GUZ PRZESTRZENI ZAOTRZEWNOWEJ
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1987/40/4.

W przestrzeni zaotrzewnowej, zamkniętej między otrzewną ścienną a tylną, mięśniowo-k~ostną ścianą brzucha, lokalizują się guzy pocho­dzące z ektodermy, endodermy i mezodermy bądź ze wszystkich trzech listków zarodkowych. Najliczniej występują guzy wywodzące się z me­zenchymy (ok. 61,0'%), tj. tłuszczaki, mięsaki i włókniaki. Następnie guzy mieszane takie jak: potworniaki, torbiele oraz guzy pochodzenia nerwo­wego ? zwojak zarodkowy, guz przyzwojowy i nerwiak (3, 6). Bardzo rzadko opisywano raki tej okolicy (3, 6). Guzy zaotrzewnowe mają w większości tj. ok. 80,0°/o?86,0% charakter złośiiwy, chociaż nawet guzy łagodne, z powodu swojej wielkości i naciekania sąsiednich narządów czy dużych naczyń, mogą stać się nieoperacyjne (4, 6, 7). Najczęściej występują w wieku 30?50 lat głównie u mężczyzn (5, 6).

Objawy kliniczne są niecharakterystyczne i uzależnione od wielkości guza i jego położenia (6, 7). Dolegliwości pojawiają się wskutek ucisku lub pomieszczenia się narządów sąsiednich (1, 6, 7). Niekiedy w ba­daniu dotykiem można stwierdzić obecność guza ale decydujące zna­czenie diagnostyczne ma tomografia komputerowa, Ultrasonografia, uro­grafia i angiografia (1, 3). Niekiedy rozpoznaje się guzy dopiero pod­czas operacji.

Podstawą leczenia jest operacyjne usunięcie guza w całości (2, 5). Rokowanie ze względu na zaawansowany zazwyczaj proces nowotwo­rowy jest złe i dla guzów złośliwych podaje się 0?45,0% pięcioletnich przeżyć wśród operowanych chorych (2, 5).

OPIS PRZYPADKU

Chory S. G., lat 62, nr hist. chor. 943/9003. został przyjęty do Kliniki Urologii AM w Poznaniu 13. 10. 1986 r. z powodu narastającej dysurii. Od około roku trudności w oddawaniu moczu. Próba cystoskopii we wrześniu 1986 r. nie powiodła się z powodu zwężenia tylnej cewki moczowej. Na urogramach (ryc. 1) stwierdzono ubytek wypełnienia lewej ściany pęcherza moczowego przypominający obraz guza.

Zwracał jednak uwagę równy obrys ściany pęcherza oraz wyraźnie widoczny nieposzerzony, przypęcherzowy odcinek lewego moczowodu.

Na podstawie badania ultrasonograficznego, wykonanego z dostępu nadłono­wego (ryc. 2) i przez odbytnice (ryc. 3) stwierdzono gruczoł krokowy o wymiarach 4,5X5,0 cm z dwucentymetrowymi obszarami niskoechowymi.

W miednicy mniejszej wpukla się od strony lewej w kierunku pęcherza mo­czowego guz o wymiarach 7,0X8,0 cm.

Frakcja sterczowa i ogólna kwaśnej fosfatazy w granicach normy. Posiew moczu jałowy. Morfologia krwi, poziom mocznika, kreatyniny i elektrolitów w su-rowicy krwi bez odchyleń od stanu prawidłowego. Przezcewkową elektroresekcję TUR stercza, poprzedzoną uretrotomią wewnętrzną optyczną zwężonego odcinka tylnej cewki moczowej, wykonano 20. 10. 1986 r. Przebieg pooperacyjny niepowikłany. W czwartej dobie usunięto cewnik z pęcherza moczowego. Zaburzeń w odda­waniu moczu chory nie zgłaszał. W badaniu histopatologicznym (nr 91128?33 wy­konanym w Pracowni Patomorfologii ZOZ Poznań Stare Miasto, Kierownik Pra­cowni doc. dr hab. med. B. Łukaszewski) rozpoznano adenomyoma prostatae.

