PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

POWIKŁANIA ODLEGŁE PO ADENOMEKTOMII METODĄ MILLINA
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1985/38/2.

autorzy

Henryk Lesiewicz, Stanisław Cieśliński
Z Kliniki Urologii Instytutu Chirurgii WAM w Łodzi
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. E. Miękoś
Kierownik Instytutu: prof. dr hab. med. S. Barcikowski
z Oddziału Chirurgicznego Szpitala im. E. Biernackiego w Pabianicach
Ordynator Oddziału: dr med. L. Ziemba
Dyrektor Szpitala: lek. B. Filipczak

streszczenie

Poddano badaniu kontrolnemu 162 chorych spośród 250 operowa-wanych w 6 miesięcy do 12 lat po adenomektomii sposobem Millina. Stwierdzono, że późne powikłania pooperacyjne wystąpiły u 15,3% ba­danych. Było to zwężenie cewki moczowej i loży (5,5°/o), kamica pę­cherza moczowego i loży (4,9°/o), nietrzymanie moczu (3,7%) i zrako-wacenie torebki chirurgicznej (l,2%). Nie stwierdzono zapalenia kości łonowych. Dziesięciu chorych (6,2%) wymagało reoperacji z powodu późnych powikłań pooperacyjnych; 3 (1,8%) z powodu zwężenia loży po usuniętym gruczolaku i 7 chorych (4,4°/o) z powodu kamicy pęcherza.

Mimo licznych opracowań na temat powikłań po operacyjnym lecze­niu gruczolaka stercza, mniej pozycji piśmiennictwa dotyczy wyników odległych.

Naszym zdaniem ocena ta jest ważna ze względu na późne powikła­nia pooperacyjne, wymagające niekiedy reoperacji. W naszym ośrodku adenomektomię sposobem Millina wykonuje się od około 30 lat, a wy­niki operacji opisano w kilku pracach (6, 7, 8, 9). Nie traktują one jednak w sposób wyczerpujący zagadnienia późnych powikłań. Niniejsze opra­cowanie jest próbą oceny powyższych powikłań, oraz nawiązuje do wy­ników innych autorów, operujących metodą Millina.

MATERIAŁ I WYNIKI

Od 1974 r. do 1980 r. w Klinice Urologii I Ch WAM w Łodzi oraz od 1969 r. do 1980 r. w Oddziale Chirurgicznym Szpitala im. E. Bier­nackiego w Pabianicach leczono operacyjnie z powodu gruczolaka ster­cza 250 chorych metodą Millina.

Do badania kontrolnego w celu oceny wyników odległych zgłosiło się 162 (64,8°/o) uprzednio operowanych, w 6 miesięcy do 12 lat po operacji (tab. I).

Najliczniejszą grupę 96 osób stanowili badani kontrolnie w 1?5 lat i 16 w 9?10 lat po operacji. Większość z nich w chwili badania kont­rolnego nie zgłaszała zaburzeń mikcji, jedynie 36 (22,8%) podawało, że przez 1?6 miesięcy po operacji oddawali mocz zbyt często; częstomocz ten ustąpił samoistnie. Powikłania późne po przebytej operacji wystąpiły u 25 badanych (15,3% ? tab. II). Wynika z niej, że najczęstszymi powikłaniami w tym okresie było zwężenie cewki moczowej i loży u 9 (5,5%) i kamica pęcherza moczowego i loży u 8 (4,9%) badanych.

Dziesięciu chorych (6,2%) wymagało z powodu powyższych powikłań reoperacji w okresie późniejszym. Spośród 3 chorych ze zwężeniem loży po usuniętym gruczolaka, u 1 wykonano elektroresekcję przezcewkową, a u 2 klinową, przezpęcherzową resekcję szyi pęcherza i dywulsję loży. Natomiast u 7 chorych z kamicą pęcherza wykonano dwukrotnie lito­trypsję elektrohydrauliczną, dwukrotnie litotrypsję optyczną, trzykrotnie cystolitotomię.

