RAK INCYDENTALNY W GRUCZOLAKU STERCZA U CHORYCH LECZONYCH PRZEZCEWKOWĄ ELEKTRORESEKCJĄ (PERS) Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1987/40/4.
autorzy
-
Andrzej Prajsner, Janusz Michalik, Adam Szkodny
- Z I Katedry i Kliniki Urologii Śl. AM w Katowicach Kierownik: prof. dr hab. med. A. Szkodny
streszczenie
- Przedstawiono częstotliwość występowania postaci incydentalnej raka stercza u chorych poddanych przezcewkowej elektroresekcji gruczolaka stercza. Mikroskopowo raka stercza stwierdzono u 6,6% chorych spośród 1034, u których przed zabiegiem rozpoznano gruczolak stercza.
Rak stercza stanowi około 85,0% nowotworów męskich narządów płciowych, a 2,0 do 5,0% wszystkich nowotworów u mężczyzn (2, 8, 9, 10). Częstość występowania raka stercza wzrasta wraz z wiekiem (14). Rullis w materiale sekcyjnym po 80 roku życia określił to na około 53,0% (13).
Rak stercza występuje w postaci jawnej, utajonej, skrytej oraz przypadkowo wykrytej czyli postaci incydentalnej. Carcinoma incidentale (C. I.) to ogniska raka wykryte w obrębie gruczolaka stercza usuniętego operacyjnie lub w skrawkach po przezcewkowej elektroresekcji (PERS). W klasyfikacji WHO postać tę określa się jako T O, a w klasyfikacji amerykańskiej wg Whitmore'a i Jewett-Catalony jako A z podgrupami AF1, Al, A2 (3, 7, 16).
Do podgrupy AF1 zalicza się chorych z jednym, drobnym ogniskiem raka, do podgrupy Al z licznymi, drobnymi ogniskami ale tylko w obrębie jednego płata, natomiast do A2 z licznymi, drobnymi ogniskami w obu płatach.
CEL PRACY I METODYKA
Celem pracy było ustalanie z jaką częstotliwością występuje postać incydentalna raka stercza u chorych z gruczolakiem stercza, który usunięto za pomocą przezcewkowej elektroresekcji (PERS). Przeanalizowano i porównano wyniki badania histopatologicznego skrawków usuniętego gruczolaka z obrazem klinicznym przed zabiegiem. Materiał porównawczy stanowiło 1034 chorych, w przedziale wieku od 48 do 87 lat (średnio 69,8 lat) leczonych w naszej Klinice od 30. VI. 1981 do 31. X. 1984. U wszystkich tych chorych przed PERS rozpoznano gruczolak stercza na podstawie obrazu klinicznego, badania palpacyjnego, wziernikowania pęcherza moczowego i cewki moczowej, urografii, oznaczenia poziomu fosfatazy kwaśnej w surowicy krwi oraz wyglądu resekowanej tkanki. Badania histopatologiczne wykonywano w Zakładzie Histopatologii II Katedry Patomorfologii Śl. AM w Katowicach (kierownik: prof. zw. dr hab. med. M. Luciak).
WYNIKI
Postać incydentalną raka stercza stwierdzono u 68 chorych spośród 1034 tj. u 6,6% operowanych, a u pozostałych 966 tj. 93,4% wyniki badania histopatologicznego potwierdziły rozpoznanie sprzed zabiegu. Byli to chorzy w przedziale wieku od 55 do 83 (średnio 72,1 lat). Wynik histopatologiczny raka stercza z uwzględnieniem stopnia zróżnicowania histopatologicznego przedstawiono w tabeli I.
U 53 chorych tj. 77,9% z rakiem incydentalnym rozpoznano wysoko i średnio zróżnicowane gruczolakoraki, u 12 (17,6%) raki słabo zróżnicowane w tym u 9 ca solidum, 2 ca anaplasticum i 1 u ca crib-rosum. U 3 chorych wynik histopatologiczny określono jako foci carcinomatosi.
DYSKUSJA
Jak wynika z dostępnego nam piśmiennictwa częstotliwość wystąpienia postaci incydentalnej raka stercza jest bardzo zróżnicowana. Wojewski stwierdzał ogniska raka w gruczolaku stercza usuniętym operacyjnie u 3,2% chorych (cytat za 12). Daszkiewicz i Witeska oceniają wystąpienie tej postaci klinicznej raka w materiale 1172 adenomektomii na 8,3%, przy średnim wieku operowanych chorych 68,1 lat, nie stwierdzając znamiennie statystycznych różnic między średnim wiekiem cho-rych z rakiem i gruczolakiem stercza (5). Cułukidze raka stercza w wy-łuszczonych gruczolakach odnajdywał u 20,0%, a Rachet nawet u 32,0% operowanych chorych rozpoznali (cytat za 12) Vary i wsp. w materiale 1007 adenomektomii raka stercza u 5,2% operowanych. U innych 370 chorych, którym usunięto gruczolak za pomocą PERS rozpoznano u 7,0% chorych raka stercza (17). W naszym materiale postać incydentalną raka stercza stwierdziliśmy u 6,6% chorych po PERS gruczolaka Stercza, przy średnim wieku 72,1 lat.
