PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Analiza jednostek chorobowych w poszczególnych grupach wiekowych u chorych leczonych w klinice urologicznej AMG
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1978/31/1.

autorzy

Jerzy Niemirowicz
Klinika Urologicznej Instytutu Chirurgii AM w Gdańsku Kierownik Kliniki: doc. dr hab. K. Adamkiewicz Dyrektor Instytutu: doc. dr hab. S. Mlekodaj

streszczenie

W pracy dokonano analizy urologicznych jednostek chorobowych występujących w po­szczególnych grupach wiekowych u chorych leczonych w Klinice Urologicznej Insty­tutu Chirurgii AMG w okresie od 2. 12. 1971 r. do 30. 09. 1975 r. Analizą objęto 3023 chorych obojga pici. Zebrany materiał przedstawiono w tabelach. Ustalono za­leżność między wiekiem leczonych chorych, a najczęściej występującymi jednostkami chorobowymi takimi jak: kamica nerkowa i moczowodowa, gruczolak stercza, złośliwe nowotwory narządów moczowo-plciowych, wady nabyte i wrodzone, gruźlica narzą­dów moczo-płciowych.

W Klinice Urologicznej AMG leczono w okresie od 2. 12. 1971 r. do 30. 09. 1975 r. ogółem 3023 chorych. Leczeniem operacyjnym objęto 2297 osób, co stanowi 75,9% leczonych.

Biorąc pod uwagę profil Kliniki postanowiono w niniejszej pracy prze­analizować występowanie chorób uro­logicznych w poszczególnych grupach wiekowych.

Materiał i metoda

Analizą objęto 3023 chorych obojga płci leczonych w Klinice w wyżej wymienionym okresie. Materiał pracy stanowiły historie choroby chorych. Poszczególne jednostki chorobowe u-szeregowano w dziewięciu grupach obejmujących zasadnicze schorzenia urologiczne. Wszystkich rozpatrywanych chorych podzielono na grupy wiekowe. Wyróżniono dziewięć grup wiekowych ze szczególnym uwzględ­nieniem wieku starczego. Za granicę wieku starczego przyjęto, zgodnie z danymi z piśmiennictwa, okres po 65 roku życia (9). Z tego powodu szósta grupa wiekowa obejmuje chorych od 50 do 65 roku życia. Należy podkreślić, że materiał Kliniki w więk­szości stanowią chorzy wyselekcjono­wani, uprzednio zdiagnozowani w przy­chodniach urologicznych i przygoto­wani do leczenia operacyjnego.

Klinika w niewielkim stopniu zaj­muje się leczeniem schorzeń urologi­cznych u dzieci oraz urazami narzą­dów moczo-płciowych. W pierwszym przypadku jest to związane z tym, że leczeniem chorób urologicznych u dzieci w naszych warunkach zajmuje się Klinika Chirurgii Dziecięcej oraz oddziały chirurgii dziecięcej. Chorzy z urazami urologicznymi natomiast są przyjmowani do leczenia przez dy­żurujące kliniki i oddziały chirurgii ogólnej, ponieważ Klinika do chwili obecnej nie pełni tzw. „ostrych" dyżurów.

Wyniki

Wyniki analizy zestawiono w tabelach I i II.

W naszym materiale najczęściej wy­stępującą chorobą była kamica ner-kowa i moczowodowa. Z jej powodu leczono 966 chorych. Najwięcej leczonych było w wieku od 41 do 65 lat. Liczba chorych zgłaszających się do leczenia w wieku starczym wyraźnie zmniejsza się. Powyżej 80 roku życia przyjmowano do leczenia z powodu kamicy górnych dróg moczowych tylko pojedynczych chorych (0,13%).

Drugą grupę leczonych stanowili chorzy z gruczolakiem stercza. Z tego powodu leczono 584 chorych. W więk­szości byli to mężczyźni w wieku od 70 do 80 lat. Na uwagę zasługuje fakt, że czterech chorych leczono z powodu gruczolaka stercza przed upływem 50 roku życia.

