PTU - Polskie Towarzystwo Urologiczne

Bawełniania ochrona cewki moczowej jako próba zapobiegania infekcji odcewnikowej
Artykuł opublikowany w Urologii Polskiej 1981/34/3-4.

autorzy

Marek Rożniecki, Leszek Jeromin
Klinika Urologii Instytutu Chirurgii AM w Łodzi
Kierownik Kliniki: dr med. L. Jeromin
Dyrektor Instytutu: doc. dr hab. med. H. Zalech

streszczenie

W Klinice Urologii ICH AM w Łodzi obserwowano grupę 12 cho­rych, u których wystąpiła konieczność założenia do pęcherza moczowe­go cewnika na stałe. Cewnik zakładano wraz z jałową bawełnianą och­roną ujścia zewnętrznego cewki moczowej. Średni okres utrzymywa­nia jałowego moczu bez pobierania antybiotyków wyniósł 14 dni.

Zakażenia odcewnikowe układu moczowo-płciowego stanowią po­ważny problem u tych wszystkich chorych, u których zaszła konieczność wprowadzenia cewnika na ?stałe" do pęcherza moczowego.

Drobnoustroje dostają się do narządów układu moczowo-płciowego drogą wstępującą pomiędzy cewnikiem a ścianą cewki moczowej oraz przez światło cewnika (4, 6, 10). Stwierdzono, że po 12 godz. od założe­nia cewnika u 6,6% chorych występuje zakażenie, a po 36?72 godz. znamienna bakteriuria stwierdzania jest u 45?100% pacjentów. Po czterech dobach od założenia cewnika do pęcherza moczowego wszyscy chorzy są zakażeni (1, 6).

Powszechne stosowanie antybiotyków, chemioterapeutyków i sulfo­namidów doprowadziło do znacznego wzrostu szczepów bakteryjnych nie­wrażliwych na większość stosowanych leków. Częstość zakażeń takimi bakteriami, szczególnie w warunkach szpitalnych, wielokrotnie wzrosła. Bo-rowski (1) rozpoznaje najczęściej zakażenie moczu bakteriami z rodzaju pałeczki okrężnicy około 50%, odmieńca 15%, pałeczki otoczkowej i pa­łeczki ropy błękitnej 2%. Procentowy udział bakterii w zakażeniach na­rządów układu moczowo-płciowego stwierdzanego w Klinice Urologii ICH AM w Łodzi przedstawia tabela I.

Wśród rozpoznanych szczepów bakteryjnych zauważono znaczny wzrost oporności na podstawowe antybiotyki, sulfonamidy oraz chetnioterapeutyłki. Zapobieganie zakażeniom odcewnikowym stało się w ostatnich latach przedmiotem wnikliwych badań. Stosowanie jałowych cewników jedno­razowego użytku jest podstawowym sposobem zapobiegania infekcji dróg moczowych. Pozostawienie cewnika w pęcherzu moczowym łączy się jednakże nieuchronnie z wystąpieniem zakażenia co niejednokrotnie bywa tylko kwestią czasu. Malek i Brehmer (2, 7) stosowali maści z Polimy-xyną B i Neomycyną na ujście zewnętrzne cewki moczowej, które miały za zadanie nie dopuścić do zakażenia obok cewnika wzdłuż cewki mo­czowej.

Wesołowski, Bruce i Quir oraz inni (3, 5, 9) stwierdzili, że odprowa­dzenie moczu z cewnika do szczelinie zamkniętego, jałowego zbiornika stanowi ważny sposób zapobiegania infekcji drogą przez światło cewnika. Walkup, Scott i Homsy (8) opisali plastikowy ochraniacz na prącie i uję­cie zewnętrzne cewki moczowej zastosowany u astronautów jako sposób derywacji moczu w kosmosie. Opierając się na dotychczasowych doświad­czeniach w Klinice Urologii ICh AM w Łodzi, od 1978 r. zakładamy ja­łową bawełnianą ochronę na prącie, obejmującą ujście zewnętrzne cewki moczowej wraz z częścią cewnika założonego do pęcherza moczowego i połączonego z jałowym, plastikowym zbiornikiem. Bawełniana ochrona została wykonana przez Zakład Dziewiaratwa Instytutu Włókiennictwa w ramach współpracy naukowej z AM w Łodzi.