Rak stercza rozwija się z reguły w strefie zewnętrznej stercza i to z zasady jako pojedyncze ognisko po stronie grzbietowej gruczołu. Jak wykazała praca Alkena w około 20,0% chorych, rak stercza bywa zlokalizowany po stronie brzusznej stercza, a więc jest niedostępny badaniu palpacyjnemu (1). Ultrasonograficzne obrazowanie stercza, zwłaszcza przy użyciu sondy doodbytniczej, może wykryć zarówno drobne, pojedyncze ogniska nowotworowe w gruczole właściwym i to w miejscach niedostępnych badaniu palpacyjnemu, jak również pozwala na zlokalizowanie ognisk raka w gruczolaku stercza (6, 7, 15). Chorym naszym nie wykonano ultrasonograficznego badania stercza, gdyż w tym czasie nie dysponowaliśmy jeszcze odpowiednią aparaturą. Aktualnie, każdemu choremu przed PERS wykonujemy przezodbytniczą ultrasonografię stercza (11).
Ultrasonograficzne monitorowanie chorych po adenomektomii lub po PERS gruczolaka pozwoliłoby również na wczesne wykrycie u chorych raka w obrębie tzw. ?torebki chirurgicznej stercza", którego występowanie oceniane jest na około 4,0% (6).
Biorąc pod uwagę możliwość wystąpienia raka incydentalnego celem zwiększenia jego wykrywalności, podobnie jak inni autorzy uważamy, że należy poddawać ocenie histopatologicznej cały materiał uzyskany w trakcie PERS jak i cały gruczolak usunięty operacyjnie (1, 12).
piśmiennictwo
- 1. Alken C. R.: Fruhddiagnose und Therapie des Prostata-Karzinoms in Frage
- gestellt. Dt. Artzteblatt, 1979, 11, 702. ? 2. Brosig B.: Prostatakarcinoma. Urologe
- A., 1980, 19; 6, 323. ? 3. Catalona W. J., Scott W. W.: Carcinoma of the prostate.
- A. review. J. Urol., 1978, 119, 1, 1. ? 4. Cohen J. M., Resnick M. J.: The use of
- transrectal ultrasonography in the diagnosis of stage A prostatic cancer. Urology, \
- 1983, 1, 1, 8. ? 5. Daszkiewicz E., Witeska A.: Częstość występowania raka stercza
- u chorych poddanych prostatectomii. Urol. Pol., 1978, 31, 1, 71. ? 6. Frentzel-Be-
- yume B., Schwartz J., Aurich B.: Die transrektale Prostata-sonographie (TPS)
- Computerographie, Sonographie und andere, neue bilddiagnostische Methoden, C P
- ? Sonographie, Georg Thieme Verlag, Stuttgart, 1982, 2, 68. ? 7. Kadow C, Fin-
- gell J. C, Penry J. B.: Prostatic ultrasonography a useful techniąue. Brit. J. Urol.,
- 1985, 57, 440. ? 8. Leńko J., Bugajski A., Augustyn M.: Przezodbytnicza biopsja cien
- koigłowa w diagnostyce raka stercza. Urol. Pol., 1983, 4, 269. ? 9. Leńko J.: Rak
- stercza. Urol. Pol., 1984, 37, 4, 245. ? 10. Mazurek L. J.: Nowotwory złośliwe ster
- cza, w książce: Zieliński J., Onkologia Urologiczna, PZWL, W-wa, 1981, 197.
- 11. Noga A., Szkodny A., Jeleń Z.: Przydatność badań ultradźwiękowych w róż
- nicowaniu gruczolaka i raka stercza. Urol. Pol., 1986, 39, 1, 22. ? 12. Ploch R.:
- Uwagi na temat leczenia chirurgicznego raka stercza i raka w gruczolaku. Pol.
- Przeg. Chir., 1972, 2a, 405. ? 13. Rullis I., Shaffer J. A., Lilien O. M.: Incidence of
- prostatic carcinoma in the elderly. Urology, 1975, 6, 295. ? 14. Smedley H. M.,
- Sinnott M., Freedmen L.S., Mecaskill P., Naylor C.P.E., Pillers E.M.: Age and
- survival in prostatic carcinoma. Brit. J. Urol., 1983, 55, 5, 529. ? 15. Watanabe H.,
- Ohe H.: Diagnostic accurancy and its limitation in prostatic cancer by means of
- transrectal ultrasonotomography. Ultrasound Med. Biol., 1982, 8, Suppl 1, 205. ?
- 16. Whitmore W. F.: The natural history of prostatic cancer. Cancer, 1973, 32,
- 1104. ? 17. Vary L., Kisbenedek L., Zana J., Hubler J., Balogh F.: Das Vorkom-
- nen des okkulten Prostatkrebses im Krankengut von 10 Jahren in unserer Klinik.
- Z. Urol. Nephrol., 1976, 69, 267.
|