GRUCZOLAK KWASOCHŁONNY (ONCOCYTOMA) NERKI
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1985/38/1.

Jaffe w 1932 roku wprowadził po raz pierwszy pojęcie ?oncocytoma" dla guzów gruczolakowatych nerek jako odpowiednik adenolimfoma gru-czołów ślinowych (cyt. aa 2, 5). Hamperl nazwę tę zastosował tylko w stosunku do gruczolaków składających sdę wyłącznie z dużych komórek nabłonkowych z delikatnymi ziarnistościami kwasochłonnymi w cyto­plaźmie. Guzy te późnej opisano w wielu innych narządach (cyt. za 2, 5), W Polsce gruczolaki kwasochłonne nerek opisali Krzeski i Wasilkow- ' ski (3, 6).

Gruczolaki kwasochłonne (oncocytoma) nerki najczęściej są guzami łagodnymi wychodzącymi z kanalików nerkowych bliższych. W bada­nych retrospektywnie preparatach histopatologicznych raków nerek stwierdzono je w 14,6°/o. Występują też częściej u mężczyzn niż u ko­biet. Ich średnica wynosi 3?13 cm. Wiek chorych wahał się od 29 do 84 lat. Oprócz guza występowały objawy: ból w okolicy lędźwiowej, zatrzymanie moczu, krwiomocz makro- lub mikroskopowy, ropomocz, pod­wyższona temperatura ciała, nadciśnienie tętnicze (2, 4).

Ambos i wsp. w swej pracy podali możliwość rozpoznania gruczola­ka kwasochłonnego przed zabiegiem operacyjnym przy pomocy angio­grafia. Dla obrazu radiologicznego gruczolaka tego typu charakterystycz­ne jest w fazie tętniczej szprychowate ułożenie naczyń. W fazie żylnej nefrogram guza jest jednolity, podobny do nefrogramu reszty nerki; brzeg guza jest ostry i gładki z jasną obwódką na granicy, nie ma też naczyń o krętym, nietypowym przebiegu i nieregularnym zarysie z za-tokowatymi rozszerzeniami (1).

Klein i Valensi sugerują częstsze występowanie guzów łagodnych, dotychczas rozpoznawanych jako raki oraz możliwość ich rozpoznania przed zabiegiem operacyjnym za pomocą angiografii (2). Również Lieber i wsp. uważają za możliwe rozpoznanie gruczolaka kwasochłonnego przed operacją. W swych obserwacjach stwierdzili częstsze występowanie gu-zów wysoko zróżnicowanych (G1), łagodnych i dobrze rokujących (4).

Niezbędne jest zatem zwrócenie uwagi klinicystów i patologów na ten problem.

OPIS PRZYPADKU

Chora D. M., lat 49, (Nr hist. chor. 14446/3482). zgłosiła się do szpitala rejono­wego celem leczenia nadciśnienia tętniczego. Na podstawie urografii i angiografii tętnicy nerkowej lewej rozpoznano guz lewej nerki (ryc. 1).

W chwili przyjęcia chorej do leczenia operacyjnego w Klinice Urologii stwier­dzono ból głowy, RR 180/100, guz w lewym podżebrzu wielkości pięści męskiej, gładki, ruchomy. Zdjęcie rtg płuc bez zmian chorobowych, a badania laboratoryjne w granicach normy. Wycięto nerkę radykalnie. W części środkowej nerki stwier­dzono guz o średnicy 8 cm, dobrze odgraniczony, lity, barwy szaro-brązowej bez ognisk martwicy i wylewów krwotocznych.

W preparatach histopatologicznych stwierdzono utkanie pęcherzykowo-cewko-we, miejscami brodawczakowate, utworzone ze średniej wielkości komórek nabłon­kowych o stosunkowo obfitej, wyraźnie kwasochłonnej cytoplaźmie. Komórki te nie wykazywały cech atypii, ani figur podziału mitotycznego (ryc. 2). Mimo posiadania jedynie materiału utrwalonego w 10% formalinie, wykonano również badania w mikroskopie elektronowym, które ujawniły obecność bardzo licznych, obrzękniętych rnitochondriów w cytoplaźmie komórek guza (ryc. 3). W oparciu o obraz makro­skopowy, histologiczny i ultrastrukturalny rozpoznano oncocytoma renis ? gru­czolak kwasochlonny nerki.

Przebieg pooperacyjny bez powikłań. Wypisana z Kliniki w 23 dobie po zabiegu, z wygojoną raną w stanie dobrym. Rok później zgłosiła się w Klinice do kontroli bez dolegliwości, w stanie ogólnym dobrym. Na badania dodatkowe nie wyraziła zgody.

Obserwacją przedstawiono ze względu na rzadkie rozpoznawanie gru­czolaków nerki oraz dla zwrócenia uwagi, że nawet materiał utrwalony w formalinie jest przydatny do badania w mikroskopie elektronowym w przypadku gruczolaka kwasochłonnego.

Należy też podkreślić, że rozpoznanie radiologicznie przed operacją oraz potwierdzenie rozpoznania podczas zabiegu operacyjnego badaniem histologicznym umożliwiła w niektórych przypadkach wykonanie oszczęd-nej operacji ? wyłuszczenia guza ? zamiast wycięcia nerki.

1. 1. Ambos M. A., Bosniek M. A., Valensi Q. J., Leflear R. S.: Angiographic pat-terns in renal oncocytomas. Radiology, 1978, 129, 615. ? 2. Klein M. J., Valensi Q. J.: Proximal tubular adenomas of kidney with socalled oncocytik features. A clinico--pathologic study of 13 cases of rarely reported neqplasm. Cancer, 1976, 38, ? 3. Krzeski T.: Gruczolaki nerek. Urol. Pol., 1956, 10, 90. ? 4. Lieber M. M., Tomera K. M., Farrow G. M.: Renal oncocytoma. J. Urol. 1981, 125, 481. ? 5. Milstoc M.: Renal oncocytoma: a rare case of renal adenoma. J. Urol. 1977, 118, 856. ? 6. Wasilkowski A., Dąbrowski H.: Gruczolak kwasochlonny nerki. Pol. Przegl. Chir., 1971, 43, 1051.