Urazowe pęknięcie najądrza zdarza się wyjątkowo rzadko. W materiale Massona i wsp. wśród zebranych z piśmiennictwa 73 przypadków urazowych uszkodzeń jąder znajduje się tylko 1 przypadek pęknięcia najądrza, które towarzyszyło uszkodzeniu jądra. Jest to przypadek Ashkara i Schrecka. Neidhardt i wsp. opisują izolowane pęknięcie najądrza u chłopca 15-letniego. W piśmiennictwie polskim nie spotkałem doniesienia na ten temat.
OPIS PRZYPADKU
Chłopiec lat 14 doznał w szkole urazu moszny, uderzając kroczem o kolano kolegi. W chwili przyjęcia do Kliniki, stan ogólny był dobry. Chłopiec skarżył się jedynie ma ból lewego jądra. Przedmiotowo stwierdzano znaczne powiększenie i zasinienie połowy moszny z wyraźną jej bolesnością. Zarysu lewego jądra ani najądrza, z powodu obecności dużego krwiaka, nie można było określić. Chorego operowano w trybie nagłym.
Podczas operacji stwierdzono w osłonce pochwowej jądra około 30 ml krwi. Po usunięciu krwiaka uwidoczniono uszkodzenie najądrza w połowie długości z dość obfitym krwawieniem tętniczym. Jądro było niezmienione. Krwawiącą tętniczkę podwiązano. Osłonkę najądrza zeszyto pojedynczymi szwami. Zeszyto ranę moszny. Przebieg pooperacyjny niepowikłany. Chłopca wypisano w 5 dobie po operacji do domu w stanie dobrym (ryc. 1).
Ponad rok obserwacji wykazał, że jądro nie wykazuje tendencji do zaniku, a najądrze wyczuwa się wyraźnie nieco powiększone i niebolesne.
OMÓWIENIE
Jądro wraz z najądrzem są narządami dobrze ruchomymi, przesuwają się pod działaniem urazu zewnętrznego. Osłonka biaława jądra jest dość gruba i wytrzymuje działanie siły zewnętrznej około 50 KG (Wes-son cyt. za 2). Najądrze leży na górno-bocznej powierzchni jądra, a osłonka najądrza jest cieńsza i bardziej elastyczna (Wesson cyt. za 2) dlatego w urazach moszny, najądrza rzadziej ulega uszkodzeniu. Niszczący wpływ na najądrze ma uraz działający od dołu ku górze mechanizmem dociśnięcia najądrza do kości łonowej.
Objawy miejscowe pęknięcia najądrza są bardzo podobne do objawów pęknięcia jądra, a przedoperacyjne odróżnienie obrażenia tych struktur jest niemożliwe. Neidhardt i wsp. podają, że nasilenie dolegliwości bólowych w uszkodzeniu najądrza jest mniejsze. W obu przypadkach dominuje narastający krwiak moszny. W urazowych uszkodzeniach narządów moszny, czyli w przypadkach tzw. urazowej ostrej moszny ważne jest ustalenie wskazań do operacji, a nie dążenie do przedopera-cyjnego ustalenia właściwego rozpoznania. Narastanie pbjawów miejscowych jak: obrzęk, krwiak i bolesność jest wskazaniem do rozpoznawczego jej otwarcia. Kontrola zawartości moszny jest zabiegiem łatwym technicznie i mało obciążającym chorego. Postępowanie chirurgiczne powinno być w miarę możliwości oszczędne i polegać na dokładnym usunięciu krwiaka, opanowaniu krwawienia i dokładnym zeszyciu uszkodzonej osłonki.
Z powodu bardzo małej liczby opisanych operowanych urazów najądrza nie spotkałem wypowiedzi odnośnie ich czynności pooperacyjnej. Gdyby nawet blizna ograniczyła do minimum drożność przewodu najądrza, czynność hormonalna jądra będzie zachowana, a czynność plemnikotwórcza drugiego jądra zapewnia płodność. Znacznie poważniejsze rokowanie jest w przypadkach urazu najądrza jedynego jądra, wtedy należy się liczyć z niepłodnością lub z ewentualnymi zabiegami naprawczymi przewodów nasiennych.