETOWEJ PRĄCIA IMITUJĄCE ZŁAMANIE PRĄCIA
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 2000/53/2.

Złamanie prącia jest jednym z najrzadziej występujących następstw
urazu tego narządu [3, 4, 8, 9]. Pęknięcie żyły grzbietowej prącia w wy-
niku tępego urazu, które powoduje obraz kliniczny niemal taki sam, jak
rozerwanie osłonki białawej zdarza się jeszcze rzadziej [5-7]. Przyczyną
złamania prącia jest zwykle gwałtowne zgięcie prącia znajdującego się
w stanie wzwodu. Do uszkodzenia dochodzi z reguły w czasie stosunku
płciowego [1, 3, 7-10]. Złamanie prącia objawia się gwałtownym bólem,
któremu towarzyszyć może charakterystyczny trzask. W wyniku pęk-
nięcia osłonki białawej jednego lub, rzadziej, obydwu ciał jamistych ustę-
puje wzwód i pojawia się rozległy krwiak zniekształcający prącie [1,4, 7,
9]. Uszkodzenie ciała gąbczastego cewki moczowej w następstwie zła-
mania cewki zwykle nie występuje. Stłuczenie lub mechanizm podobny
do tego, który powoduje złamanie prącia, może być przyczyną rozerwa-
nia żyły grzbietowej prącia bez naruszenia ciągłości osłonki białawej.
Obraz kliniczny tego uszkodzenia jest bardzo zbliżony do obrazu zła-
mania prącia [5-7]. Leczeniem z wyboru w obu przypadkach jest doraź-
ne leczenie operacyjne. Polega ono na odsłonięciu ciał jamistych prącia i
ciała gąbczastego cewki, usunięciu krwiaka i kontroli ciągłości zarówno
osłonki ciał jamistych, jak i żyły grzbietowej prącia. Zeszycie brzegów
rozerwanej osłonki białawej lub podwiązanie uszkodzonej żyły grzbie-
towej nie powodują zwykle niekorzystnych następstw odległych w po-
staci zaburzeń wzwodu lub/ i skrzywienia prącia [4, 5].
OPIS PRZYPADKU
Chory J. M. lat 45 (nr historii choroby 7999/692) został przyjęty do
Kliniki Urologii w dniu 1.11.1999 r. z powodu bólu, znacznego obrzmie-
nia i zasinienia prącia. Dolegliwości wystąpiły 3 godziny wcześniej, pod-
czas stosunku płciowego. W chwili badania chorego stwierdzono znacz-
ne powiększenie prącia (długość 24 cm, średnica około 10 cm), obrzęk i
rozległy krwiak obejmujący trzon prącia oraz zasinienie skóry szerzące
się na mosznę. Prącie było skrzywione w stronę lewą – uwypuklenie
krzywizny było największe w obrębie 1/3 bliższej trzonu prącia. Ocena
palpacyjna stanu ciał jamistych nie była możliwa z powodu otaczające-
go je krwiaka. Zawartość moszny była prawidłowa. Do pęcherza wpro-
wadzono cewnik przez cewkę i uzyskano czysty mocz. Wobec podejrze-
nia złamania prącia zakwalifikowano chorego do operacji w trybie
pilnym. Operację przeprowadzono w znieczuleniu zewnątrzoponowym.
Skórę nacięto okrężnie w rowku zażołędnym. Odpreparowano ją w kie-
runku podstawy prącia. Po usunięciu licznych skrzepów krwi odsłonię-
to ciała jamiste i ciało gąbczaste cewki. Stwierdzono rozdarcie żyły grzbie-
towej prącia w pobliżu jego podstawy. Uszkodzoną żyłę podwiązano.
Nie wykryto uszkodzenia osłonki białawej ciał jamistych, ani cewki mo-
czowej. Prawidłowy stan trzonu prącia oceniono wywołując sztuczny
wzwód [2]. Po ustąpieniu wzwodu prącie pokryto skórą i zeszyto w
miejscu nacięcia. Prącie osłonięto opatrunkiem okrężnym. Cewnika w
pęcherzu nie pozostawiono. Przebieg pooperacyjny był niepowikłany.