Trzecią pod względem częstości grupę leczonych stanowili chorzy przyjęci do Kliniki z powodu złośli-wych nowotworów narządów moczo-płciowych (tab. I i II). Ogółem leczono 492 osoby (16,3%). W grupie nowo­tworów (tab. II) rozpatrywano: nowo­twory pęcherza moczowego, nerek stercza, jądra, prącia i inne złośliwe nowotwory. W podgrupie „inne" mieszczą się nowotwory miedniczki nerkowej i moczowodu, powrózka nasiennego i skóry moszny.

Największa liczba chorych z nowo­tworami zgłaszała się do leczenia po 70 roku życia.

Wśród chorych onkologicznych naj­częściej leczeni w Klinice byli chorzy z nowotworami pęcherza moczowego (257 osób —52,2%). Większość z nich miała powyżej 70 lat życia. Na uwagę zasługuje stwierdzenie jednego przypadku nowotworu pęcherza mo­czowego u dziecka płci żeńskiej w gru­pie wiekowej do lat 10.

Rak stercza w naszym materiale zajmował wśród złośliwych nowotwo­rów narządów moczo-płciowych dru­gie miejsce pod względem częstości występowania. Z jego powodu leczono 99 chorych (20,1%) w większości po 70 roku życia.

Złośliwe nowotwory nerek leczono u 71 chorych, których wiek wahał się między 50 a 65 rokiem życia. Częściej chorowali mężczyźni.

Z powodu złośliwych nowotworów jądra leczono 38 chorych (7,7%). Większość leczonych stanowili cho­rzy w wieku od 20 do 40 lat.

Złośliwe nowotwory prącia stwier­dzono u 14 leczonych chorych (2,8%) w większości po 50 roku życia.

Niezłośliwe nowotwory narządów moczo-płciowych występowały w zni­komym procencie przypadków (0,099%).

Nabyte wady narządów moczo-płciowych leczono u 366 chorych (12,1 %). Do tej grupy zaszeregowano różne etiologiczne jednostki chorobo­we, prowadzące do organicznych zmian w układzie moczo-płciowym. Były to takie choroby jak: wodoner­cze i roponercze kamicze, stwardnie­nie szyi pęcherza, stulejka pozapalna, tętniak i zakrzep tętnicy nerkowej, zwężenie cewki, wypadanie błony śluzowej cewki u kobiet, wodniak jądra, wodniak powrózka nasiennego, torbiel nasienna.

Większość leczonych z tych powo­dów chorych była w wieku od 50 do 70 roku życia.

Z powodu wrodzonych wad na­rządów moczo-płciowych leczono 179 chorych (5,9%). W analizie ujęto: torbielowatość nerek, wnętrostwo, spodziectwo, niewykształcenie nerki, zwężenie ujścia miedniczkowo-mo­czowodowego, wrodzone wady mo­czowodu i inne rzadziej występujące wady.

Najczęściej wady te zostały wykryte u chorych między 20 a 30 rokiem życia.

U 62 naszych chorych leczono gruź­licę narządów moczo-płciowych. Wiek większości leczonych wahał się między 50 a 65 rokiem życia.

Zapalenia nieswoiste układu mo­czowego leczono u 52 chorych, w większości byli to ludzie w wieku od 50 do 65 lat.

Jednostki chorobowe zaszeregowa­ne do ostatniej analizowanej grupy („inne") stanowiły około 1 % przypad­ków. W grupie tej rozpatrywano takie jednostki chorobowe jak: przetoki moczowe, dysfunkcja neurogenna pę­cherza moczowego, niepłodność, zes­pół nadnerczowo-płciowy, guz nadnercza, bolesny wzwód prącia, poso­cznica z dróg moczowych, ciała obce pęcherza moczowego i inne rzadziej występujące choroby u chorych między 20 a 80 rokiem życia.

