PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

ZAKAŻENIA SZPITALNE W KLINICE UROLOGII AM W ŁODZI
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1985/38/2.

autorzy

Leszek Jeromin, Janina Szymańska, Marek Rożniecki, Elżbieta Sobolewska, Iwona Brygier
Z Kliniki Urologii Instytutu Chirurgii AM w Łodzi
Kierownik Kliniki: doc. dr hab. med. L. Jeromin
Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. med. A. Sołtysiak
Z Zakładu Diagnostyki Laboratoryjnej Szpitala im. Kopernika
Kierownik Zakładu: dr med. J. Kuźmicka Dyrektor Szpitala: doc. dr hab. med. P. Dyktyński

streszczenie

Analizie poddano 160 chorych z pierwotnie jałowymi posiewami z moczu, u których wykonano rozmaite operacje i zabiegi diagnostyczne. Zakażenie moczu stwierdzono u 36 ze 160 chorych poddanych obserwacji.

Problem zakażeń szpitalnych ma swoje szczególne znaczenie w kli­nikach i oddziałach urologicznych. Otwarcie dróg moczowych z pozo­stawieniem drenażu, elektroresekcja gruczolaka okołocewkowego i gu­zów pęcherza moczowego, łączące się z konieczności pozostawienia cew­nika w pęcherzu moczowym przez kilka dni, doprowadzają zwykle do zakażenia moczu chorego drobnoustrojami szpitalnymi, a więc zjadliwy­mi i opornymi na większość stosowanych antybiotyków, sulfonamidów i chemioterapeutyków (1, 2, 5, 6, 7, 10, 14, 18, 19).

W celu zapobiegania zakażeniom wewnątrzszpitalnym u chorych uro­logicznych stosuje się jałowe cewniki jednorazowego użytku ze szczel­nie zamkniętym odpływem moczu, bawełniane i inne ochrony ujścia ze­wnętrznego cewki moczowej, szczelnie zamknięte operacyjne drenaże wy-prowadzące, wyjaławianie gazowe narzędzi i sprzętu endoskopowego oraz wydzielonych pomieszczeń endoskopowych. Personel pielęgniarski podlega specjalnemu przeszkoleniu w prawidłowej pielęgnacji chorego, aby jak największy odsetek chorych uniknął nawet przypadkowego za­każenia (2, 15, 16, 17). Pomimo zachowania tych wszystkich środków os­trożności i stosowania leków przeciwbakteryjnych część chorych opusz­cza szpital ze znamiennym bakteriomoczem. Szczepy bakteryjne, którymi zakażono chorych po operacji, są z reguły oporne na prawie wszystkie dostępne antybiotyki, sulfonamidy i chemioterapeutyki. Leczenie tych chorych wymaga nowych, trudno dostępnych a czasami także bardzo drogich leków. Nie wyleczenie zakażenia moczu doprowadza po pewnym czasie do poważnych powikłań, jak np. odlewowa kamica nerek, ostre i przewlekłe Odmiedniczkowe zapalenia nerek, ropnie nerek, wstrząs sep­tyczny itp. (4, 5, 6, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 20).

W Klinice Urologii ICh AM w Łodzi od dawna prowadzono prace mające na celu zmniejszenie częstości występowania zakażeń odcewni-kowych. Prelich (14) zaproponował płukanie pęcherza moczowego 0,25% roztworem neomycyny, antybiotyku nie wchłaniającego się z przewodu pokarmowego, na który były w większości wrażliwe bakterie. Rożniec-16, 17) zakładał w warunkach całkowitej jałowości na prącie i część cewnika sterylną bawełnianą ochronę celem szczelnego osłonięcia ujścia zewnętrznego cewki moczowej przed zabrudzeniem i wtargnięciem drob­noustrojów.

MATERIAŁ I METODYKA

Dla sprawdzenia liczby chorych zakażonych w Klinice Urologii w 1983 roku, wybrano historie chorób wszystkich chorych z jałowymi po­siewami z moczu w dniu przyjęcia. Ocenie podlegali tylko ci chorzy, którym otwarto operacyjnie drogi moczowe, u których wykonano endo­skopowe operacje lub zabiegi diagnostyczne z pozostawieniem na stałe cewnika w pęcherzu moczowym. Pominięto chorych leczonych np. z po­wodu wodniaków jąder, żylaków powrózka nasiennego, wnętrostwa itp.

Do oznaczenia liczby drobnoustrojów w moczu stosowano metodę rozcieńczeń z wysiewem na płytki krwawe. Mocz rozcieńczano stokrot­nie biorąc 0,1 ml moczu i dodając 9,9 ml fizjologicznego roztworu soli kuchennej. Na płytkę wysiewano 0,1 ml tej zawiesiny, a następnie in-kubowano w temperaturze 37°C przez 24 godziny i liczono liczbę wy­rosłych kolonii. Liczbę bakterii w 1 ml obliczano mnożąc liczbę kolonii przez tysiąc. Analizowano gatunki poszczególnych szczepów bakteryjnych i badano ich lekowrażliwości.

OMÓWIENIE

W 1983 roku leczono w Klinice 1247 chorych, z tego tylko 160 speł­niało podane wyżej warunki. U niektórych obserwowanych chorych ope­rację poprzedzało badanie endoskopowe lub u jednego chorego wyko­nywano więcej niż jedną operację. Wskutek tego liczba operacji jest większa od liczby obserwowanych chorych. U 160 chorych pierwotnie niezakażonych wykonano 201 operacji i zabiegów endoskopowych. Dla większej przejrzystości podzielono chorych na trzy grupy. W grupie I otwarto operacyjnie drogi moczowe 103 razy (tab. I).

