Przezcewkowa Ultrasonografia (PUSG) jest znaną metodą diagnostyczną w chorobach pęcherza moczowego. Jako pierwsi przedstawili kliniczne wyniki badań Holm i Gammelgaard w 1978 roku oraz Niijima w 1979 roku (2, 6, 8, 9 ? ryc. 1).
Celem pracy jest porównanie uzyskanych wyników za pomocą PUSG z wynikami badań cystoskopowych w chorobach pęcherza moczowego.
MATERIAŁ I METODA
W I Klinice Urologii Śl. AM w Katowicach od listopada 1984 roku do kwietnia 1986 roku wykonano 120 przezcewkowych badań ultrasonograficznych pęcherza moczowego. Badania te wykonano przy użyciu ultrasonografu Combison 111 S firmy Kretz, z głowicą rotującą IR 16 CK, o częstotliwości 6 MHz.
Głowica emituje ultradźwięki pod kątem ?45°, 90° i +45°, co umożliwia obrazowanie wnętrza pęcherza przy minimalnych ruchach urządzenia. Przed badaniem głowicę wyjaławiano w aldesanie, a przed wprowadzeniem do pęcherza dokładnie ją płukano w jałowej soli fizjologicznej. Każdorazowo PUSG wykonywano po badaniu cystoskopowym. Głowicę wprowadzano do pęcherza przez pochewkę resektoskopu 24 Charr. Badania wykonywano u 99 chorych, w tym u 92 mężczyzn i 7 kobiet. Wiek chorych wahał się od 28 do 85 lat (średnia wieku 60 lat). Chorych podzielono na trzy grupy.
Pierwszą grupę stanowili chorzy w liczbie 53, którzy zgłosili się do Kliniki po raz pierwszy z powodu guza pęcherza moczowego. W drugiej grupie, w liczbie 44 byli chorzy, którym wykonano wcześniej przezcewkową elektroresekcję guza pęcherza i którzy zgłaszali się do badań kontrolnych. W tej grupie wykonywano 65 badań. W trzeciej grupie było tylko 2 chorych, u których podejrzewaliśmy ureterocele. Łącznie we wszystkich grupach wykonaliśmy 120 cystoskopii i tyle samo PUSG. Chorych po przezcewkowej elektroresekcji guza pęcherza badano w odstępach 3 miesięcznych. Poza tym mieli oni co miesiąc badania ultrasonograficzne z dostępu nadłonowego1 celem uniknięcia przeoczenia wczesnych nawrotów guza pęcherza moczowego.
OMÓWIENIE
U 14 chorych z powodu masywnego krwawienia z guza pęcherza nie można było za pomocą cystoskopii ustalić dokładnego rozpoznania, natomiast nie stanowiło to przeszkody dla badania przy pomocy PUSG. To samo dotyczyło 3 chorych, których pojemność pęcherza (do 60 ml) stwarzała duże trudności dla dokładnej oceny ściany pęcherza na podstawie badania cystoskopowego. Byli to chorzy po kilkakrotnych elektroresekcjach guza pęcherza moczowego lub po RTG-terapii. PUSG nie napotykało u tych chorych na trudności, a uzyskane obrazy były dobrze czytelne. U 10 innych chorych, mimo dostatecznej pojemności i dobrej widoczności, ocena badaniem cystoskopowym była niedokładna lub błędna. A mianowicie u 3 z nich nie znaleziono wznowy guza (były to niewielkie, płaskie T1), u 4 błędnie określono liczbę guzów (ryc. 2).
U dalszych 3 chorych badaniem cystoskopowym nie zauważono uchyłka pęcherza moczowego z powodu bardzo wąskiej jego szyi (ryc. 3 i 4).
U wszystkich tych 10 chorych PUSG dała prawidłowe rozpoznanie. Wynik badania cystoskopowego i PUSG u chorych z ureterocele był zgodny z tym jednak, że u 1 chorego PUSG wykryła obecność złogu w ureterocele (ryc. 5) czego nie rozpoznano przy pomocy cystoskopii.
Na 120 przeprowadzonych badań tylko u 1 chorego badania PUSG dało błędne rozpoznanie. Mianowicie w dwa miesiące po elektroresekcji guza pęcherza PUSG wykazała wznowę guza. Choremu pobrano z tego miejsca wycinki do badania histopatologicznego, które wykazało przewlekły stan zapalny i zmiany bliznowate (ryc. 6).
Łącznie stwierdzono u 27 chorych niezgodność badania cystosokopo-wego z badaniem PUSG.
DYSKUSJA I WNIOSKI
Na podstawie naszych skromnych doświadczeń podzielamy zdanie innych autorów, że PUSG i cystoskopia są badaniami wzajemnie się uzupełniającymi (1, 3, 7). Powinno się wykonywać je równocześnie, przez co zmniejsza się liczbę błędnych rozpoznań, jak również istnieje mniejsza możliwość wprowadzenia dodatkowego zakażenia (6). Wykonanie PUSG w krótkim okresie po usunięciu guza pęcherza za pomocą przezcewkowej elektroresekcji może dać mylne rozpoznanie z powodu odczynu zapalnego tkanek pęcherza, które imituje wznowę guza (1). Ustalenie również dokładnego rozpoznania przy małej pojemności pęcherza, obecności w nim skrzepów, krwiomoczu, uchyłków pęcherza z bardzo wąską szyją (3, 4, 8), czy złogów w moczowodzie w części śródściennej pęcherza (8) ? jest możliwe wyłącznie przy pomocy PUSG. Uważamy PUSG za jedną z nielicznych, mało inwazyjnych metod badawczych pęcherza moczowego, której wartość diagnostyczną oceniamy bardzo wysoko (5).