Dyskusja

Szczyt zachorowań na kamicę ner­kową i moczowodową występuje mię­dzy 30 a 50 rokiem życia (3, 6, 7). Choroba dwa razy częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet (6, 7). Wśród chorych przyjętych do Kliniki z po­wodu kamicy największą grupę sta­nowili ludzie między 40 a 65 rokiem życia. W wymienionym przedziale wiekowym nie obserwowano istotnej zależności od płci (tab. I). Do 40 roku życia większość leczonych stanowiły kobiety. W wieku starczym zdecydo­wanie przeważali mężczyźni. Wiąże się to z istniejącą w tym wieku przesz­kodą w odpływie moczu, jego zaleganiem, zakażeniem dróg moczowych i rozkładem amoniakalnym moczu. Niektórzy autorzy przyczynę tego stanu upatrują w zmianach osteoporotycznych w układzie kostnym ludzi starych (7). Na uwagę zasługuje roz­bieżność wieku między szczytem za­chorowań na kamicę, a największą grupą chorych przyjętych do leczenia. Chorzy przeciętnie zgłaszali się 10 lat później do leczenia niż przypadający szczyt zachorowań w kamicy. Wy­daje się, że z różnych przyczyn nasi chorzy stosunkowo późno trafiali do leczenia urologicznego.

Drugą grupę leczonych stanowili chorzy z gruczolakiem stercza w więk­szości mężczyźni po 65 roku życia, co jest całkowicie zgodne z danymi z piśmiennictwa (3, 8). Szczyt zacho­rowań na tę jednostkę chorobową przypada po 65 roku życia (1, 3, 8). R. A. Moore twierdzi, że 70—80% wszystkich mężczyzn powyżej 80 roku cierpi z powodu gruczolaka. Spora­dycznie choroba występuje przed 50 rokiem życia. (3, 8). W naszym mate­riale mieliśmy do czynienia z czterema takimi przypadkami.

16,3% chorych leczono z powodu złośliwych nowotworów narządów moczo-płciowych. Wśród nowotwo­rów najczęściej leczono chorych z nowotworami pęcherza moczowego (52,2% wszystkich złośliwych nowo­tworów narządów moczo-płciowych). Lowsley podaje, że nowotwory pęche­rza moczowego stanowią 2—3% wszystkich nowotworów człowieka. Bardzo rzadko one występują u dzieci i u ludzi przed 40 rokiem życia. Męż­czyźni zapadają na tę chorobę trzy razy częściej, niż kobiety. Na podkreś­lenie zasługuje fakt, że wśród chorych leczonych z powodu nowotworów pęcherza moczowego leczono dziecko płci żeńskiej, oraz pięciu mężczyzn poniżej 40 roku życia, ponieważ wy­stępowanie tych chorób charaktery­styczne jest raczej dla szóstej dekady życia i dla wieku starczego (3, 8). Przeprowadzona analiza dostarcza da­nych zgodnych z informacjami z piśmiennictwa (tab. II).

Złośliwy nowotwór stercza zajmo­wał drugie miejsce w naszym mate­riale onkologicznym (20,1 %). Naj­częściej spotykano go u chorych po 70 roku życia. Dane te są zgodne z ob­serwacjami poczynionymi przez R. A. Moorea i Davalo. W Klinice nie leczono chorych z powodu raka stercza przed 40 rokiem życia.

Nowotwory nerek występowały u 14,4% naszych chorych leczonych z powodu nowotworów. Najczęściej rozpoznawano je między 50 a 65 ro­kiem życia. Stosunek liczbowy kobiet do mężczyzn wynosił 2/3, co zgodne jest z danymi przedstawionymi przez Smitha (8).

Następną grupą leczonych byli cho­rzy na nowotwory jądra. Vahlensieck podaje, że nowotwory jąder najczę­ściej wykrywa się u mężczyzn między 20 a 30 rokiem życia, z czego 30% guzów stanowią nasieniaki a 60 % pot-worniaki (10). Analiza naszego mate­riału potwierdziła te dane.

Chorzy z nowotworami prącia sta­nowili 2,8% leczonych onkologicz­nych chorych. Wiek większości leczo­nych-wahał się między 50 a 65 rokiem życia. Lowsley twierdzi, że nowotwory prącia występują zwykle w wieku od 45 do 70 lat, chociaż mogą zdarzyć się w każdym wieku (3).

Z powodu nabytych wad układu moczo-płciowego leczono 12,1% chorych. Najwięcej leczonych mieliś­my w piątej i szóstej dekadzie życia, co znajduje potwierdzenie w danych z piśmiennictwa (3, 8).

Wrodzone wady narządów moczo-płciowych występowały u 5,9% na­szych chorych. Średni wiek leczonych przypadał na trzecią dekadę życia. Wg badań Campbella więcej niż 10% ludzi ma wady wrodzone układu mo­czo-płciowego (5). 15 chorych zgłosiło się do leczenia z powodu wrodzonych wad dopiero po 65 roku życia.