W przypadkach konieczności założenia cewnika ?na stałe" u chorego z jałowym moczem zabieg zaczynamy od dokładnego wygolenia oraz umycia 0,05% wodnym roztworem Hibitanu i 2°/n roztworem wodnym Merkurochromu skóry wzgórka łonowego, moszny prącia i ujścia ze-wnęitrznego cewki moczowej. Po obłożeniu pola sterylnymi serwetami zakładany jałowy, jednorazowego użytku cewnik Foleya do pęcherza moczowego. Uprzednio przygotowany 30 om długości odcinek sterylnej ?pończochy" zakładamy za pomocą specjalnego sterylnego prawidła, na prącie, ujście zewnętrzne cewki moczowej i część cewnika. Ochraniacz kilkakrotnie zawijamy na prąciu w celu lepszego trzymania się opa­trunku. Cewnik łączymy z workiem plastykowym Eschmainina stanowiącym zamknięty system odpływu moczu. Na rurkę odpowietrzającą worek zakładamy sterylny gazik, który jest każdorazowo zmieniany. przy wy­lewaniu moczu z worka przez personel pielęgniarski, ryc. 1.

Bawełna jest tym doskonałym materiałem ochronnym ujścia zewnętrz­nego cewki moczowej, zapobiega chociażby zabrudzeniu cewnika kałem u chorych leżących a jednocześnie nie utrudnia odpływu wydzieliny z cewki obok cewnika. W Klinice Urologii ICh AM w Łodzi założono cew­nik w powyższy sposób u 12 chorych, u których wystąpiło pierwszorazowe zatrzymanie moczu bez zakażenia. Okres czasu jaki upłynął od momentu założenia cewnika z bawełnianą ochroną oraz zamkniętym drenażem pę­cherza moczowego do wystąpienia infekcji obrazuje tabela II. Średni czas wystąpienia odcewnikowego zakażenia u naszych chorych wyniósł 14 dni. Uzyskanie tak długiego okresu czasu jałowości moczu u chorych z; zało­żonym ,,na stałe" cewnikiem do pęcherza moczowego bez podawania żadnych antybiotyków, chemioterapeutyków lub sulfonamidów skłania nas do prowadzenia dalszych badań. Wydaje się, że bawełniana ochrona stanowi dobry sposób zapobiegania odcewnikowej infekcji opóźniając znacznie wystąpienie zakażenia narządów układu moczowego.

piśmiennictwo

  1. Borowski I.: Etiologia, diagnostyka bakteriologiczna i epidemiologia zakażeń układu moczowego. PZWL, Warszawa, 1971.
  2. Brehmer B., Madsen P. O.: Route and prophylaxis of ascending bladder infection in male patients with indwelling caitheters. I. Urol., 1972, vol. 108, 5, 719.
  3. . Bruce A. W., Quirk J.: Prostatectomy and infection, I. Urol., 1964, 92, 5, 523.
  4. Distscherlein G.: Zur iatrogenen Py­elonephritis aus morfologischer. Sicht ? Zschr. Urol., 1972, 65, 4, 271.
  5. Finkel-berg Z., Kunin C. M.: Clinical evaluation of olased urinary drainage system. IAMA, 1979, 207, 9, 1657.
  6. Hitbner C: Die enttzunidung der Hypertrophierten Pro­stata. Zschr. Urolog., 1968, 61, 801.
  7. Malek R. S., Boyce W. H., Wilkieyer R. M.: Urinary tract stevility and indwelliing catheters. J. Urol., 1973, 109, 84.
  8. Walkup J. L., Scott R. jr., Homsy Ch.: Urine collecttion problems in the space program. I. Uirol., 1970, 104, 898.
  9. Wesołowski S., Czaplicki M., Wencel J.: Zakażenie bak­teryjne przed i po prostatektomii. P. P. Ch., 1974, 46, 919.
  10. Ziesche H. W.: Die Kemflora bei der Harnwegsinfektion leoter beson dereni Aspekt des Katlhete-visimus. Zsoh. Urol., 1964, 57, 685.