Po raz dziewiąty, pod kierunkiem prof. dr W. Pirlicha, Klinika Urologiczna w Jenie zorganizowała międzynarodowe sympozjum poświęcone kamicy moczowej. W tegorocznym zjeździe wzięli udział urolodzy z Austrii, Bułgarii, Czechosłowacji, Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Polski, Republiki Federalnej Niemiec, Węgier i Związku Radzieckiego. Tradycyjnie obrady odbywały się w podmiejskim zameczku myśliwskim Lisia Wieża. W pierwszym dniu obrad wygłoszono 21 referatów, w których omówiono nowości z zakresu badań podstawowych w kamicy moczowej oraz zapobieganie tej chorobie bez stosowania leków. W drugim wygłoszono 28 referatów zajmujących się zagadnieniem nowoczesnej, instrumentalnej i operacyjnej terapii kamicy dróg moczowych.
Pierwszy dzień obrad ? 11. IX. 87 r. Berg, Haerting, Bórner (Jena) omówili wyniki swoich badań nad kamicą szczawianową. Wedelit (szczawian wapnia) stanowi 65,0% wszystkich kamieni moczowych. Krystalizacja następuje w środowisku lekko kwaśnym i zasadowym. Często występują kamienie mieszane z kwasem moczowym lub fosforanami. Wewnątrznerkowo krystalizacja wedelitu następuje w kanalikach nerkowych. Przy dużym stężeniu szczawianów w moczu pierwotnym w odcinkach proksymalnych, a w małym w odcinkach distalnych.
Berg, (Jena) i Schiifer (Bonn) poruszyli sprawę substancji hamujących krystalizację szczawianów wapnia, tak zwanych inhibitorów. Związki te zwiększają rozpuszczalność szczawianów wapnia w moczu, z drugiej strony hamują proces krystalizacji. Do nich należą między innymi sole magnezu i kwaśne mukopolisacharydy. Odpowiedni poziom inhibitorów w moczu zapobiega krystalizacji soli szczawianowych.
Beinther (Jena) stwierdził, że podczas działania na kamienie moczowe in vitro ultradźwiękami i energią elektryczną o różnej częstotliwości uzyskuje się znaczne skrócenie czasu rozpuszczania złogów.
Hoffman (Jena), Seifert (Berlin NRD) i Schdfer (Bonn) zwrócili uwagę na zmienność wydzielania szczawianów wapnia z moczem w Zależności od pory doby, zmian atmosferycznych oraz bodźców fizycznych i psychicznych. W godzinach 0?6 występuje fizjologiczna zwyżka wydzielania szczawianów wapnia z moczem nawet do 50 mg/l. Podobne zjawisko obserwuje się podczas suchej i gorącej pogody w sytuacji stresowej. W stresie wydzielanie szczawianów w moczu może osiągnąć liczbę do 80 mg/l. Równocześnie te same czynniki mają wpływ na spadek wydzielanego z moczu magnezu i mukopolisacharydów.
Berg (Jena) i Rebentisch (Cottbus) zwrócili uwagę na błędy w ocenie rodzaju kamieni moczowych. W piśmiennictwie światowym ocenia się je na 2,l%, a dla ośrodka jenajskiego l,8%. Część kamieni, określonych jako struwit to apatyty, i to często zmieszane z węglanami. Węglany i fosforanowęglany powstają nie tylko w moczu zakażonym.
Schulz (Jena) potwierdził dotychczasowe spostrzeżenia nad zaburzeniami w hydrodynamice układu kielichowo-miedniczkowego u chorych z kamicą. Mają one niewątpliwie wpływ na zwiększoną skłonność do krystalizacji i powstawania złogów.
Berg i Kilian (Jena) przedstawili materiały dotyczące problemu cystynowych kamieni u dzieci. Występowanie tych złogów ma wyraźne uwarunkowania genetyczne. Skaza przebiega początkowo bezobjawowo i jedynie u tych dzieci występuje cystynuria. Okazuje się, że szczyt powstawania kamicy cystynowe] wypada około 15 roku życia. Wykrycie cystynurii u dzieci pozwala na postępowanie profilaktyczne i może zapobiec powstaniu kamicy. Ośrodek jenajski zaproponował łatwy w użyciu i bardzo tani test skanningowy dla wykrywania cystynurii, który nadaje się do powszechnych badań epidemiologicznych.