2% materiału stanowili chorzy z gruźlicą uro-genitalną. W większości byli to ludzie w wieku od 50 do 65 lat. Należy sądzić, że przynajmniej u czę­ści leczonych chorych gruźlica istnieje już od wielu lat. Świadczą o tym dane Zakładu Epidemiologii i Organizacji Walki z Gruźlicą, wg których szczyt zachorowań przypada w okresie od 25 do 65 roku życia (4). Nieco częściej chorują mężczyźni, co również obser­wowano u naszych chorych.

Nieswoiste zapalenia narządów mo­czo-płciowych (1,7%) najczęściej le­czono u mężczyzn po 50 roku życia (tab. I). Wiąże się to z istniejącą w tym wieku przeszkodą w odpływie moczu (3, 8).

Pozostałe jednostki chorobowe sklasyfikowano jako „inne" choroby narządów moczo-płciowych występo­wały u naszych chorych w odsetku nie przekraczającym jednego procen­tu. Z tego powodu trudno było ustalić zależność występowania tych chorób od wieku leczonych.

Podsumowanie i wnioski

1.W analizowanym okresie pracy Kliniki w następującym przedziale wiekowym leczono największą grupę chorych:
Kamica nerkowa i moczowodowa — między 40 a 65 rokiem życia
Gruczolak stercza — między 65 a 80 rokiem życia
Złośliwe nowotwory — między 20 a 80 rokiem życia
Nabyte wady układu moczo-pł. — między 40 a 70 rokiem życia
Wrodzone wady układu moczo-pł. — między 20 a 30 rokiem życia
Gruźlica układu moczo-pł. — między 50 a 65 rokiem życia
Nieswoiste zapalenia — między 50 a 70 rokiem życia

2.Często występująca różnica między szczytem zachorowań charakterystycznych dla danych jednostek urologicznych, a największą grupą wiekową chorych zgłaszających się do leczenia wynika ze stosunkowo długiego okresu czasu od pierwszych objawów chorobowych do momentu rozpoczęcia leczenia urologicznego. Okres ten jest szczególnie długi w przypadku takich chorób jak: kamica nerkowa i moczowodowa, gruźlica, gruczolak stercza.

3.Nawet w chorobach urologicznych typowych dla pewnego wieku występują odchylenia w poszczególnych grupach wiekowych. Przykładem tego są: nowotwory pęcherza moczowego u dzieci, wady wrodzone po 65 roku życia, występowanie gruczolaka stercza przed ukończeniem 50 lat.

Piśmiennictwo

  1. Leńko J., Suchorski H.: Analiza ma­teriału chorych operowanych w Klinice Uro­logicznej WAM Biul. WAM 1968 XI. 3. 279.
  2. Leńko J.: Urologia przypadków nagłych. PZWL Warszawa 1968.
  3. Lowsley O. S., Kirvin T. ].'. Clinical Urology. Baltimore 1956.
  4. Mazurek L. J.: Gruźlica układu moczowego i męskich narządów płciowych. PZWL Warszawa 1974.
  5. Campbell M. S. M. D.: Clinical Pediatric Urology W. B. Saunders Company 1951.
  6. Modliński L.: Wpływ leków na stopień aktywności koloidalnej moczu w zapobieganiu i leczeniu ka­micy narządu moczowego. Pol. Przeg. Chir., 1969, 8a.
  7. Modzelewski A., Zaczek-Mo-dzelewska T.: Epidemiologia kamicy moczo­wej. Wiad. Lek. 1972, 1169.
  8. Smith D. R.: Podstawy urologii. PZWL Warszawa 1973.
  9. Szczygieł B., Ajnenkiel M., Barcik A., Wyrzykowski R.: Ostre zapalenie wyrostka robacz­kowego u chorych w wieku podeszłym. Pol. Przeg. Chir. 1975; 7, 927.
  10. Vahlensieck W.: Therapiewoche 1973, 23, 6, 450.
Adres autora:
Klinika Urologiczna AMG
ul. Prof. Kieturakisa 1
Gdańsk 80-742