PIERWOTNY RAK MĘSKIEJ CEWKI MOCZOWEJ
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1985/38/4.

Pierwotny rak męskiej cewki moczowej zdarza się rzadko. Raka cew­ki opisał po raz pierwszy Thiaudiere w 1834 roku (cyt. wg 2). Rak cewki występuje najczęściej u mężczyzn w wieku 50?70 lat (6), może rozwijać się w każdej części cewki, najczęściej jednak występuje w jej odcinku proksymalnym (część opuszkowa i sterczowa ? 1, 4, .5, 6, 9). W piśmien­nictwie spotkać można tylko nieliczne doniesienia o umiejscowieniu raka w dystalnym odcinku cewki, a szczególnie w dole łódkowatym (7). Ri­ches i Cullen (8) przy tym umiejscowieniu u 50,0°/o chorych stwierdza naciekanie pachwinowych węzłów chłonnych.

Rozpoznanie ustala się najczęściej wtedy, gdy zachodzi konieczność operacji.

OPIS PRZYPADKU

Chory Ch. R., lat 52, (nr hist. choroby 92/85), przyjęty do Kliniki 1985-01-25 z powodu trwającej od roku dysurii, kilkakrotnego krwiomoczu początkowego i zwężonego strumienia moczu. Badaniem palpacyjnym stwierdzono w cewce, w od­ległości 3 cm od ujścia zewnętrznego, twór spoisty, nierówny, niebolesny, wielkości około 2X3 cm. Węzły chłonne pachwinowe obustronnie niewyczuwalne. Morfologia krwi, OB, jonogram, poziom mocznika i kreatyniny w surowicy krwi były w grani­cach normy. Mocz: pH 6, krwinki białe 6?8, czerwone 1?2 w polu widzenia. Uro­grafia wykazywała sprawną czynność obu nerek, moczowody na całym przebiegu niezmienione. Cystogram zstępujący prawidłowy. Uretrografia wykazywała w części dystalnej cewki nieregularny ubytek cienia. Uretroskopowo stwierdzono w odleg­łości 3 cm od ujścia zewnętrznego cewki, kraterowaty naciek o nierównej po­wierzchni, krwawiący. Zmiana rozciągała się na powierzchni około 3 cm. Pozo-' stały odcinek cewki aż do pęcherza niezmieniony. Przy pomocy uretroskopu po­brano kleszczykami z guza wycinki do badania histopatologicznego. Wynik ba­dania (nr 897041) infiltratio carcinomatosa, carcinoma anaplasticum.

1985-02-06 wykonano częściową amputację prącia. Skórę prącia nacięto okręż­nie w odległości około 4 cm powyżej stwierdzonej zmiany w cewce. Przecięto po­przecznie ciała jamiste prącia, a bardziej obwodowo od nich przecięto cewkę po­zostawiając 2 cm margines zdrowej śluzówki. Następnie podwiązano tętnice głę­bokie prącia. Zewnętrzne brzegi osłonki białawej zszyto z sobą. Ujście cewki na­cięto podłużnie na brzusznej powierzchni prącia i zeszyto je ze skórą w dolnym kącie rany. Wytworzono w ten sposób szeroki obwód cewki, uniemożliwiający jej zwężenie. W pęcherzu pozostawiono cewnik Foleya nr 16. Przebieg pooperacyjny niepowikłany. Chory opuścił Klinikę po 12 dniach.

Badanie histopatologiczne (nr 898443, 898444): cewka wyścielona jest nabłon­kiem przejściowym dróg moczowych, w którym mikroskopowo) można prześledzić kolejne fazy zmian. Widoczna jest dysplazja nabłonka przechodząca w raka przed-inwazyjnego, a następnie inwazyjnego. Utkanie nowotworu zbudowane jest z gniazd nisko zróżnicowanych komórek o dość obfitej, blado barwiącej się cytoplaźmie z centralnie umieszczonym owalnym bądź okrągłym jądrem. Zachowane są pola komórek jasnych, przypominających nabłonek przejściowy dróg moczo­wych. Ogniskowo stwierdza się pojedyncze komórki wykazujące cechy dysplazji płaskonabłonkowe ze słabo zaznaczonym rogowaceniem. Komórki na obrzeżu gniazd mają gdzieniegdzie zachowany palisadowaty układ. Widoczne są liczne fi­gurki podziałów mitotycznych. Gniazda komórkowe oddzielone są delikatnymi pas­mami tkanki łącznej, w której widoczny jest różnie obfity naciek limfatyczno-komórkowy. Guz nacieka całą grubość błony śluzowej, dochodząc drobnymi og­niskami w pobliże ciał jamistych, naciekając je powierzchownie. Wykazuje owrzo­dzenia i obszary martwicy. W całości obraz histologiczny odpowiada nisko zróż­nicowanemu rakowi nabłonka dróg moczowych (ryc. 1, 2, 3 i 4).

OMÓWIENIE

Etiologia pierwotnego raka cewki moczowej męskiej jest nieznana. Uważa się jednak, że pewną rolę może odgrywać przewlekły stan za­palny cewki, zakażenie weneryczne, polipy, urazy (2, 3, 6).

Czas trwania i symptomatologia są nietypowe. Kaplan (3) podaje, że u 47,0% chorych stwierdzano zwężenie cewki, u 37,0% guz, u 31,0% ropień okołocewkowy, u 20,0% przetokę i u 28,0% krwawienie z cewki. Odległe przerzuty są rzadkie, najczęściej stwierdza się naciekanie ciał jamistych i węzłów chłonnych pachwinowych (2, 3).

Rozpoznanie ułatwia dokładny wywiad, uretrografia, uretroskopia i biopsja endoskopowa lub otwarta, pomocne może być badanie cytologicz­ne osadu moczu (Papanicolau). Limfografię, flebografię, biopsję węzłów chłonnych należy stosować ostrożnie (2). U wielu chorych podejrzanych o naciekanie węzłów chłonnych, znajduje się w nich zmiany zapalne (6).

Leczeniem z wyboru pierwotnego raka cewki moczowej jest częściowa amputacja prącia. Mandler i Pol (7) zestawili 10 chorych z rakiem dystal­nego odcinka cewki. Operowano 7, paliatywnie napromieniano 3, tylko u jednego wykonano biopsję przed leczeniem.

1. 1. Buliński W., Kapuściński O.: Pierwotny rak męskiej cewki moczowej. Pol. Przeg. Rad. i Med. Nukl., 19SH, 5, 459. ? 2. Grabstald H.: Tumors of the urethra in men and women. Cancer, H973, 32, 1236. ? 3. Kaplan G. W., Bulkley G. I., Grayhack J. T.: Carcinoma of the male urethra. J. Urol., 1967, 98, 365. ? 4. King L. R.: Carcinoma of the urethra in male patients. J. Urol., 1964, 91, 555. ? 5. Kleszczelski A.: Pierwotny rak cewki męskiej. Pol. Przeg. Chir., 1959, 31, 1357. ? 6. Lorenz T., Garlicki B.: Pierwotny rak męskiej cewki moczowej. Pol. Przeg. Chir., 1956, 28, 307. ? 7. Mandler J. I., Pool T. L.: Primary carcinoma of the male ure­thra. J. Urol., 1966, 96, 67. ? 8. Riches E. W., Cullen T. H.; Carcinoma of the urethra. Br. J. Urol., 1951, 23, 209. ? 9. Zaslow J., Priestley J. T.: Primary car­cinoma of the male urethra. J. Urol., 1947, 58, 207.