Chorego wypisano ze szpitala w 7 dobie po operacji. Badanie kontrolne
przeprowadzone po upływie 2 miesięcy wykazuje jedynie niewielkie
zgrubienie w miejscu podwiązania żyły grzbietowej prącia. Chory nie
odczuwa dolegliwości, wzwody prącia są prawidłowe, możliwość współ-
życia płciowego nie jest upośledzona.
OMÓWIENIE
Przedstawiony przypadek wskazuje, że dolegliwości i objawy suge-
rujące złamanie prącia mogą być następstwem krwiaka powstałego w
wyniku urazowego uszkodzenia żyły grzbietowej prącia. Rozpoznanie
złamania prącia ułatwia ultrasonografia, choć nie zawsze, zwłaszcza je-
śli krwiak jest duży, pozwala ona jednoznacznie stwierdzić, że osłonka
biaława ciał jamistych nie jest uszkodzona [5, 7]. Ultrasonografii u opi-
sanego przez nas chorego nie wykonano, ponieważ znaczna rozległość
krwiaka oraz stopniowe jego narastanie stanowiły wskazanie do lecze-
nia operacyjnego. Rokowanie po podwiązaniu rozerwanej żyły grzbie-
towej jest dobre. Po operacji z reguły nie dochodzi do powikłań odle-
głych w postaci zaburzeń wzwodu lub skrzywienia prącia [5, 7],
Natomiast, w razie zaniechania operacji w przypadku przeoczenia zła-
mania prącia, niemal z reguły występuje upośledzenie funkcji wzwodu
[3, 9]. Z kolei, powikłaniem zdarzającym się niekiedy po zszyciu pęknię-
tej osłonki białawej jest skrzywienie prącia [5, 8].

1. [1] Borkowski, A., Borówka, A.: Urazy narządów miednicy mniejszej i zewnętrz-
2. nych narządów płciowych. PZWL, Warszawa, 1990, str. 124-128.
3. [2] Borówka, A.: Ocena doszczętności elongacji za pomocą metody wywoływania
4. sztucznego wzwodu prącia u chorych operowanych z powodu spodziectwa. Urol.
5. Pol., 1985, 38, 288 - 301.
6. [3] Czaplicki, M., Borkowski, A.: Fractura penis. Urol. Pol. 1978, 31, 119.
7. [4] Gross, M., Arnold, T. L., Waterhouse, K.: Fractura of the penis. Rationale of
8. surgical management. J. Urol. 1971,106, 708.
9. [5] Karadeniz, T., Topsakal, M., Ariman, A., Erton, H., Basak, D.: Penile
10. fracture: Differential diagnosis, management and outcome. Br. J. Urol. 1996, 77,
11. 279-81.
12. [6] Nehru-Babu, M., Hendry, D., Al Saffar, N.: Rupture of the dorsal vein mi-
13. micking fracture of the penis. Br. J. Urol. 1999, 84,179-180.
14. [7] Nicely, E. R., Costabile, R. A., Moul, J. W.: Rupture of the deep dorsal vein
15. of the penis during $exual intercourse. J. Urol. 1992,147, 150-152.
16. [8] Niemirowicz, ]., Strzalkowski, M., Wróbel, J.: Złamanie prącia z uszkodze-
17. niem cewki moczowej w trakcie stosunku płciowego. Urol. Pol. 1982, 35,1-2, 65.
18. [9] Rogowski, K., Darewicz, J., Malczak, F.: Złamanie prącia z uszkodzeniem
19. cewki moczowej w trakcie stosunku płciowego. Urol. Pol. 1988, 2,132-134.
20. [10] Ruckle, H. C, Hadley, H. R., Lui, P. D.: Fracture of penis: diagnosis and
21. management. Urology 1992, 40, 33-35.