Chory zgłaszał się do Kliniki ponownie w 3 tygodnie po wypisaniu z powodu utrzymującego się osłabienia i pobolewania w podbrzuszu. Kontrolna urografia i Ultrasonografia dała obraz podobny jak przed operacją.

Celem dalszej diagnostyki i leczenia przekazano chorego do Kliniki Chirurgii Ogólnej AM w Poznaniu (nr hist. chor. 1208/10755/86). Badaniem przedmiotowym stwierdzono w dniu przyjęcia brzuch miękki, nieco tkliwy przy głębokiej palpacji w okolicy miednicy mniejszej po stronie lewej. Podczas badania głębokiego stwier­dzono opór o średnicy 10 cm. Badania laboratoryjne w granicach normy. Rtg klatki piersiowej ? płuca bez zmian ogniskowych. W rektoskopii do głębokości 25 cm ? błona śluzowa bez zmian. Wlew kontrastowy ? wszystkie odcinki jelita grubego bez zmian radiograficznych. Przed operacją chory prawidłowo oddawał mocz i stolec. Chorego operowano 19. 12. 1986 r. Cięciem środkowym od pępka do spojenia łonowego otwarto jamę brzuszną. Stwierdzono guz o wymiarach 10X6 cm leżący zaotrzewnowo w miednicy mniejszej, między tętnicą biodrową wewnętrzną i zewnętrzną, przesuwający cały pęcherz w prawo. Guz otorbiony usunięto w ca­łości. Pozostawiono dren Redona. Ognisk przerzutowych nie stwierdzono. Guz oraz węzeł chłonny biodrowy wysłano do badania histopatologicznego. W pierwszej do­bie po operacji usunięto dren Redona. Przebieg pooperacyjny niepowikłany. Chory nie gorączkował. Kontrolne badania laboratoryjne w granicach normy. Rana ope­racyjna zagojona przez rychłozrost. Dziesiątego dnia po operacji chory w stanie dobrym opuścił szpital. Badaniem histopatologicznym (nr 92130?2) wykonanym w Pracowni Patomorfologii ZOZ Poznań Stare Miasto, Kierownik Pracowni doc. dr hab. med. B. Łukaszewski rozpoznano: Carcinoma solidum adenoides urotheliale.

Polskie piśmiennictwo dotyczące guzów pozaotrzewnowych ma cha­rakter kazuistyczny. Wśród zmian o charakterze złośliwym najczęściej opisywane są tłuszczakomięsaki i guzy pochodzenia nerwowego. W dos­tępnym piśmiennictwie napotkano na pojedyncze opisy raków tej oko­licy co skłoniło nas do przedstawienia niniejszego doniesienia.

1. 1. Bartels H., Erdt A., Prokscha G.: Primare retroperitoleale Nervengesch-wulste. Z. Chir., 1983, 108, 2, 99. ? 2. Glenn J., Sindelar W., Kinsęlla T., Glatstein E., Tepper J., Costa J., Baker A., Sugarbaker P., Brennan M., Seip C, Wesley R., Young R., Rosenberg S.: Results of multimodality therapy of resectable soft tissue sarcomas of retroperitoneum. Surgery, 1983, 97, 3, 316. ? 3. Herman K., Nosek H.:
2. Pozaotrzewnowo złośliwe nowotwory tkanek miękkich. Pol. Przeg. Chir., 1985, 57, 11. 916. ? 4. Jacyna-Onyszkiewicz T., Jesipowicz M., Sawa A.: Guzy pozaotrzew­nowe. Pol. Przeg. Chir., 1970, 42, 8, 1188. ? 5. Karakousis C, Velez A., Emrich L.: Management of the retroperitoneal sarcomas and patient survival. Am. J. Surg., 1985, 150, 3, 376. ? 6. Mastyńska M., Tomkiewicz A.: Guzy pozaotrzewnowe. Pol. Przeg. Chir., 1969, 41, 3, 269: ? 7. Misiewicz A., Stoch K.: Przypadek mesenchy-moma przestrzeni zaotrzewnowej. Wiad. Lek., 1981, 34, 3, 227. ? 8. Pilecki J., Le­wicki M., Cieślik R.: Torbiel zaotrzewnowa pozorująca ostre zapalenie wyrostka robaczkowego. Wiad. Lek., 1985, 38, 23, 1664.