W grupie II wykonano 30 operacji endoskopowych a w grupie III 59 diagnostycznych zabiegów endoskopowych i cewnikowań pęcherza moczowego. Po wykonanych operacjach i zabiegach endoskopowych za­każono 36 spośród 160 chorych (22,5°/o).

W grupie I zakażono 21 chorych. W grupie II zakażono 12 chorych, a w grupie III 3 chorych. Najczęstszą przyczyną zakażenia były drobno­ustroje w rodzaju Proteus. Wyhodowano je z moczu 19 chorych. U 2 chorych zaobserwowano zakażenie mieszane bakteriami odmieńca oraz pałeczką okrężnicy i pałeczką otoczkową z rodzaju Klebsiella. Pałeczką okrężnicy zakażono 7 chorych, bakteriami z rodzaju Enterococcus 5 cho­rych, pałeczką ropy błękitnej opornej na wszystkie dostępne leki 2 cho­rych oraz bakteriami z rodzaju Sarcina 1 chorego.

Analizując 160 chorych pierwotnie niezakażonych przyjętych do Kli­niki, u których wykonano 201 rozmaitych operacji i zabiegów diagnos­tycznych z zachowaniem wszelkich możliwych środków ostrożności i mimo stosowania leków przeciwbakteryjnych i odkażających zakażono 36 chorych, którzy wymagali dalszego, celowanego leczenia przeciwbak­teryjnego. Po operacjach na drogach moczowych i zabiegach endoskopo­wych opuściło szpital bez zmian w moczu 124 chorych.

piśmiennictwo

  1. 1. Adamkiewicz K., Ahn W., Samet A.: Zachowanie się zakażeń dróg moczo­wych. Tlenowa flora bakteryjna w przebiegu leczenia urologicznego. Ural. Pol., 1978, 4, 307. ? 2. Akiyama H., Okamoto S.: Prophylaxis of indewelling uretheral cathe­ter infection. Clinical esperience with modified Foley catheter and drainage sys­tem. J. Urol., 1979, 121, 40. ? 3. Albuąuerąue P. F., Forster R. F., Salles O., Cury C. A.: Urinary infection review of 16.154 consacutive patients. J. Urol., 1970, 103, 205. ? 4. Bednarski W.: Dobór leku w przewlekłych zakażeniach układu moczowego. Diagn. Lab., 1973, 9, 415. ? 5. Borówka A., Krzeski T., Wardyńska-Szlasa A., Zach­wiej J.: Wartość amikacyny w leczeniu zakażeń układu moczowego. Urol. Pol., 1980, 33, 1. ? 6. Brauner G., Kloczkowski K., Prelich A., Stąpor K., Augustyniak B., Ganczarski A.: Działanie septryny w zakażeniach układu moczowego. Pol. Tyg. Lek., 1971. 39, 1512. ? 7. Drach G. W., Lacy S. S., Cox C. E.: Prevention of catheter ? induced post prostatectomy infection. Effects of systemic cephaloridine and local irrigation with neomycin-polymyxin through closed-drainage catheter system. J. Urol, 1971, 105, 840. ? 8. Diitscherlein G.: Zur iatrogenen Pyelanephritis aus mor-fologischer Sicht. Z. Urol. Nephrol., 1972, 4, 271. ? 9. Dzierżanowska D., Zaręba M., Okulczyk J.: O niektórych ujemnych aspektach wewnątrzszpitalnych zakażeń ukła­du moczowego. Pol. Tyg. Lek., 1969, 19, 712. ? 10. Kazoń M., Kossakowski J. S.: Ropnie nerek po prostatektomii. Urol. Pol., 1978, 2, 151. 11. Manitius A.: Niektóre problemy zakażeń narządu moczowego. Probl. Lek., 1975, 9, 677. ? 12. Meszarosz J., Jeliaszewicz J.: Kontrola zakażeń szpitalnych. Pol. Tyg. Lek., 1978, 18, 747. ? 13. Polz M. A.: Zakażenia szpitalne ? aktualny stan badań. Pol. Tyg. Lek., 1983, 46, 1443. ? 14. Prelich A.: Wpływ zakażenia nerek i dróg odprowadzających mocz na przebieg pooperacyjny u chorych po wyłusz­czeniu gruczolaka okołocewkowego. Praca doktorska, Łódź, 1978. ? 15. Prelich A., Stąpor K.: Zakażenia szpitalne w urologii. Wiad. Lek., 1977, 30, 9. ? 16. Rożniec­ki M.: Wartość bawełnianej ochrony ujścia zewnętrznego cewki moczowej w zapo­bieganiu odcewnikowemu, występującemu 'zakażeniu u chorych po wyłuszczeniu gruczolaka okołocewkowego. Praca doktorska, Łódź, 1983. ? 17. Rożniecki M., Je­romin L.: Bawełniana ochrona cewki moczowej jako próba zapobiegania infekcji odcewnikowej. Urol. Pol., 1981, 3?4, 257. ? 18. Stąpor K., Chmieliński M., Prelich A, Rożniecki M.; Hospitalismus in der Urologie. First International Symposium. ResAstance of Microorganiismus to Desiniectants. Poznań, 1973, 213. ? 19. Wencel J.: Zakażenia pierwotne i wtórne u chorych leczonych w klinice urologicznej. Praca habilitacyjna. Warszawa, 1978. ? 20. Zieliński J.: Bezmocz przednerkowy we wstrzą­sie bakteriemicznym po zabiegach urologicznych. Pol. Przeg. Chir., 1968, 4a, 470.