Pozostałych badanych ze zwężeniem loży i cewki moczowej leczono z powodzeniem rozszerzaniem cewki, a 1 chory z kamicą pęcherza sam wydalił konkrement.

Nietrzymanie moczu stwierdzono u 6 (3,7%) kontrolnie badanych, lecz tylko u 1 chorego było ono znaczne, wymagało noszenia woreczka plastikowego, a dolegliwości wystąpiły bezpośrednio po adenomektomii wykonanej bez żadnych trudności technicznych. Powyższe powikłanie nie ustąpiło pod wpływem leczenia zachowawczego, a na leczenie operacyjne chory nie wyraził zgody.

U pozostałych chorych operowanych przed 7 laty (1 ? 65 letni chory) i przed 3 laty (4 chorych w wieku 72, 68, 65 i 55 lat) nietrzymanie mo­czu było niewielkie i występowało jedynie przy większym wypełnieniu pęcherza lub znacznym wysiłku. U żadnego z tych chorych adenomek­tomia nie przedstawiała trudności, a przebieg pooperacyjny był niepo­wikłany.

U badanych chorych nie stwierdzono objawów zapalenia kości łono­wych bezpośrednio po zabiegu i w okresie późniejszym.

U 2 (1,2%) badanych stwierdzono wtórne zrakowacenie torebki chi­rurgicznej po adenomektomii w około 2 lata po operacji.

OMÓWIENIE

W zależności od stosowanej metody operacyjnej liczba i rodzaj póź­nych powikłań po adenomektomii są różne. Zwężenie cewki i loży po operacjach przezpęcherzowych występuje od 1,3% do 5,6%: 4,2% ? Matych (11), 5,6% ? Simon (15), 1,3% ? Steffens (18), a po elektro­resekcjach przezcewkowych od 5,4% do 18,2%: 5,4% Steffens (18), 18,2°/o Steinweg i wsp. (19).

Nie znaleźliśmy w piśmiennictwie danych na temat występowania tego powikłania po operacji metodą Millina.

Powyższe powikłanie wynoszące w naszym materiale 5,5% w 1?9 lat po operacji jest wyższe od średniej tego typu powikłań po operac­jach przezpęcherzowych i znacznie niższe niż po elektroresekcjach przez­cewkowych.

Dość częstym powikłaniem po adenomektomii jest kamica pęcherza moczowego i loży po wyłuszczonym gruczolaku (13).

Po operacjach przezpęcherzowych kamicę pęcherza moczowego i loży stwierdzano od 1,6% do 12,2%: 4,6% Matych (11), 1,6% Pietliewannyj (14), 12,2% Spruch i wsp. (17). Po operacjach pozałonwych u około 1,6% operowanych (4). Powikłanie to w naszym materiale wystąpiło u 4,9% chorych i mieści się w granicach średnich powikłań po operacjach przez­pęcherzowych lecz jest nieco wyższe, niż po operacjach Millina u innych autorów (4).

Uciążliwym powikłaniem po adenomektomii, utrzymującym się nieraz przez długi czas lub powodującym stałe kalectwo jest nietrzymanie mo­czu. Po operacjach przezpęcherzowych częstość występowania tego po­wikłania waha się od 0 do 2,0%. Alieszyn (1) u 185 operowanych nie stwierdził po 6 miesiącach ani razu nietrzymania moczu podobnie jak Simon i wsp. (15) w 4?7 lat po 107 adenomektomiach, Lund i wsp. (10) u 2,0%, a Pietliewannyj (14) u 1,0% operowanych w 6 miesięcy do 2 lat po operacji. Po operacjach sposobem Millina nietrzymanie moczu wys­tępuje u 0,7% do 2,6% chorych. Daszkiewicz i wsp. (2) obserwowali nie­znacznego stopnia nietrzymanie moczu u 0,7% operowanych, Leńko i wsp. (7, 9) u 2,56% do 2,60% chorych w okresie do 2 miesięcy po ope­racji.

