ZABURZENIA PSYCHICZNE W PRZEBIEGU PRZEWLEKŁEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1995/48/1.

Z problemem przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego urolodzy spotykają się dość często. Niejednokrotnie leczenie farmakologiczne nie przynosi pożądanych efektów i dlatego uwaga urologa zostaje skierowana na zaburzenia psychiczne u chorego.

MATERIAŁ I METODA

Badaniami objęto grupę 24 mężczyzn w wieku średnio 41,3 r. (od 32 do 45 lat), leczonych przez conajmniej 6 tygodni w Poradni Urologicznej z powodu zapalenia gruczołu krokowego. Schorzenie rozpoznawano na podstawie:

?wywiadu: bóle okolicy podbrzusza, pieczenie przy oddawaniu moczu, samois- tny wyciek treści z cewki moczowej

?- badania przedmiotowego: bolesny palpacyjnie, powiększony rozpulchniony stercz, wyciek z cewki moczowej po masażu

?badań mikrobiologicznych: posiew eksprymatu na bakterie, w tym: chlamy- dia, mykoplazma i ureaplazma oraz preparat bezpośredni na obecność rzęsistka pochwowego

?w przypadkach wątpliwych biopsja cienkoigłowa igłą Franzena.

Ocenę stanu psychicznego oparto o test MMPI (Minesocki Wielowymiarowy

Inwentarz Osobowości). W psychologii klinicznej należy on do grupy testów osobowościowych stosowanych do ogólnej oceny stanu psychicznego chorego. Ma dużą wartość epidemiologiczną stanowiąc podstawę do dalszej diagnostyki. Test zawiera tzw. skale diagnostyczne wskazujące na określone typy zaburzeń psychicz- nych. Tzw. skale Goldberga służą do oceny czy profil stanu psychicznego pacjenta należy uznać na zaburzony czy też nie, natomiast skale depresji, histerii i hipochondrii precyzują te rozpoznania. Do oceny wyników testu MMPI wykorzystywano program komputerowy Marka Matkowskiego autoryzowany przez Instytut Psychologii UAM w Poznaniu.

WYNIKI

U 31 chorych stwierdzono dodatni posiew bakteryjny. Przede wszystkim wyhodowano Staphylococcus epidermidis, Streptococcus faecalis i Escherichia coli.

U 23 chorych stwierdzono obecność rzęsistka pochwowego w bezpośrednich prepara- tach barwionych, natomiast u 11 chorych dodatni wynik wymazu z cewki na chlamydie, Ureaplasma i mycoplasma. U 10 chorych uzyskano ujemne wyniki wszystkich badań mikrobiologicznych. W tym wypadku ocenę opierano głównie na badaniu klinicznym i biopsji cienkoigłowej. Z 42 badanych w skali Goldberga osób u 6 chorych nie stwierdzono dewiacyjnego profilu stanu psychicznego, a więc były to osoby bez zaburzeń nerwicowych czy psychotycznych. U 20 osób natomiast otrzymano profile nerwicowe wskazujące na zespoły histeryczny lub hipochondrycz- ny. U 16 chorych stwierdzono psychotyczny charakter profilu w skalach Goldberga z podwyższonymi wartościami skal depresji paranoii i hipochondrii.

OMÓWIENIE

Wśród chorych z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego dominują ludzie młodzi między 30 -40 r. ż., którzy skarżą się głównie na bóle krocza, prącia i moszny.

U chorych starszych powyżej 40 r. ż. najczęściej występują zaburzenia mikcji (6).

Rola gruczołu krokowego polega na produkcji wydzieliny, która rozrzedza i zwiększa objętość płynu z pęcherzyków nasiennych. Gruczoł krokowy nie jest gruczołem wydzielania wewnętrznego, chociaż jego czynność wydzielnicza jest uzależniona od funkcji jąder i poziomu androgenów w surowicy. Gruczoł krokowy jest unerwiony przez włókna współczulne i przywspółczulne a podrażnienie parasym- patyczne wzmaga jego funkcję wydzielniczą. W związku z tym czynniki emocjonalne mogą wpływać na czynność gruczołu krokowego (4).

W leczeniu przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego stosuje się celowaną antybiotykoterapię w zależności od stwierdzanych drobnoustrojów i masaże stercza (7). Bardzo często jednak po usunięciu przyczyny bakteriologicznej utrzymują się objawy przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego.

Skłoniło to nas do oceny stanu psychicznego chorych za pomocą testu MMPI.

U 45% z nich stwierdzono stany nerwicowe, natomiast u 38% były to zaburzenia psychotyczne. Uzyskane dane odpowiadają rezultatom podawanym przez innych autorów (3). Keltikangas, który stosował do oceny stanów psychicznych znacznie szerszą gamę testów stwierdził wśród chorych z przewlekłym zapaleniem gruczołu krokowego 80% odchyleń od prawidłowego stanu psychicznego, w tym 20-50% zaburzeń psychotycznych (1).

Wydaje się, że problem zaburzeń psychicznych w przewlekłym zapaleniu gruczołu krokowego powinien być bardzo poważnie brany pod uwagę w leczeniu tego schorzenia. Wielu autorów uważa, że chorzy ci wymagają stosowania psychoterapii a niektórzy sugerują wręcz rozpoczęcie leczenia od badania psychiatrycznego (2, 5).

WNIOSKI

1.Przewlekłe zapalenie stercza może współistnieć z cechami zespołów: histerycz- nego, hipochondrycznego i depresyjnego na co wskazują podwyższone wartości tych cech w skalach testu MMPI.

2.Chorzy z przewlekłymi stanami zapalnymi stercza powinni mieć wykonywane podstawowe badania psychometryczne. W razie stwierdzenia zaburzeń stanu psychi- cznego badania te powinny zostać pogłębione i stać się podstawą pomocniczego leczenia psychoterapeutycznego lub psychiatrycznego.

1. 1. Keltikangas-Jarrinen L., Janńnen H., Tehtonen T.: Psychic disturbances in patients with
2. chronic Prostatitis Ann. Clin. Res., 1981, 13, 45. ? 2. Keltikangas Jaroinen L., Mueller K.,
3. Lehtonen T.\ Illness behavior and personality changes in patients with chronic Prostatitis during
4. a two-year follow-up period Eur. Urol., 1989,16,181 ? 3. Krieger J., Egan K.: Comprehensive
5. evaluation and treatment of 75 men referred to chronic Prostatitis Clinic. Urology 1991, 38,
6. 11. ? 4. Mendlewicz C, Schulman C, Schuller B., Wilmotte J.: Chronic Prostatitis
7. Psychosomatic Incidence. Psychother. Psychosom, 1971,19,118. ? 5. Payk T.: Psychosomatis-
8. che Erkrankungen in der Urologie. Fortschr. Med., 1978, 96,1037. ? 6. Rosette JJ., Hubregtse
9. M., Karthaus H., Debruyne F.: Results of a ąuestionnaire among Dutch Urologists and general
10. practitioners concerning diagnostics and treatment of patients with Prostatitis syndromes. Eur.
11. Urol., 1992, 22, 14. ? 7. Zinner N.R.: The perplexing problem of Prostatitis Postgrad. Med.
12. 1975, 58, 96.