PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

WŁASNE DOŚWIADCZENIA W PRZEZCEWKOWEJ ULTRASONOGRAFICZNEJ DIAGNOSTYCE CHORÓB PĘCHERZA MOCZOWEGO
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1987/40/3.

autorzy

Andrzej Noga, Zbigniew Jeleń, Adam Szkodny, Andrzej Szurkowski
Z I Katedry i Kliniki Urologii Śl. AM w Katowicach Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. med. A. Szkodny

streszczenie

Przeprowadzono porównanie wyników badań za pomocą cystoskopii z wynikami badań przezcewkowej ultrasonografii (PUSG) pęcherza mo­czowego. Na 120 wykonanych badań stwierdzono u 21 chorych nie­zgodność badania cystoskopowego z obrazem PUSG. Uważamy, że PUSG jest zasadniczym badaniem w chorobach pęcherza moczowego, dającym dosyć dobrej informacji z tym jednak, że powinno to badanie być wykonywane łącznie z cystoskopią.

Przezcewkowa Ultrasonografia (PUSG) jest znaną metodą diagnos­tyczną w chorobach pęcherza moczowego. Jako pierwsi przedstawili kli­niczne wyniki badań Holm i Gammelgaard w 1978 roku oraz Niijima w 1979 roku (2, 6, 8, 9 ? ryc. 1).

Celem pracy jest porównanie uzyskanych wyników za pomocą PUSG z wynikami badań cystoskopowych w chorobach pęcherza moczowego.

MATERIAŁ I METODA

W I Klinice Urologii Śl. AM w Katowicach od listopada 1984 roku do kwietnia 1986 roku wykonano 120 przezcewkowych badań ultrasonograficznych pęcherza moczowego. Badania te wykonano przy użyciu ul­trasonografu Combison 111 S firmy Kretz, z głowicą rotującą IR 16 CK, o częstotliwości 6 MHz.

Głowica emituje ultradźwięki pod kątem ?45°, 90° i +45°, co umoż­liwia obrazowanie wnętrza pęcherza przy minimalnych ruchach urządze­nia. Przed badaniem głowicę wyjaławiano w aldesanie, a przed wprowa­dzeniem do pęcherza dokładnie ją płukano w jałowej soli fizjologicznej. Każdorazowo PUSG wykonywano po badaniu cystoskopowym. Głowicę wprowadzano do pęcherza przez pochewkę resektoskopu 24 Charr. Bada­nia wykonywano u 99 chorych, w tym u 92 mężczyzn i 7 kobiet. Wiek chorych wahał się od 28 do 85 lat (średnia wieku 60 lat). Chorych po­dzielono na trzy grupy.

Pierwszą grupę stanowili chorzy w liczbie 53, którzy zgłosili się do Kliniki po raz pierwszy z powodu guza pęcherza moczowego. W drugiej grupie, w liczbie 44 byli chorzy, którym wykonano wcześniej przezcew­kową elektroresekcję guza pęcherza i którzy zgłaszali się do badań kon­trolnych. W tej grupie wykonywano 65 badań. W trzeciej grupie było tylko 2 chorych, u których podejrzewaliśmy ureterocele. Łącznie we wszystkich grupach wykonaliśmy 120 cystoskopii i tyle samo PUSG. Cho­rych po przezcewkowej elektroresekcji guza pęcherza badano w odstę­pach 3 miesięcznych. Poza tym mieli oni co miesiąc badania ultrasono­graficzne z dostępu nadłonowego1 celem uniknięcia przeoczenia wczes­nych nawrotów guza pęcherza moczowego.

OMÓWIENIE

U 14 chorych z powodu masywnego krwawienia z guza pęcherza nie można było za pomocą cystoskopii ustalić dokładnego rozpoznania, na­tomiast nie stanowiło to przeszkody dla badania przy pomocy PUSG. To samo dotyczyło 3 chorych, których pojemność pęcherza (do 60 ml) stwa­rzała duże trudności dla dokładnej oceny ściany pęcherza na podstawie badania cystoskopowego. Byli to chorzy po kilkakrotnych elektroresekcjach guza pęcherza moczowego lub po RTG-terapii. PUSG nie napoty­kało u tych chorych na trudności, a uzyskane obrazy były dobrze czy­telne. U 10 innych chorych, mimo dostatecznej pojemności i dobrej wi­doczności, ocena badaniem cystoskopowym była niedokładna lub błędna. A mianowicie u 3 z nich nie znaleziono wznowy guza (były to niewiel­kie, płaskie T1), u 4 błędnie określono liczbę guzów (ryc. 2).