Po elektroresekcjach przezcewkowych powyższe powikłania obserwo­wano od 0,1 do 4,3%. Lund i wsp. (10) spostrzegali je u 4,3%, a Steffens (18) u 0,1% chorych.

Na 162 kontrolnie badanych przez nas chorych u 6 (3,7%) stwierdzi­liśmy nietrzymanie moczu w 3?7 lat po adenomektomii metodą Millina, lecz u 5 z nich miało ono charakter okresowy i było niezbyt uciążliwe.

Z powyższego wynika, że nietrzymanie moczu u naszych chorych występuje nieznacznie częściej niż u innych autorów po operacjach iden-

tycznych i jest nieco wyższe od średnich światowych po operacjach przezpęcherzowych i elektroresekcjach przezcewkowych.

Rzadko występującym powikłaniem po operacji gruczolaka stercza jest zapalenie kości łonowych (5). Większość urologów uważa, że szcze­gólnie operacja gruczolaka stercza metodą Millina stwarza warunki do wystąpienia tego powikłania (obnażenie kości łonowych z tkanek mięk­kich, większa możliwość uszkodzenia okostnej i samej kości w czasie operacji). Dane piśmiennictwa wskazują, że po operacjach przezpęche­rzowych powyższe powikłanie spotyka się od 0 do 0,5%: 0% Daszkie­wicz i wsp. (2), 0,2% Matych (11), 0,5% Sinkiewiczus (16). Mynors (12) obserwował pojedyncze przypadki tego powikłania w 10 do 60 dni po tego typu operacji. Stosował z powodzeniem heparynę uważając, że do­legliwości bólowe kości łonowych spowodowane są zakrzepem małych naczyń krwionośnych wokół spojenia łonowego.

Po operacjach metodą Millina zapalenie kości łonowych obserwowa­no od 0 do 2,1%: 0,87% Daszkiewicz i wsp. (2), 1,9% Falkowski i wsp. (3), 2,1% Leńko i wsp. (7), 0% Leńko (9), 1,1% Sinkiewiczus (16). Za­palenia kości łonowych u naszych chorych nie stwierdziliśmy. Z powyż­szej statystyki wynika, że powikłanie to występuje jednak nieco częściej po adenomektomiach pozałonowych i pozapęcherzowych, choć nie jest to regułą.

Opisano po adenomektomiach zrakowacenie loży. Suppelt i wsp. (20), obserwując 559 chorych po przezpęcherzowym wyłuszczeniu gruczolaka stercza przez 18 lat, stwierdzili zrakowacenie loży u 8 chorych (1,4%). Uważają oni, że rak loży jest histologicznie i klinicznie łagodniejszy od raka pierwotnego stercza.

Nie spotkaliśmy w piśmiennictwie danych mówiących o zrakowaceniu torebki chirurgicznej po adenomektomii sposobem Millina. W naszym materiale stwierdziliśmy raka torebki chirurgicznej po adenomektomii u 2 (1,2%) chorych, badanych w 2 lata po operacji.

Późne reoperacje wykonuje się najczęściej z powodu kamicy pęche­rza moczowego i loży po wyłuszczonym gruczolaku, zwężenia tylnej cew­ki oraz odrostu niecałkowicie usuniętego gruczolaka (13, 17). Suppelt i wsp. (20), po 559 adenomektomiach przezpęcherzowych wykonali po­wtórne późne operacje u 28 leczonych (4,8%). Przyczyną tych reoperacji było stwardnienie szyi pęcherza moczowego u 4 chorych (0,7%), odrost gruczolaka stercza u 16 operowanych (2,7%) oraz zrakowacenie loży u 8 chorych (1,4%).

