DWA PRZYPADKI PRZEROSTU WZGÓRKA NASIENNEGO U MŁODYCH MĘŻCZYZN
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1984/37/4.

Wzgórek nasienny, wyniosłość na tylnej ścianie części sterczowej cewki moczowej, rzadko może ulec powiększeniu, powodując utrudnione oddawanie moczu, a nawet jego zatrzymanie. W materiale naszej Kliniki w ciągu 25 lat stwierdzono dwóch takich chorych. W piśmiennictwie polskim przedstawiono tylko jedną obserwację u 11-miesięcznego dziecka, określoną jako przerost wzgórka nasiennego (1). Podobnie w doniesie­niach zagranicznych liczba publikacji na ten temat jest niewielka (3, 4, 6, 7).

OPIS PRZYPADKÓW

1. Chory J. M., lat 22 (Nr hist. chor. 19246/449/80), został przyjęty do Kliniki z powodu występującego od 6 miesięcy moczenia nocnego i okresowego zatrzymania moczu. Badaniem przedmiotowym odchyleń od normy nie stwierdzono. RR: 170/110.

Badania dodatkowe wykazały: OB 48/64; mocznik 60 mg°/o; mocz: białko (+), leu­ kocyty 20?25 wpw; posiew moczu: E. coli 105; renografia izotopowa: blok wydalni- czy obu nerek. Urografia ujawniła poszerzone obustronnie układy kielichowo-mied- niczkowe i moczowody oraz duży, uchyłkowaty pęcherz moczowy. W cystouretro­ grafii mikcyjnej stwierdzono poszerzenie cewki sterczowej. Ureteroskopia uwidocz­ niła bardzo duży wzgórek nasienny, zamykający całkowicie światło cewki. Wykonano częściową elektroresekcję wzgórka, uzyskując pełne ustąpienie do­legliwości 1 sprawne oddawane moczu.

2. Chory T. J. lat 18 (Nr hist. chor. 2672/77/82) przybył do Kliniki z powodu zatrzymania moczu i utrzymującej się od kilkunastu dni dysurii. Badaniem przed­ miotowym stwierdzono powiększony pęcherz moczowy (zaleganie ok. 800 ml). RR: 120/80. Badania dodatkowe: OB 16/30; mocznik 23 mg°/o; mocz: leukocyty 3?4 wpw, erytrocyty 8?10 wpw; posiew moczu: E. coli 104. Urografia nie wykazała zmian patologicznych. W cystouretrografii mikcyjnej stwierdzono stożkowate posze­ rzenie cewki tylnej do wysokości wzgórka, a uretroskopowo uwidocznił się duży wzgórek nasienny, zamykający całkowicie światło cewki moczowej.

Wykonano częściową elektroresekcję wzgórka, uzyskując ustąpienie dolegliwości i dobre oddawanie moczu.

DYSKUSJA

Przerost wzgórka nasiennego, jako przyczynę upośledzenia drożności cewki moczowej, opisali po raz pierwszy w 1923 r. Bugbee i Wallen-stein (7). Przerost, w znaczeniu histologicznym, spotyka się u dzieci. Może istnieć niezależnie lub towarzyszyć wrodzonym zastawkom cewki i zwłóknieniu sprężystemu (4, 7). U dorosłych jest to najczęściej przerost pozorny, wynikający ze zmian torbielowatych łagiewki sterczowej (5, 6). Spotykamy jest sporadycznie. Morgan i wsp. w okresie 24 lat znaleźli 13 takich chorych (5).

Objawy kliniczne zależą od stopnia zamknięcia światła cewki. Prze­rostowi wzgórka nasiennego towarzyszy przeważnie zakażenie dróg moczowych, a przy współistniejącym często odpływie wstecznym do przewodów wytryskowych, zapalenie najądrzy. Niekiedy stwierdza się pozorne nietrzymanie moczu lub moczenie nocne, będące wynikiem za­legania treści w worku łagiewkowym, a czasem hemospermię (5, 6). Dużą torbiel łagiewki można wyczuć w badaniu przez odbytnicę jako ela­styczny twór, leżący pośrodkowo nad gruczołem krokowym, pomiędzy pęcherzykami nasiennymi (6). Mimo dość częstego współistnienia po­większonej łagiewki ze spodziectwem i obojnactwem (7), torbieli nie towarzyszą wady rozwojowe układu narządów moczowo-płciowych (5, 6).

Podstawowe znaczenie dla ustalenia rozpoznania ma uretroskopia i uretrocystografia mikcyjna (5, 6).

W leczeniu przerostu wzgórka spowodowanego torbielą łagiewki, sto­suje się najczęściej przezodbytniczą biopsję aspiracyjną, jedno- lub wie­lokrotną oraz opróżnienie jej poprzez masaż stercza (6). Leczenie takie jest wystarczające u chorych z torbielą wyczuwalną w badaniu przez odbytnicę, nie powodującą znacznego utrudnienia odpływu moczu. Nato­miast w znacznym przeroście wzgórka leczeniem z wyboru wydaje się być elektroresekcją, którą zastosowaliśmy z powodzeniem u naszych chorych.

1. 1. Blaszyńska-Nawrocka D., Lipińska-Piotrowska I., Zawadzki R.: Przypadek przerostu wzgórka nasiennego u 11-miesięcznego niemowlęcia jako przyczyna nie­wydolności nerek. Ped. Pol., 1967, 42, 1, 69. ? 2. Devine C.;J., Gonzales-Serva L.: Utricular configuration in hypospadiasis and intersex. J. Urol., 1980, 123, 3, 407. ? 3. Jain A. C., Renoirte P., Hennebert P.: Observations on obstructive disorders of lower urinary tract in Congolese infants and children. A report of 33 cases. Acta Urol. Belg., 1968, 36, 4, 383. ? 4. Kyril B. C, Toub L.: Obstruction of the bladder neck in the male infant and child. J. Pediat., 1960, 57, 6, 855. ? 5. Morgan R. J., Williams D. J., Pryor J. P.: Muellerian duct demnants in the male. Brit. J. Urol., 1979, 51, 6, 488. ? 6. Poppei van H., Vereecken R.: Hemospermia owing to Utricular cyst. Embryological Summary and surgical review. J. Urol., 1983, 129, 3, 608. ? 7. Williams D. J.: Paediatric urology. Butteworths, London, 1968, 254.