U dalszych 3 chorych badaniem cystoskopowym nie zauważono uchyłka pęcherza moczowego z powodu bardzo wąskiej jego szyi (ryc. 3 i 4).

U wszystkich tych 10 chorych PUSG dała prawidłowe rozpoznanie. Wynik badania cystoskopowego i PUSG u chorych z ureterocele był zgod­ny z tym jednak, że u 1 chorego PUSG wykryła obecność złogu w ure­terocele (ryc. 5) czego nie rozpoznano przy pomocy cystoskopii.

Na 120 przeprowadzonych badań tylko u 1 chorego badania PUSG dało błędne rozpoznanie. Mianowicie w dwa miesiące po elektroresekcji guza pęcherza PUSG wykazała wznowę guza. Choremu pobrano z tego miejsca wycinki do badania histopatologicznego, które wykazało prze­wlekły stan zapalny i zmiany bliznowate (ryc. 6).

Łącznie stwierdzono u 27 chorych niezgodność badania cystosokopo-wego z badaniem PUSG.

DYSKUSJA I WNIOSKI

Na podstawie naszych skromnych doświadczeń podzielamy zdanie in­nych autorów, że PUSG i cystoskopia są badaniami wzajemnie się uzu­pełniającymi (1, 3, 7). Powinno się wykonywać je równocześnie, przez co zmniejsza się liczbę błędnych rozpoznań, jak również istnieje mniejsza możliwość wprowadzenia dodatkowego zakażenia (6). Wykonanie PUSG w krótkim okresie po usunięciu guza pęcherza za pomocą przezcewkowej elektroresekcji może dać mylne rozpoznanie z powodu odczynu zapalnego tkanek pęcherza, które imituje wznowę guza (1). Ustalenie również do­kładnego rozpoznania przy małej pojemności pęcherza, obecności w nim skrzepów, krwiomoczu, uchyłków pęcherza z bardzo wąską szyją (3, 4, 8), czy złogów w moczowodzie w części śródściennej pęcherza (8) ? jest możliwe wyłącznie przy pomocy PUSG. Uważamy PUSG za jedną z nie­licznych, mało inwazyjnych metod badawczych pęcherza moczowego, któ­rej wartość diagnostyczną oceniamy bardzo wysoko (5).

piśmiennictwo

  1. 1. Borkowski A.: Znaczenie USG przezcewkowego w diagnostyce nowotworów pęcherza i ocenie stopnia naciekania nowotworów pęcherza w porównaniu z bada­niem klinicznym, USG przezodbytniczą, przezbrzuszną i TK. Pol. Przeg. Rad. Med. Nukl., 1985, 49, 1, 49. ? 2. Frohmiiller H.. Transurethrale und transrectale Sorw-graphie zur Beurteiluing von Harnblasen ? und Prostataerikrankunigen. Med. Klin., 1983, 78, 11, 384. ? 3. Gammelgaard J.: Transurethral und transrectal ultrasonic scanning in urology. J. Urol., 1980, 124, 863. ? 4. Jaeger N.: Die pathologische Harsn-blase in sonographischen Bild. Ultraschall in der Medizin, 1983, 2, 106. ? 5. Jaku­bowski W.: Wartość badań ultradźwiękowych w diagnostyce schorzeń nerek i dróg moczowych. Pol. Przeg. Rad. Med. Nukl., 1982, 46, 5?6, 271. ? 6. Rothauge C.F..-Die Wertigkeit von intravesikaler Ultraschalltomographie und Computertomographie zur Ermitlung der Infiltrationstiefe von Blasentumoren. Urologe A., 1984, 23, 117.? 7. Schulze H.: Die Sonographie der Harnblase, der Prostata und des Scrotalinhaltes. Urology B., 1985, 24, 52. ? 8. Schuller J.: Beurteilung von Blasenwandveranderun-gen mit der intravesikalen Ultraschalltomographie. Urologe A., 1981, 20, 204. ? 9. Sparwasser H. H.: Wertigkeit intrakavitarer Sonographie in der Urologie. Urologe B., 1983, 23, 304.