W przedstawionym przez nas materiale było 10 (6,2%) reoperowa-nych, w tym 3 chorych (1,8%) z powodu zwężenia loży po usuniętym gruczolaku oraz 7 chorych (4,4%) z powodu kamicy pęcherza moczowego. Z powyższych danych wynika, że późne reoperacje w naszym materiale nie były liczne, a odległe wyniki pooperacyjne można uznać za dobre.

piśmiennictwo

  1. 1. Alieszyn P. M.: Wazmożna li ?idealnaja adenomektomia" prostaty. Urol. Ne­
  2. frol., 1975, 6, 40. ? 2. Daszkiewicz E., Witeska A., Charzewski J.: Prostatektomia:
  3. powikłania wczesne i wyniki. Pol. Przeg. Chir., 1977, 49, 1023. ? 3. Falkowski J.,
  4. Wigura A., Modliński L., Kazoń M., Kuźnik Z., Litwak Z.: Przebieg i wyniki lecze­
  5. nia gruczolaka stercza sposobem Millina w świetle doniesień Warszawskiej Kliniki
  6. Urologicznej. Urol. Pol., 1954, 6, 38. ? 4. Kan D. W., Stiepanow A. K.: Pozadiłon-
  7. naja wniepuzyarnaja adienomektamia. Urol. Nefrol., .1978, 3, 41. ? 5. Kazoń M.:
  8. Ostitis pubis. Urol. Pol., 1974, 6, 54. ? 6. Leńko J., Cieśliński S.: Powikłania po
  9. wyłuszczeniu gruczolaka stercza sposobem Millina. Urol. Pol., 1954, 6, 22. ? 7.
  10. Leńko J., Cieśliński S.: Milin's retropubic prostatectomy: report of 233 cases. Brit.
  11. J. Urol., 1965, 37, 450. ? 8. Leńko J., Leńko Z.: Prostatektomia sposobem Millina.
  12. Biul. WAM., 1971, XVI, 4, 583. ? 9. Leńko J.: Millin's retropubic prostatectomy.
  13. A clinical study. Int. Urol. Nephrol., 1977, 9, 25. ? 10. Lund B. L., Dingsor E: Be-
  14. ning obstructive prostatic enlargement, Scand. J. Urol. Nephrol., 1976, 10, 33.
  15. 11. Matych J.: Ocena wyników operacyjnego leczenia chorych na gruczolak
  16. stercza na podstawie 1093 adenomektomii sposobem Hryntschaka, rozprawa dok­
  17. torska, Łódź, 1982. ? 12. Mynors J. M.: Osteitis pubis. J. Urol., 1974, 111, 664. ?
  18. 13. Piecha K.: Kamica po prostatektomii, Referaty Naukowe Dnia Urologicznego
  19. Pol. Tow. Urol, Poznań, 1977, 135. ? 14. Pietliewannyj G. P.: Adenomektomia
  20. prostaty z głuchim szwom moczowowo puzyria. Uroł. Nefrol., 1978, 3, 34. ? 15.
  21. Simon D., Eidelman A., Okey I.: Les resultats de la prostatectomie transvesicale
  22. J. d'Urol. Nephrol., 1974, 8, 75. ? 16. Sinkiewiczus Cz., Pozadiłobkowaja wniepuzyr-
  23. naja adienomektamia. Uroł. Nefrol., 1978, 3, 38. ? 17. Spruch T., Jezierski A., Lu­
  24. bek J., Tereszkiewicz J.: Powstanie ?późnej" przeszkody w odpływie moczu w za­
  25. leżności od różnych sposobów zaopatrzenia loży po usuniętym gruczolaku stercza,
  26. Referaty Naukowe Dnia Urologicznego Pol. Tow, Urol., Poznań, 1977, 127. ? 18.
  27. Steffens L.: Vergleichende Statiistik zur Komplikationstrate bei transurethralen
  28. Elektroreseotionem (TUR). Kryotherapie der Prostata und Prostataadenomektomie.
  29. Z. Urol. Nephrol., 1974, 66, 101. ? 19. Steinweg V., Langkopf B.: Zur Haufigkeit
  30. der perstierenden Prostataloge mach transy-esikaler Adenomektomie. Z. Urol. Ne­
  31. phrol., 1975, 71, 161. ? 20. Suppelt U., Rotłicfce J.: Zweliteingriffe am Blasenhals
  32. nach Prostata ? Adenomektomie. Urologe A, 1976, 15, 116.