Dietze (Gera) zwrócił uwagę na interesujące zjawisko występowania zaburzeń barwnikowych w tęczówce u chorych z kamicą moczową.
Eismann (Halle), Kocvara (Praga) i Brunding (Jena) przypomnieli, jakie czynniki odgrywają rolę w profilaktyce nawrotów kamicy moczowej. Istotne jest zapewnienie dużej, stałej diurezy przez podawanie, i to również w nocy, odpowiedniej ilości płynów, zwiększenie przemiany materii przez ruchliwy tryb życia, obniżenie ciężaru ciała do należnej przez ograniczenia dietetyczne, wysiłek fizyczny i gimnastyka. W kamicy wapniowej należy poza tym ograniczyć podawanie płynów i pokarmów bogatych w wapń, uzupełniać braki magnezu i zespołu witamin B, zwłaszcza piridoksyny. W kamicy moczowej dodatkowo stosuje się dietę ubogobiałkową, która przy konsekwentnym stosowaniu u większości chorych doprowadza do pożądanego spadku poziomu kwasu moczowego w surowicy.
Kfizek (Mariańskie Łaźnie), Eismann (Halle) i Schlosser (Bad Elste, NRD) zwrócili uwagę, że w kamicy wapniowej, w wyniku kuracji pitnej i stosowania odpowiedniej diety, obserwuje się pod koniec kuracji sanatoryjnej spadek ilości wydalonego wapnia z moczem oraz zwiększenie wydzielania magnezu, a u chorych ze skazą moczanową obserwuje się obniżenie poziomu kwasu moczowego w surowicy i moczu. Są chorzy oporni na leczenie tego typu i wtedy należy podawać leki farmakologiczne.
Drugi dzień obrad ? 12. IX. 87 r. Schópcke (Berlin), Korth (Freiburg) i Brein (Berlin) omówili wskazania i technikę przezskórnej litolapaksji (PL). Przeciwwskazaniem jest dużego stopnia nadciśnienie, na ogół kamica jednej nerki, nadmierna otyłość, ostry lub zaostrzony stan zapalny w nerce. Zwrócono uwagę, że przed przystąpieniem do PL należy opanować technikę przezskórnego nakłuwania nerki i wytwarzania przetoki nerkowej. Panuje pogląd, że liczbę operacji otwartych w kamicy nerkowej można ograniczyć do 20,0%. Nerkę należy nakłuwać w okolicę dolnego bieguna, w najsłabiej ukrwionej części nerki. Kanał nakłucia powinien ściśle przechodzić przez brodawkę dolnego kielicha. Uważa się, że kanał przetoki należy rozszerzyć na ostro za pomocą odpowiednio skonstruowanego noża, a nie, jak dotychczas praktykowano, za pomocą rozszerzadeł (Korth). Zabieg wykonuje się pod kontrolą promieni Rtg lub USG. Po wprowadzeniu do miedniczki nefroskopu można usunąć kamień nerki kleszczami, koszyczkiem albo rozkruszyć za pomocą ultradźwięków. Korth (RFN) wykonał 1073 takich zabiegów, w NRD ? 560, w Czechosłowacji w ostatnim półroczu ? 279.
Wśród powikłań PL należy wymienić krwawienie z kanału wkłucia, krwiak okołonerkowy, przebicie miedniczki, zwyżki ciepłoty ciała. Liczbę powikłań autorzy oceniają na 4,0%?5,0°/o. Korth określił ilość kamieni pozostałych po wykonanej PL na 4,0% a po pół roku obserwował nawroty u 6,0°/o chorych. Jest on jedynym spośród autorów, który u 128 chorych rozcinał endoskopowo podczas PL zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego. Po takim zabiegu pozostawiał splint w moczowodzie na 3 tygodnie. Według jego opinii byt krótki okres obserwacji tych chorych nie pozwala na wyciągnięcie wniosków. Fahlemkamp (Berlin) zwrócił uwagę na możliwość rozpuszczenia złogów po nieudanej lub niecałkowitej PL za pomocą płukania układu kielichowo-miedniczkowego przez przetokę nerkową.
Ubel (Berlin), Kaden (Ane, NRD) i Thiel (Berlin) omówili zagadnienia usuwania lub kruszenia kamieni moczowodowych z zastosowaniem ureteroskopów. Złogi z górnego odcinka moczowodu można usunąć, wykorzystując kanał przetoki nerkowej. Kamienie ze środkowego i dolnego odcinka moczowodu usuwa się przy pomocy ureteroskopu wprowadzonego przez cewkę do pęcherza i moczowodu. Konkrement albo kruszy się za pomocą ultradźwięków, albo usuwa kleszczykami lub pętlą. Zabieg ten daje znikomą liczbę powikłań.
Ecke (Magdeburg) jest zwolennikiem miejscowej hibernacji z zastosowaniem lodu w operacjach odlewowej kamicy nerkowej. Temperaturę nerki obniża do 15°C. Takie postępowanie pozwala na dłuższy okres niedokrwienia miąższu nerki, wpływa na dokładne opanowanie krwawienia i rekonstrukcję nerki bez szkody dla jej czynności.
Hubrich (Berlin) omówił znaczenie USG w otwartych operacjach nerkowych w kamicy nerkowej. Zastosowanie USG podczas operacji pozwala na usunięcie wszystkich złogów z nerki bez konieczności stosowania zdjęć rentgenowskich.
Musierowicz (Warszawa) przedstawił możliwość usunięcia zastoju w miedniczce za pomocą wstawki jelitowej (dodatkowe połączenie miedniczki z pęcherzem) u 9 chorych wielokrotnie operowanych na drogach moczowych. Zbyt mała liczba chorych nie pozwala na wyciągnięcie daleko idących wniosków.
Wilbert (Moguncja), Brien (Berlin), Hradec (Praga), Budewski (Sofia), Stein-kogler (Austria) omówili technikę i możliwości leczenia kamicy nerkowej za pomocą fal hydroelektrycznych w tak zwanej wannie (ESWL). Obecnie używa się 6 typów tego aparatu. Część z nich, jak aparat Simensa, nie ma już wanny wodnej. Taka aparatura pracuje w klinikach Moguncji, Pragi, Berlina. W Sofii zainstalowano aparat z wanną wodną typu Dorniera.
Do chwili obecnej wykonano w Moguncji 1055 ESWL, w Pradze 300, w Berlinie 2023, w Sofii około 3000, a w Wiedniu 876.
Spośród wszystkich złogów najtrudniej rozbić kamienie szczawianowe. Najlepiej kruszyć je w wannie wodnej. W ESWL liczy się czas i ilość impulsów stosowanych do kruszenia kamieni. Złogi małe podczas krótkiego zabiegu można prawie całkowicie rozkruszyć. Natomiast w złogach dużych pozostające fragmenty kamienia mogą powodować zamknięcie światła moczowdou i ostre wodonercze. Zbyt duża liczba impulsów może być szkodliwa dla miąższu nerki. Niektórzy autorzy rozbijają duże złogi na raty, inni stosują kombinację ESWL z PL.
ESWL zastosowane do kruszenia małych kamieni daje ponad 90.0% wyleczeń, a przy złogach jedynie około 50,0%. Powikłania po ESWL to pęknięcie nerki, bóle w okolicy nerek, krwiomocz i zwyżki temperatury. Wszyscy autorzy są zgodni, że ESWL należy wykonywać u dzieci w znieczuleniu ogólnym. U dorosłych nie wszyscy stosują znieczulenie (Austria). Wyniki ESWL kontroluje się za pomocą USG i zdjęć rentgenowskich.
Gościnni gospodarze postarali się o dobrą organizację sympozjum, atrakcyjne spotkania towarzyskie oraz umożliwili wysłuchanie opery w teatrze w Weimarze. Autor artykułu był gościem zaproszonym przez organizatorów i występował jako oficjalny delegat P.T.U. Miał możliwość wygłaszania referatu oraz prowadzenia części obrad w drugim dniu zjazdu.